Դաշտան - Աղջիկների առողջություն

Դաշտանը յուրաքանչյուր կնոջը հատուկ վիճակ է: Այս տեղեկատվությունը կարող է օգնել ձեզ՝ լիարժեք պատկերացում կազմելու ձեր դաշտանային ցիկլի մասին:

Ի՞նչ է դաշտանը

Դաշտանը կնոջ մոտ ամիսը մեկ անգամ ի հայտ եկող հեշտոցային արյունահոսությունն է, որը հանդիսանում է դաշտանային ցիկլի նորմալ բաղկացուցիչ փուլերից մեկը: Այն հայտնի է նաև որպես «ամսական» (մենստրուացիա):

Դաշտանային ցիկլի ընթացքում հորմոնների ազդեցության ներքո ձեր արգանդի լորձաթաղանթը հաստանում և նախպատրաստվում է հնարավոր հղիության վիճակին: Նույն հորմոնները նաև մասնակցում են ձվարանի կողմից ձվաբջջի առաջացմանը, որը հայտնի է որպես ձվազատում (օվուլյացիա) և բեղմնավորված ձվաբջջի արգանդում ներդրմանը:

Եթե հղիությունը բացակայում է, դաշտանը սկսվում է ձվազատումից մոտավորապես երկու շաբաթ հետո: Դաշտանի ընթացքում արգանդի լորձաթաղանթը (էնդոմետրիում) շերտազատվում և թափվում է՝ առաջ բերելով արյուն, որն էլ արգանդից հեռանում է պարանոցի վզիկի բացվածքով և հեշտոցով:

Դաշտանները կարող են լինել մեղմ կամ առատ, իսկ դաշտանային արյան գույնը՝ սկսած բաց կարմիրից մինչև մուգ շագանակագույն: Արյունային արտադրության հետ միասին հեշտոցից կարող են արտահոսել նաև մանր մակարդուկներ:

Որոշ կանանց մոտ մինչև դաշտանի սկսվելը և վերջինիս ընթացքում կարող են ի հայտ գալ մի շարք գանգատներ, այդ թվում՝

• որովայնի ստորին շրջաններում կծկանքներ (սպազմ) կամ ցավեր
• մեղմ վքնածություն կամ մետեորիզմ (որովայնի փքվածության զգացում)
• մինչև դաշտանի սկսելը՝ փորկապություն
• դաշտանը սկվելուց հետո՝ փորլուծություն
• ակնե (ուգրի, կորյակ)
• թուլություն և հոգնածության զգացում։

Ե՞րբ են դաշտանները սովորաբար սկսվում

Աղջիկներն իրենց առաջին դաշտանը՝ մենարխեն տեսնում են սեռահասունացման ընթացքում: Ավելի հաճախ, դա տեղի է ունենում 12 կամ 13 տարեկանում, սակայն որոշ դեպքերում դաշտանը կարող է սկսվել ավելի վաղ՝ 9 տարեկանում կամ ավելի ուշ՝ 16-ում:

Դաշտանի հետ կապված ի՞նչ խնդիրներ կարող եք ունենալ

Դաշտանի հետ կապված խնդիրները ներառում են՝

• առատ արյունահոսություն (մենոռեա)
• դաշտանային ցավեր կամ կծկանքներ (դիսմենոռեա)
• անկանոն դաշտան, երբ դաշտանների սկիզբը և տևողությունը դառնում է անկանխատեսելի
• դաշտանի բացակայություն (ամենորեա)
• նախադաշտանային (պրեմենստրուալ) համախտանիշ, որը որոշ կանանց մոտ դրսևորվում է դյուրագրգռությամբ և տրամադրության անկումով:

Ե՞րբ են դաշտանները ընդհատվում

Դաշտաններն ընդհատվում են հղիության ընթացքում և հաճախ՝ կրծքով կերակրման շրջանում: Սա կոչվում է ֆիզիոլոգիական ամենորեա:

Որոշ կանանց մոտ դաշտանները կարող են ընդհատվել երկարատև ընթացքով քրոնիկ հիվանդությունների, մարմնի պակասորդային քաշի, ծանր սթրեսների, ծանր ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունների և հորմոնային փոփոխությունների պատճառով: Սա կոչվում է երկրորդային ամենորեա:

Որոշ դեղեր, օրինակ՝ հորմոնային հակաբեղմնավորիչները, նույնպես կարող են ընդհատել դաշտանները: Նման դեպքերում ձեր ցիկլը կարող է վերականգնվել այս հաբերն ընունելը դադարեցնելուց բավականին ուշ:

Դաշտաններն ընդհանրապես դադարում են, երբ կանայք հասնում են դաշտանադադարի տարիքի (մենոպաուզա կամ կլիմաքս)՝ միջինը 51-52 տարեկանում:

Ե՞րբ դիմել բժշկին

Զրուցեք ձեր բժշկի հետ, եթե՝

• դուք 16 տարեկան կամ ավելի մեծ եք, սակայն ձեր դաշտանային ցիկլերը դեռ չեն սկսվել
• ձեր դաշտանները դարձել են առատ (մենոռագիա)
• ձեր դաշտանները շատ են մոտեցել իրար կամ շատ են հեռացել միմյանցից
• ձեր դաշտաններն ընդհատվել են, և դուք տեղյակ չեք, թե ինչու (ամենորեա)
• ձեզ մոտ առկա է հեշտոցային արյունահոսություն դաշտանների միջև ընկած ժամանակաշրջանում (դաշտանից դուրս)
• ձեզ մոտ առկա է սեռական հարաբերության ընթացքում կամ դրան հաջորդող հեշտոցային արյունահոսություն
• ձեզ մոտ առկա է հեշտոցային արյունահոսություն դաշտանադադարից հետո
• ձեզ մոտ առկա են դաշտանային ուժեղ ցավեր կամ կծկանքներ (դիսմենոռեա):

Այս ամենից բացի, դուք կարող եք ձեր բժշկին այցելել դաշտանի հետ կապված ցանկացած հարցով, հատկապես, եթե այն ազդում է ձեր ինքնազգացողության և կյանքի որակի վրա: