Ներզատական գեղձեր և հորմոններ - Ներզատական համակարգ

Ներզատական կամ հորմոնային համակարգը կազմված է մի շարք հորմոններ արտադրող տարբեր գեղձերից:

Հորմոնների շնորհիվ գործում են «հետադարձ կապի» տարաբնույթ մեխանիզմներ, երբ օրգանիզմի մի մասը (գեղձ) հրահանգում է մեկ այլ մասին (թիրախ օրգան կամ բջիջներ), թե ինչպես գործի: Ներզատական գեղձերն ազդում են վերարտադրողականության, նյութափոխանակության, աճի և բազմաթիվ այլ գործառույթների վրա:

Ստորև ձեզ ենք ներկայացնում հիմնական ներզատական գեղձերը՝ դրանց հիմնական հորմոններով և գլխավոր ազդեցություններով:

Ներզատական գեղձեր

Ենթատեսաթումբ (hիպոթալամուս)

• հիմնական հորմոններ՝ հակադիուրետիկ հորմոն (ADH), օքսիտոցին և հիպոֆիզը խթանող տարբեր հորմոններ
• ազդում են՝ նյարդային և հորմոնային համակարգեր

Մակուղեղ (հիպոֆիզ)

• հիմնական հորմոններ՝ լյուտեինացնող հորմոն (LH), ֆոլիկուլախթանիչ հորմոն (FSH), պրոլակտին (PRL), աճի կամ սոմատոտրոպ հորմոն (hGH, STH), թիրեոտրոպ հրոմոն (TSH), օքսիտոցին, հակադիուրետիկ հորմոն (ADH), ադրենոկորտիկոտրոպ հորմոն (ACTH)
• ազդում են՝ վերարտադրողականություն, աճ, մանկական զարգացում, կրծքով կերակրում, հորմոնային կարգավորում

Կոնաձև գեղձ (էպիֆիզ)

• հիմնական հորմոն՝ մելատոնին
• ազդում է՝ քնի փուլեր

Վահանաձև գեղձ

• հիմնական հորմոններ՝ թիրոքսին (T4), կալցիտոնին (CTN)
• ազդում են՝ նյութափոխանակություն, ոսկրերի առողջություն

Հարվահանաձև գեղձ

• հիմնական հորմոն՝ պարաթիրոիդ (պարարտ) հորմոն (PTH)
• ազդում է՝ կալցիումի և վիտամին D-ի կարգավորում

Մակերիկամներ (ադրենալ գեղձեր)

• հիմնական հորմոններ՝ ադրենալին, նորադրենալին, կորտիզոլ (CORT)
• ազդում են՝ սթրեսի պատասխան, արյան ճնշման և աղի կարգավորւմ

Ենթաստամոքսային գեղձ

• հիմնական հորմոններ՝ ինսուլին (INS), գլյուկագոն, սոմատոստատին
• ազդում են՝ արյան շաքարի մակարդակի կարգավորում

Ձվարաններ (միայն կանայք)

• հիմնական հորմոններ՝ էստրոգեն (էստրադիոլ՝ Е2), պրոգեստերոն (PROG)
• ազդում է՝ իգական առանձնահատկություններ և նշաններ

Ամորձիներ (միայն տղամարդիկ)

• հիմնական հորմոն՝ տեստոստերոն (TEST)
• ազդում է՝ արական առանձնահատկություններ և նշաններ