Անձնային խանգարումներ - Հոգեկան առողջություն

Յուրաքանչյուր անձ ունի առանձնահատուկ անհատական հատկանիշներ, և մարդիկ միմյանցից տարբերվում են իրենց մտածողություններով, զգացումներով և վարքագծերով:

Կան անձին հասկանալու տարբեր եղանակներ, ինչպես նաև անձնային առանձնահատկությունների և տեսակների վերաբերյալ բազմաթիվ վարկածներ:

Օրինակ, որոշ մարդիկ ավելի էքստրավերտ են (ըստ Յունգի, հակված են դեպի աշխարհի ընկալմանը) և նախընտրում են ընկերությունը, շփումներն այլ մարդկանց հետ և աշխույժ են, մինչդեռ մյուսներն ինտրովերտ են (հակված են դեպի ներքին աշխարհը) և գերադասում են միայնակությունը և դրսևորում ավելի փակված և մեկուսացված վարքագծեր: Որոշ մարդիկ ավելի հուզական են, մյուսները՝ ավելի սառը և խաղաղ: Կան մարդիկ, ովքեր հաճույք են ստանում նոր զգացողություններից և կան այլ մարդիկ, ովքեր «կառչած» են միայն իրենց ծանոթ բաներին: Այս բոլորը մարդկանց միջև առկա նորմալ տարբերակումներ են, որը մարդկային շփումները դարձնում է ավելի բազմակողմանի և հետաքրքիր:

Ի՞նչ են անձնային խանգարումները

Իրականում անձնային խանգարումըլավագույն անվանումը չէ և կարող է բերել ստիգմայի: Ոչ ոք չի ցանկանա, որ իրեն հայտնեն, որ իր անձի հետ ինչ-որ մի բան այն չէ: Այնուամենայնիվ, անձնային խանգարումներն իսկական հոգեկան խանգարումներ են, ուստի այդ մարդկանց հասկանալը և աջակցելը դառնում է չափազանց կարևոր:

Անձնային խանգարումներն ընթանում են մտածողության, վարքագծերի և հույզերի ծանր և կայուն խանգարումներով, որը բերում է տվյալ մարդու նույնիսկ առօրյա գործունեության ունակությունների խորը խանգարման: Անձնային խանգարումներով մարդիկ չեն կարողանում փոխել իրենց վարքագծերը, հարմարվել տարբեր իրավիճակներին կամ ստեղծել այլ մարդկանց հետ նորմալ շփումներ:

Անձնային խանգարումներով մարդկանց շրջանում բարձր է նաև զուգակցող այլ հոգեկան հիվանդությունների տարածվածությունը, ինչպիսիք են դեպրեսիան կամ ապօրինի թմրամիջոցների օգտագործում:

Այս հիվանդություններն ավելի հաճախ սկսվում են մանկական տարիքում, սակայն մտածողության և վարքագծային խանգարումներն ի հայտ են գալիս միայն չափահաս տարիքում:

Անձնային խանգարումների տեսակները

Կան անձնային խանգարումների բազմաթիվ տարբեր տեսակներ: Այս հիվանդություններով որոշ մարդիկ կարող են մյուսներից մեկուսանալ, մյուսները՝ դառնալ չափից դուրս աշխույժ և հուզական, այլ մարդիկ՝ խիստ տարօրինակ և էքսցենտրիկ: Սակայն այս բոլոր տեսակներին միավորում է այն, որ ախտանիշներն այնքան արտահայտված են, որ բացասական ազդեցություն են թողնում նրանց կյանքի տարբեր կողմերի վրա:

Համաձայն ամերիկյան DSM դասակարգման անձնային խանգարումները ներկայացված են երեք զուտ նկարագրողական բնույթ կրող խմբերի՝ կլաստերների միջոցով:

Կլաստեր A (տարօրինակ) (բնակչության 5,7%)

1. պարանոիդ անձնային խանգարում
2. շիզոիդ անձնային խանգարում
3. շիզոտիպիկ անձնային խանգարում

Կլաստեր B (դրամատիկ, հուզական) (բնակչության 1,5%)

1. հակասոցիալական անձնային խանգարում
2. սահմանային անձնային խանգարում
3. հիսթերիկ անձնային խանգարում
4. նարցիստիկ անձնային խանգարում (բնակչության 1,0%)

Կլաստեր C (տագնապային) (բնակչության 6,0%)

1. խուսափող անձնային խանգարում
2. կախյալ անձնային խանգարում
3. կպչուն-սևեռուն անձնային խանգարում

Այլ չդասակարգված կամ միանգամից մի քանի անձնային խանգարում ունեցող մարդիկ կազմում են 9,1%:

Անձնային խանգարումների ախտորոշումը և բուժումը

Անձնային խանգարումների ախտորոշումը բարդ գործընթաց է, որով զբաղվում են հոգեբույժները:

Անձնային խանգարումների բուժումը ներառում է հոգեթերապիա (փսիխոթերապիա), օրինակ՝

• կոգնիտիվ-վարքաբանական թերապիա
• դիալեկտիկ վարքագծային թերապիա
• փսիխոդինամիկ փսիխոթերապիա
• փսիխոկրթում:

Ըստ անհրաժեշտության հոգեբույժը նաև կարող է նշանակել որոշ դեղեր, օրինակ՝ հակադեպրեսանտներ կամ տագնապամարիչներ, որ մեղմացվեն դեպրեսիան կամ տագնապը: