Սուիցիդի նախազգուշական նշաններ - Ախտանիշներ

Եթե ինչ-որ մեկը համակված է ինքնասպանության մտքերով, սովորաբար շրջապատին տալիս է իր մտադրության մասին որոշ հուշող նշաններ:

Այս իմաստով, ինքնասպանության դեպքի կանխարգելումն առաջին հերթին այդ նշանները ճանաչելն ու հասկանալն է, դրանք լուրջ ընդունելը և համապատասխան միջոցներ ձեռնարկելը:

Այս հոդվածը ներկայացնում է ինքնասպանության նախազգուշացնող նշանները և նման ազդակներ ստանալիս ճիշտ քայլեր ձեռնարկելը: Հիշեք, որ եթե ձեր հարազատներից, ընկերներից մեկնումեկի կամ շրջապատի մեկ այլ մարդու մոտ նկատում եք մոտալուտ ինքնասպանության մասին վկայող նշաններ, դուք կարող եք դառնալ այն միակ մարդը, ով կարող է փրկել նրա կյանքը:

Անհետաձգելի օգնություն

Եթե կարծում եք, որ ինչ-որ մեկի մոտ առկա է իր կյանքին վերջ տալու լուրջ մտադրություն, առանց հապաղելու դիմեք անհետաձգելի մասնագիտական օգնության ծառայություններին: Ըստ իրավիճակի, դուք կարող եք առանց հետաձգելու՝

• զանգել 1-03 և կանչել շտապբուժօգնություն
• զանգել 1-02 և կանչել ոստիկաններին
• զանգել 911 և կանչել փրկարարներին
• եթե ծանոթ եք, զանգել այդ մարդու բժշկին, ընտանիքի անդամներին կամ ընկերներին:

Ըստ իրավիճակի, դուք կարող եք կապ հաստատել մեկից ավելի կամ բոլոր ծառայությունների հետ: Արեք դա տվյալ մարդուց աննկատ:

Սակայն ցանկալի է, որ անհետաձգելի օգնություն կանչելուց բացի այդ մարդուն չթողնեք միայակ՝ իր խնդիրների ու մտքերի հետ դեմ հանդիման: Փորձեք մոտենալ և զրույցի բռնվել նրա հետ կամ, ծայրահեղ դեպքում, հետևել նրան մոտիկից՝ ամեն պահի նրա հետ շփում ստեղծելու և այդ մարդուն իր մտադրությունից ետ կանգնեցնելու ակնկալիքով:

Ի՞նչ նշանների վրա ուշադրություն դարձնել

Ինքնասպանության որոշում կայացրած գրեթե յուրաքանչյուր մարդ կարող է արտահայտել այնպիսի զգացումներ կամ դրսևորել այնպիսի պահվածք, որն ուղղակիորեն կամ որոշակի կերպով հուշում է նրա մտադրության մասին: Նման դեպքերում դուք կարող եք ուշադրություն դարձնել նրա խոսքի, հույզերի, շարժումների և վարքագծի այլ մանրամասների վրա:

Հույզեր և խոսք

• տխրության, թախծի և խորը ընկճվածության, դյուրագրգռության, զայրույթի ու ագրեսիայի, ամոթի, մեկուսացման և միայնակության, անուժության զգացումներ
• անճարության կամ անօգնության զգացումներ («ես չեմ կարողանում տեսնել այս վիճակից դուրս գալու որևէ ուղի», «ես հայտնվել եմ ծուղակում, որից ելք չկա»)
• մերժվածության կամ հուսահատության զգացումներ («իմ վիճակը ոչ մեկին չի հետաքրքրում», «ես կմահանամ, և ոչ մեկը չի նկատի իմ բացակայությունը»)
• մեղքի կամ այնպիսի զգացում, որ իրենք բեռ են ուրիշների համար («սա իմ մեղքն է, ես պիտի պատժվեմ»):

Վարքագծեր

• ալկոհոլի կամ ապօրինի թմրամիջոցների չարաշահում կամ նախկինից ավելի մեծ քանակների օգտագործում
• ընկերներից, ընտանիքից և հանրությունից օտարում և մեկուսացում
• անհանգիստ, տագնապած կամ խառնված (աժիտացված) պահվածք
• անքնություն կամ մշտապես քնած վիճակ
• տրամադրության կտրուկ փոփոխություններ, օրինակ, երկարատև դեպրեսիվ վիճակից հետո տրամադրության կտրուկ բարձրացումը կարող է վկայել այն մասին, որ անձը կայացրել է ինքնասպանության փորձի որոշում
• զայրույթի և ագրեսիվության հանկարծակի պոռթկում
• անխոհեմ պահվածք և ռիսկային քայլերի նախաձեռնում
• արտաքին տեսքի նկատմամբ անտարբերություն՝ անխնամ հագուստ, հիգիենայի անտեսում և այլն
• ճակատագրական քայլից առաջ գործերի կարգավորում, թաղման հետ կապված պայմանավորվածությունների նախաձեռնում:

Բարձր ռիսկային նախազգուշացնող նշաններ

Կան որոշ նշաններ, որոնք կարող են վկայել ինքնասպանության բարձր ռիսկի մասին, օրինակ՝

• սպառնում է ինքն իրեն վնաս հասցնել կամ սպանել
• այնպիսի միջոցների նախապատրաստում կամ ձեռք բերում, որոնք կարող են օգտագործվել ինքնավնասման կամ ինքնասպանության համար, օրինակ՝ դեղահաբերի առանձնացում և իր մոտ պահպանում, վնասվածք հասցնելու համար «պիտանի» առարկաների կամ գործիքների գնում և այլն
• մահվան, մահանալու կամ ինքնասպանության վերաբերյալ խոսք, զրույց, նկար կամ գրություն (մտադրության երկտող):

Ի՞նչ անել ինչ-որ մեկի մոտ ինքնասպանության նախազգուշացնող նշաններ նկատելիս

Անշուշտ, ինքնասպանության մտքերով պարփակված մարդու հետ շփում նախաձեռնելը շատ դժվար գործ է, առավել ևս, եթե դուք միմյանց չեք ճանաչում: Նման դեպքերում լավագույն միջոցը հարց տալն է:

Տվեք որևէ հարց, որը կարող է զրույց հրահրել կամ ձեր շփման համար առիթ հանդիսանալ: Քիչ չեն դեպքերը, երբ ինքնասպանության որոշում կայացրած մարդու հետ զրույց նախաձեռնելը թույլ է տվել նրան իր մտքից ետ կանգնել՝ մինչև անհետաձգելի օգնության ծառայությունների ժամանումը: