Ընդհանուր նկարագրություն

Հակաբիոտիկները բժշկության մեջ սկսել են կիրառվել սկսած անցյալ դարի 40-ականներից՝ մինչ օրս փրկելով միլիոնավոր կյանքեր:

Այսօր ևս հակաբիոտիկները մնում են բակտերիալ վարակների բուժման թիվ մեկ ընտրության դեղամիջոցները:

Հակաբիոտիկները բնական, կիսաարհեստական (կիսասինթետիկ) կամ արհեստական (սինթետիկ) ծագման նյութեր են, որոնք կարող են վնասել բակտերիաներին:

Բժշկագիտության մեջ այս նյութերը ներդրվել են իրենց մանրէասպան (բակտերիցիդ՝ բակտերիայի ոչնչացում) կամ մանրէականգ (բակտերիստատ՝ բակտերիաների բազմացման արգելակում) ազեցությունների շնորհիվ՝ օժանդակելով ախտածին բակտերիաների դեմ մեր օրգանիզմի իմունային համակարգի պայքարին։

Տարբեր տեսակի և խմբերի հակաբիոտիկներն ազդում են բակտերիաների տարբեր տեսակների կամ խմբերի վրա։ Երբ ձեզ մոտ հայտնաբերվում է վարակային հիվանդության միկրոբային հարուցիչ, հաջորդ քայլով բժիշկն ընտրում է այն հակաբիոտիկը, որն առավել արդյունավետ կերպով իմունային համակարգի հետ միասին ձեր օրգանիզմը կմաքրի այդ բակտերիաներից։

Ձեզ հակաբիոտիկ նշանակելիս բժիշկը հաշվի է առնում նաև բակտերիալ վարակի ընթացքը, հիվանդության ծանրության աստիճանը, ձեր օրգանիզմի վիճակը, ալերգիաների հավանականությունը և նշանակվող դեղամիջոցի այլ կողմնակի ազդեցությունների ռիսկը։

Բազմաթիվ հակաբիոտիկներ դառնում են որևէ տեսակի բակտերիայի նկատմամբ նվազ արդյունավետ կամ լրիվ անօգուտ, երբ զարգանում է հակաբիոտիկի նկատմամբ կայունություն։ Հակաբիոտիկների նկատմամբ կայունության կանխարգելման լավագույն ուղին ինքնաբուժությամբ չզբաղվելն է և հակաբիոտիկի ընտրությունը բժշկին վստահելը:

Դեղեր և հավելումներ բաժնի հովանավոր

Այցելեք Յունիմեդ բժշկական կենտրոն ճշտգրիտ ախտորոշում ստանալու համար:

Ցուցումներ

Բիժիշկը ձեզ նշանակում է հակաբիոտիկ, որ բուժի բակտերիալ վարակը: Հակաբիոտիկները վիրուսների վրա չեն ազդում։ Ուստի, շատ կարևոր է, որ մինչև հակաբիոտիով բուժումը պարզվի, թե ձեզ մոտ առկա վարակը վիրուսային, թե բակտերիալ ծագման է:

Վերին շնչուղիների վարակների մեծ մասը հարուցվում է վիրուսներով, որոնց ժամանակ հակաբիոտիկ նշանակումը դառնում է աննպատակահարմար:

Հակաբիոտիկով բուժումը սովորաբար սկսվում է լայն ազդեցության (սպեկտրի) դեղով, որն ազդում է բակտերիաների, հետևաբար՝ բակտերիալ վարակների լայն շրջանակի վրա: Հակառակ դրան, նեղ սպեկտրի հակաբիոտիկներն ազդում են միայն մի քանի բակտերիաների վրա և նշանակվում են միայն այն ժամանակ, երբ վարակի հարուցիչը հստակեցված է:

Որոշ հակաբիոտիկներ ազդում են աերոբ բակտերիաների, մյուսները՝ անաերոբ բակտերիաների վրա: Ի տարբերություն անաերոբների, աերոբ բակտերիաները գոյատևում են թթվածնի առկայության պայմաններում:

Որոշ դեպքերում բժիշկը կարող է հակաբիոտիկ նշանակել ոչ թե բուժելու, այլ՝ կանխարգելելու վարակը, օրինակ՝ աղիների կամ օրթոպեդիական վիրահատությունից առաջ: Սա կոչվում է հակաբիոտիկի կանխարգելիչ նշանակում:

Մի՛ փորձեք

Ինքնուրույն օգտագործել որևէ դեղամիջոց կամ ինքնուրույն փոխել ձեզ նշանակված դեղամիջոցները կամ դրանց դեղաչափերը:

Կողմնակի ազդեցություններ

Հակաբիոտիկների ամենահաճախ հանդիպող կողմնակի ազդեցություններից են՝

փորլուծություն
սրտխառնոց
փսխում
մաշկային ցան կամ եղնջացան
ստամոքսի խանգարում (դիսպեպսիա)
որոշ հակաբիոտիկների երկարատև կամ մեծ դեղաչափերով օգտագործելիս՝ բերանի, մարսողական խողովակի կամ հեշտոցի սնկիկային վարակներ (օրինակ՝ կանդիդոզ):

Հակաբիոտիկների ավելի հազվադեպ հանդիպող կողմնակի ազդեցությունների օրինակներից են՝

երիկամի քարերի ձևավորում, երբ օգտագործվում են սուլֆոնամիդներ
արյան մակարդելիության արագացում, երբ օգտագործվում են որոշ ցեֆալոսպորիններ
արևի ճառագայթների նկատմամբ զգայունություն, երբ օգտագործվում են տետրացիկլիններ
արյան խանգարումներ, երբ օգտագործվում է Տրիմեթոպրիմ
լսողության կորուստ կամ խլություն, երբ օգտագործվում են ամինոգլիկոզիդներ:

Որոշ, հատկապես՝ մեծ տարիքով մարդկանց մոտ հակաբիոտիկները կարող են առաջացնել հաստ աղու բորբոքում, որը կարող է դրսևորվել սուր արյունային փորլուծությամբ: Ավելի հազվադեպ, պենիցիլինները, ցեֆալոսպորինները կամ Էրիթրոմիցինը ևս կարող են առաջացնել հաստ աղու բորբոքում (կոլիտ):

Փոխազդեցություններ

Հակաբիոտիկ ստանալիս պետք է զերծ մնալ այլ դեղեր կամ բուսական հավելումներ ընդունելուց, քանի դեռ այդ մասին չեք տեղեկացրել ձեր բժշկին: Առանց դեղատոմսի վաճառվող տարբեր դեղեր ևս կարող են փոխազդել հակաբիոտիկների հետ:

Վարվեք այս կերպ

Տեղեկացրեք ձեր բժշկին, եթե զգում եք նրա նշանակած դեղամիջոցի հետ կապված որևէ անցանկալի կամ կողմնակի ազդեցություն:
Տեղեկացրեք ձեր բժշկին, եթե ցանկանում եք ընդունել որևէ այլ դեղամիջոց կամ հավելում:

Դեղաչափեր

Հակաբիոտիկների մեծ մասն ընդունվում է բերանով (օրալ): Սակայն հակաբիոտիկների մի մասը կարող է օգտագործվել նաև ներարկման միջոցով կամ անմիջականորեն դրվելով մարմնի վարակված տեղամասին (քսուք, նրբաքսուք, լուծույթ, կաթիլներ և այլն):

Հակաբիոտիկներից շատերը սկսում են վարակի դեմ ազդել մի քանի ժամվա ընթացքում: Սակայն, տվյալ վարակի հարուցիչները վերջնականապես ոչնչացնելու համար պահանջվում է որոշակի ժամանակ: Եթե դուք կիսատ եք թողնում հակաբիոտիկներով բուժումը, հարուցիչները կարող են դառնալ տվյալ հակաբիոտիկի կամ դրա խմբի նկատմամբ կայուն:

Միևնույն ժամանակ, բերանային (օրալ) հակաբիոտիկների մի մասը պահանջում է ընդունել դրանք միայն որոշ նյութերի կամ հեղուկների հետ: Այլ դեղեր կարող են խորհուրդ տրվել, որ ընդունեք դատարկ ստամոքսով, օրինակ՝ ճաշելուց 1 ժամ առաջ կամ 2 ժամ հետո: Անպայման ծանոթացեք ձեր կողմից հակաբիոտիկի օգտագործման հրահանգների հետ, որոնք կգտնեք դեղատուփի տեղեկատվական թերթիկում:

Ամփոփում

Հակաբիոտիկները դեղամիջոցներ են, որոնք օգտագործվում են բակտերիալ ծագման վարակների բուժման, իսկ հազվադեպ՝ նաև կանխարգելման համար: Ներկայում մատչելի են հակաբիոտիկների տարբեր խմբեր, որոնք ներկայացնում են քիմիական տարբեր միացություններ: Հակաբիոտիկները կարող են ընդունվել բերանային (օրալ), ներարկային կամ տեղային եղանակներով: Մինչև այս դեղերի ընդունումը պետք է մանրակրկիտ կերպով ծանոթանալ այլ դեղերի հետ փոխազդեցության, դեղաչափերի, հղիության և կրծքով կերակրելու ընթացքում հնարավոր անցանկալի երևույթների և այլ կարևոր տեղեկատվությանը:

Մինչև որևէ դեղ ընդունելը հարկավոր է մանրամասն տեղեկանալ և ձեր բժշկի հետ քննարկել ցուցումների և հակացուցումների, կողմնակի ազդեցությունների, այլ դեղերի հետ փոխազդեցության, նախազգուշացումների, հղիության և կրծքով կերակրելու ընթացքում օգտագործման հարցերի մասին: