Իգական վերարտադրողական համակարգ - Վերարտադրողական համակարգ

Կանանց կամ իգական վերարտադրողական համակարգը ներգրավված է սեռականության և պտղաբերության գործընթացներում:

Այս համակարգի կազմության մեջ մտնում են մի շարք օրգաններ՝ արգանդ, ձվարաններ, ֆալոպյան փողեր և հեշտոց, ինչպես նաև տարբեր հորմոններ:

Անատոմիա և գործառույթներ

Իգական վերարտադրողական համակարգը ներառում է՝

• զույգ ձվարաններ, որոնք արտադրում են իգական հորմոններ (էստրոգեն և պրոգեստերոն), ինչպես նաև ստեղծում և պահպանում են ձվաբջիջներ, որոնք հասունանալուց հետո ձվազատվում են (օվուլյացիա) և լքում օրգանը
• արգանդափողեր կամ ֆալոպյան փողեր, որոնք ձվարաններն արգանդին միացնող զույգ բարակ (ճկույթի հաստության) խողովակներ են և որոնց լուսանցքով տեղի է ունենում ձվարաններից ազատված ձվաբջջի տեղափոխումը (մինչ այդ հասունացած ձվաբջիջը ձվարանից մուտք է գործում արգանդափող վերջինիս ձվարանին մոտեցնող ձագարաձև և ծոպավոր ծայրով)
• արգանդ, որը մկանակազմ տանձաձև օրգան է և հղիությունը կայանալու դեպքում հանդիսանում է բեղմնավորված ձվաբջիջի և սաղմի ու պտղի զարգացման վայր
• արգանդի վզիկ կամ պարանոց, որն արգանդի ստորին մասն է և վերջինս կապում է հեշտոցի հետ
• հեշտոց, որը մկանաշարակցահյուսվածքային խողովակ է և արգանդի պարանոցը կապում է արտաքին աշխարհի հետ՝ բացվելով ամոթույքային ճեղքի մեջ:

Ինչպե՞ս է դաշտանային ցիկլն ընթանում

Միջին հաշվարկով, արևմտյան երկրների աղջիկների դաշտանային ցիկլերը սկսվում են 12-13 տարեկանում, սակայն կան աղջիկներ, որոնք առաջին դաշտանը տեսնում են ավելի վաղ կամ ավելի ուշ: Դաշտանային ցիկլը սովորաբար կրկնվում ամեն ամիս (այստեղից էլ ամսական անվանումը) և տևում միջինը 28 օր:

Յուրաքանչյուր ցիկլ կնոջը նախապատրաստում է հնարավոր հղիությանը: Ձվազատման փուլում ձվարանից ազատվում է ձվաբջիջ, և արգանդի լորձաթաղանթը (էնդոմետրիում) աճում և հաստանում է, որ սնուցի ձվաբջիջը, եթե վերջինս բեղմնավորվի:

Եթե ձվաբջիջնը չի բեղմնավորվում, արտաճած այս լորձաթաղանթն առանձնանում է արգանդից և արյան հետ միասին որպես դաշտան (մենստրուացիա) հեշտոցով հեռանում ձեր մարմնից:

Դաշտանադադարը (մենոպաուզա, կլիմաքս) կնոջ դաշտանային ցիկլի դադարեցումն է: Այն սովորաբար տեղի է ունենում 45-55 տարեկանում, իսկ արևմտյան երկրներում՝ 51-52 տարեկանում:

Ի՞նչը կարող է սխալ ընթանալ

Կանանց վերարտադրողական համակարգի հետ կապված հիմնական հիվանդություններն ու վիճակներն են՝

• նախադաշտանային համախտանիշ
• էնդոմետրիոզ
• պոլիկիստոզային ձվարանների համախտանիշ
• ֆիբրոզ (արգանդի ոչ քաղցկեղային գերաճ)
• քաղցկեղ:

Ե՞րբ այցելել բժշկին

Առաջացման պատճառից կախված, ձեր դաշտանի հետ կապված ախտանիշները կարող են լինել տարբեր, օրինակ՝

• տրամադրության անկայունություն, դյուրագրգռություն կամ դեպրեսիա
• գլխացավեր
• աղիների փքվածություն (մետեորիզմ)
• կրծքագեղձերի պնդացում:

Այցելեք ձեր բժշկին, եթե ունեք հետևյալ ախտանիշները՝

• ցավեր որովայնի ստորին հատվածում (ստորորովայն), ազդրերի վերին մասում կամ գոտկային շրջանում
• ցավոտ, առատ կամ անկանոն դաշտաններ կամ դրանց հանկարծակի ընդհատում
• դաշտաններ, որոնք տևում են ավելի քան 8 օր կամ կրկնվում ավելի քան 2-3 ամիսը մեկ
• ցավեր
• անպտղություն
• աղիների գործունեության հետ կապված խնդիրներ, ինչպիսիք են փորկապություն կամ փորլուծություն
• հեշտոցային արյունահոսություն միջդաշտանային շրջանում
• հեշտոցային արյունահոսություն սեռական հարաբերությունից հետո
• ցավ սեռական հարաբերության ժամանակ:

Դաշտանային ցիկլը տարբեր կանանց մոտ ընթանում է տարբեր ձևով, սակայն կանանց մեծամասնությունը լուրջ դժվարությունների չի հանդիպում: Եթե նկատել եք ձեր դաշտանային ցիկլի հետ կապված որևէ շեղում, որը ձեզ անհանգստացնում է, դիմեք ձեր բժշկին: