Ատորվաստատին - Ստատիններ

Ընդհանուր նկարագրություն

Ատորվաստատինը ստատինների խմբին պատկանող դեղամիջոց է, որը նվազեցնում է արյան խոլեստերինի մակարդակը:

Բոլոր ստատինները, այդ թվում՝ Ատորվաստատինը կրճատում է լյարդում խոլեստերինի արտադրությունը՝ արգելափակելով HMG-CoA ռեդուկտազը՝ ֆերմենտ, որն իրականացնում է խոլեստերինի արտադրությունը:

Ստատինները նվազեցնում են ինչպես ընդհանուր, այնպես էլ ցածր խտության լիպոպրոտեիդների (ՑԽԼ) խոլեստերինը: ՑԽԼ խոլեստերինը համարվում է վատ խոլեստերին, քանի որ մասնակցում է սրտի իշեմիկ հիվանդության (ՍԻՀ) զարգացման գործընթացներին: ՑԽԼ խոլեստերինի մակարդակի կրճատումը դանդաղեցնում է ՍԻՀ-ի զարգացումը և կարող է նույնիսկ հետզարգացնել այն:

Ատորվաստատինը նաև բարձրացնում է բարձր խտության լիպոպրոտեիդների (ԲԽԼ) խոլեստերինի՝ լավ խոլեստերինի մակարդակը, որն անոթները պաշտպանում է ՍԻՀ–ի զարգացումից և կրճատում է տրիգլիցերիդների մակարդակը, որոնք նույնպես կապված են ՍԻՀ-ի զարգացման հետ:

Բրենդային անվանումներ

Lipitor

Օրինակներ

Ստատինների խմբին են պատկանում նաև հետևյալ դեղամիջոցները՝

• Լովաստատին (Մեվեկոր)
• Սիմվաստատին (Զոկոր)
• Ֆլուվաստատի (Լեսկոլ)
• Պրավաստատի (Լիվալով, Զիպիտամգ)
• Ռոսուվաստատին (Կրեստոր):

Ցուցումներ

• Ատորվաստատինը նշանակվում է արյան բարձր խոլեստերինը, ՑԽԼ խոլեստերինը և տրիգլիցերիդները նվազեցնելու, ԲԽԼ խոլեստերինը բարձրացնելու համար: Ատորվաստատինի միջոցով խոլեստերինը նվազեցնելու արդյունավետությունը կախված է; դեղաչափից, որը նշանակում է, որ բարձր դեղաչափերն ավելի շատ են կրճատում արյան խոլեստերինի մակարդակը:
• ՍԻՀ ունեցող անձանց մոտ Ատորվաստատինը կարող է կանխարգելել հետևյալ վիճակները՝
  • կրծքահեղձուկ (ստենոկարդիա)
  • ինսուլտ
  • սրտամկանի ինֆարկտ
  • կանգային սրտային անբավարարության պատճառով հոսպիտալացում
  • ռեվասկուլյարիզացիայի միջամտություններ:
• Ատորվաստատինը կրճատում է սրտամկանի ինֆարկտի, ինսուլտի, կրծքահեղձուկի և ռեվասկուլյարիզացիայի ռիսկը նաև ՍԻՀ չունեցող, սակայն բազմաթիվ ռիսկի գործոններով անձանց շրջանում, օրինակ՝ ծխախոտի օգտագործում, բարձր արյան ճնշում (հիպերտենզիա) կամ սրտային հիվանդության վերաբերյալ ընտանեկան պատմություն:
• Ատորվաստատինը նաև կանխարգելում է սրտամկանի ինֆարկտը և ինսուլտները 2-րդ տիպի դիաբետով անձանց շրջանում, ովքեր չունեն ՍԻՀ, սակայն ենթարկվում են բազմաթիվ ռիսկի գործոնների ազդեցությանը:

Կողմնակի ազդեցություններ

Ատորվաստատինն ընդհանուր առմամբ օգտագործողների կողմից լավ է տարվում: Թեթև կողմնակի ազդեցություններից են՝

• փորկապություն
• փորլուծություն
• ընդհանուր թուլություն
• աղիքային գազերի կուտակում
• այրոցք
• գլխացավեր:

Այլ հաճախ զեկուցվող կողմնակի ազդեցություններից են՝

• մրսածության (նազոֆարինգիտի) նկատմամբ հակում
• հոդացավեր (արթրալգիա)
• ցավեր վերջույթներում
• միզուղիների վարակ:

Ատորվաստատինը կարող է առաջացնել լյարդի և մկանների վասում: Ստատիններով պայմանավորված լյարդի ծանր ախտահարում հազվադեպ է հանդիպում: Բուժման սկզբում անհրաժեշտ է կատարել լյարդի գործունեությունը գնահատող լաբորատոր թեստեր:

Ստատիններով պատճառված մկանային բորբոքումը կարող է բերել մկանաբջիջների ծանր քայքայման, որը կոչվում է ռաբդոմիոլիզ: Այս հիվանդությունն ընթանում է արյան մեջ մկանային սպիտակուցի՝ միոգլոբինի հայտնվելով, որը կարող է դառնալ երիկամային անբավարարության և անգամ մահվան պատճառ: Նման բարդությունից խուսափելու համար Ատորվաստատին ստացող անձանց պետք է ներկայացնել, որ անբացատրելի մկանային ցավերի կամ թուլության դեպքում անհրաժեշտ է անհապաղ կապ հաստատել բժշկի հետ:

Ստատինների օգտագործումը կապված է նաև դիաբետով մարդկանց մոտ արյան շաքարի և գլիկոհեմոգլոբինի (HbA1c) մակարդակների բարձրացման հետ:

Ատորվաստատինի վերաբերյալ առկա են նաև հետ-շուկայական զեկույցներ հետևյալ կողմնակի ազդեցությունների վերաբերյալ՝

• hիշողության կորուստ
• մոռացկոտություն
• ամնեզիա
• շփոթվածություն
• հիշողության խանգարում:

Այս ախտանիշները կարող են ի հայտ գալ բուժումը սկսելուց մեկ օրից մինչև մեկ տարի հետո և աստիճաաբար անհետանալ ստատիններով բուժումն ավարտելուց մոտ 3 շաբաթվա ընթացքում:

Փոխազդեցություններ

Ատորվաստատինի հեռացման դանդաղեցումը կարող է նպաստել օրգնաիզմում ակտիվ դեղանյութի կուտակմանը և բարձրացել մկանային թունավոր ազդեցության ռիսկը: Ուստի, Ատորվաստատինը չի կարելի զուգակցել այնպիսի դեղերի հետ, որոնք կարող են ընկճել օրգանիզմից դրա հեռացումը: Այսպիսի դեղերից են՝

• Էրիթրոմիցին (Է-միցին)
• Կետոկոնազոլ (Նիզորալ)
• Իտրակոնազոլ (Սպորանոքս)
• Կլարիթրոմիցին (Բիաքսին)
• Տելիթրոմիցին (Կետեկ)
• Ցիկլոսպորին (Սանդիմմուն)
• Նեֆազոդոն (Սերզոն)
• ՄԻԱՎ պրոտեազի պաշարիչեր, օրինակ՝ Ինդինավիր (Կրիքսիվան) և Ռիտոնավիր (Նորվիր)։

Գրեյպֆրուտի հյութի մեծ քանակները (օրական > 1,2 լիտր) նույնպես կարող են բարձրացնել արյան մեջ Ատորվաստատինի մակարդակը, ուստի այս հյութից կամ մրգից նույնպես պետք է խուսափել:

Ատորվաստատինի հետ զուգակցելիս հետևյալ դեղերը նույնպես կարող են բարձրացնել մկանային տոքսիկության ռիսկը՝

• Ամիոդարոն (Կորդարոն)
• Վերապամիլ (Կալա, Վերելան, Իզոպտին)
• Նիացին (Նիակոր, Նիասպան, Սլո-Նիացին)
• Գեմֆիբրոզիլ (Լոպիդ)
• Ֆենոֆիբրատ (Տրիկոր):

Ատորվաստատինն ուժեղացնում է Վարֆարինի (Կումադին) ազդեցությունը և արյան մեջ Դիգօքսինի (Լանօքսին) մակարդակը: Ուստի, Ատորվաստատին և Վարֆարին կամ Դիգօքսին ստացող անձինք պետք է գտնվեն մշտական հսկողության ներքո:

Խոլեստիրամինը (Քվեստրան) կրճատում է Ատորվաստատինի ներծծումը, ուստի վերջինս պետք է տրվի Խոլեստիրամին ընդունելուց առնվազն 2 ժամ առաջ կամ առնվազն 4 ժամ հետո:

Ռիֆամպինն արագացնում է Ատորվաստատինի քայքայումը: Այսպիսի փոխազդեցությունից խուսափելու համար դեղերը չի կարելի ընդունել միասին, իսկ Ատորվաստատինը չի կարելի ընդունել Ռիֆամպինից հետո:

• Ատորվաստատինը չի կարելի ընդունել հղիության ընթացքում, քանի որ զարգացող պտուղն ունի խոլեստերինի կարիք, մինչդեռ Ատորվաստատինը կրճատում է դրա արտադրությունը: Այն պետք է նշանակել միայն վերարտադրողական տարիքի այն կանանց, ովքեր չեն պատրաստվում հղիանալ:
• Դեռ հայտնի չէ, թե արդյոք Ատորվաստատինն արտազատվում է կրծքի կաթի մեջ: Բոլոր դեպքերում, հնարավոր ռիսկերից խուսափելու համար կրծքով կերակրող մայրերը պետք է չօգտագործեն Ատորվաստատին:

Դեղաչափեր

• Ատորվաստատինը նշանակվում է օրական մեկ անգամյա ընդունմամբ:
• Չափահասների համար սովորական մեկնարկային դեղաչափը 10-20 մգ/օր է, իսկ առավելագույն դեղաչափը՝ 80 մգ/օր:
• Այն չափահասները, ովքեր կարիք ունեն ՑԽԼ խոլեստերինի ավելի քան 45% նվազեցման, պետք է սկսեն օրական 40 մգ դեղաչափից:
• Ատորվաստատինի մանկական դեղաչափերն են՝ 10 մգ/օր, առավելագույնը՝ 20 մգ/օր:
• Ատորվաստատինը կարելի է ընդունել սնդի հետ կամ առանց դրա, օրվա ցանկացած ժամին:

Դեղաձևեր և պահպանում

Դեղաձևեր

• Բերանային (օրալ) հաբեր՝ 10, 20, 40 և 80 մգ:

Պահպանում

• Հաբերը պետք է պահպանել 25-25°C սենյակային ջերմաստիճանային պայմաններում:

Ամփոփում

Ատորվաստատինը (Լիպիտոր) ստատինային խմբի դեղ է, որը նշանակվում է արյան բարձր խոլեստերինը, ՑԽԼ-ն և տրիգլիցերիդները նվազեցնելու, ԲԽԼ-ն բարձրացնելու, կրծքահեղձուկը, ինսուլտը, սրտամկանի ինֆարկտը, կանգային սրտային անբավարարությունը և սրտային հիվանդության դեպքում ռեվասկուլյարիզայի միջամտությունը կանխարգելելու, 2-րդ տիպի դիաբետով մարդկանց մոտ սրտամկանի ինֆարկտը և ինսուլտը կարգավորելու համար:

Ատորվաստատինի կողմնակի ազդեցություններից են գլխացավը, միզուղիների վարակները, հոդացավերը, մրսածությունը, աղիքային գազերի կուտակումը, փորլուծությունը, փորկապությունը և այրոցքը: