Դեղեր և հավելումներ

Կարբամազեպին

Ընդհանուր նկարագրություն

Կարբամազեպինը հակացնցումային դեղամիջոց է, որը գլխավորապես նշանակվում է էպիլեպսիայի և նեյրոպաթիկ ցավի բուժման համար։

Կախված նրանից, թե ախտաբանական գործընթացների մեջ ինչ չափով է ընդգրկված գլխուղեղը, կրկնվող ցնցումները (էպիլեպսիա) բաժանվում են երկու հիմնական դասի՝

  • օջախային կամ մասնակի (ֆոկալ կամ պարցիալ) էպիլեպսիա
  • համընդհանուր (գեներալիզացված) էպիլեպսիա, որը ներառում է՝
    • գեներալիզացված աբսանս ցնցումներ (petit mal)
    • գեներալիզացված տոնիկ-կլոնիկ ցնցումներ (grand mal)
    • միոկլոնիկ էպիլեպսիա:

Ցնցումները կոչվում են հասարակ, եթե չկա գիտակցության կորուստ և բարդ (կոմպլեքս), եթե այն առկա է:

Ցնցումներն ընկճող դեղերը կոչվում են հակացնցումային դեղեր կամ հակակոնվուլսանտներ: Կարբամազեպինն ազդում է որպես հակակոնվուլսանտ և արդյունավետ է մասնակի և գեներալիզացված տոնիկ-կլոնիկ ցնցումները բուժելիս, քանի որ նվազեցնում կամ արգելակում է գլխուղեղի վրա որոշ նյարդերի պատասխաններ: Որպես նատրիումական անցուղիների պաշարիչ, Կարբամազեպինն ընտրողաբար կապվում է պոտենցիալ-կախված նատրիումական անցուղիներին դրանց ինակտիվ վիճակում, ինչը կանխում է գործողության պոտենցիալի առաջացումը:

Կարբամազեպինն նաև ունի նշանակման այլ ցուցումներ: Այն իր ազդեցությամբ նմանվում է Ֆենիտոինին և Վալպրոատին:

Ամերիկյան FDA կազմակերպությունը Կարբամազեպինը հաստատել է դեռևս 1968թ. մարտին:

Բրենդային անվանումներ՝ Tegretol, Tegretol XR , Equetro, Carbatrol, Epitol, Teril

Ցուցումներ

Կարբամազեպինը նշանակվում է հետևյալ հիվանդությունների բուժման մեջ՝

  • էպիլեպսիա՝ հասարակ ու բարդ ցնցումներ, ինչպես նաև գեներալիզացված տոնիկ-կլոնիկ ցնցումներ (արդյունավետ չէ աբսանսի և միոկլոնալ նոպաների դեպքում)
  • նեյրոպաթիկ ցավ (օրինակ՝ եռորյակ նևրալգիա)
  • որպես երկրորդ շարքի միջոց՝ բիպոլյար խանգարում (Էքվետրո)
  • հազվադեպ, այլ դեղերի (հակափսիխիկներ) հետ զուգակցված՝ շիզոֆրենիա
  • ըստ որոշ հետազոտությունների, նաև կարող է արդյունավետ լինել ուշադրության պակասի գերակտիվության համախտանիշի ժամանակ (ՈւՊԳՀ)

Կողմնակի ազդեցություններ

Կարբամազեպինի լուրջ կողմնակի ազդեցություններից են՝

  • արյան կարմիր (էրիթրոցիտներ) և սպիտակ (լեյկոցիտներ) բջիջների քանակի վտանգավոր նվազում (ոսկրածուծի գործունեության ընկճում)
  • սուր մաշկային ռեակցիաներ
  • լյարդի սուր ախտահարումներ, օրինակ՝ հեպատիտ, որը կարող է բերել դեղնուկի:

Ավելի քիչ վտանգավոր կողմնակի ազդեցություններից են՝

  • գլխապտույտ
  • անկայունություն
  • սրտխառնոց
  • փսխում:

Հազվադեպ, ասիական ծագումով անձանց մոտ կարող է զարգանալ Կարբամազեպինի նկատմամբ ծանր մաշկային ռեակցիաներ (Ստիվենս-Ջոնսոնի համախտանիշ և տոքսիկ էպիդերմալ նեկրոլիզ): Այս անձինք կարող են նույնականացվել գենետիկ թեստավորմամբ, ուստի այս թեստը խորհուրդ է տրվում մինչև բուժումը սկսելն անցկացնել բոլոր ասիացիների մոտ:

Հակաէպիլեպտիկ դեղերը ասոցիացվել են սուիցիդալ (ինքնասպանության) մտքերի և վարքագծի ռիսկի հետ: Յուրաքանչյուր մարդ, ով կարիք ունի օգտագործելու հակաէպիլեպտիկ դեղեր, պետք է գնահատվի՝ համադրելով սուիցիդի ռիսկը դեղեր ընդունելու կլինիկական ցուցումների հետ: Նույն այս ռիսկը հաշվի առնելով, հակաէպիլեպտիկ դեղերով բուժում ստացող անձինք պետք է գտնվեն մշտական հսկողության ներքո՝ ստուգելու կլինիկական վատթարացման, սուիցիդային մտքերի կամ վարքաբանական անսովոր փոփոխությունների հնարավոր առկայությունը։

Այլ դեղերի, հավելումների և սննդի հետ փոխազդեցություններ

  • Կարբամազեպինը փոխազդում է տարբեր դեղերի հետ և այլ դեղերի հետ զուգակցելիս պետք է հնարավոր կողմնակի ազդեցությունները նկատի ունենալ:
  • Կարբամազեպինի մակարդակը կարող է նվազել, եթե զուգակցում է Ֆենիտոինի կամ Պիրմիդոնի հետ:
  • Կարբամազեպինի հետ զուգակցելիս Վարֆարինը, Ֆենիտոինը, Թեոֆիլինը և Վալպրոյաթթուն արագ են քայքավում, մինչդեռ Կարբամազեպինի մակարդակը կարող է բարձրանալ, եթե զուգակցվում է Էրիթրոմիցինի, Ցիմիտիդինի, Պրոպոքսիֆենի և կալցիումական ուղիների արգելակիչների հետ:
  • Կարբամազեպինը նաև բարձրացնում է բերանային (օրալ) հակաբեղմնավորիների քայքայումը և կարող է նվազեցնել դրանք արդյունավետությունը` բերելով չակնկալված հղիութան:

Հղիություն և կրծքով կերակրում

Հնարավորության դեպքում կարբամազեպինից պետք է խուսափել հղիության և կրծքով կերակրելու ընթացքում։

Դեղաչափեր

  • Կարբամազեպինը կարող է ընդունվել սննդի հետ կամ առանց սննդի:
  • Կարբամազեպինը քայքայվում է լյարդում և օրգանիզմից հեռացվում երիկամներով, ուստի լյարդի կամ երիկամների խանգարված գործառույթի ժամանակ դեղաչափը պետք է նվազեցնել:
  • Կարբամազեպինի դեղչափը համապատասխանեցնելիս կարող է օրգտագործվել արյան մեջ դեղի մակարդակը:
  • Ցնցումները բուժելիս Կարբամազեպինի օրական դեղաչափը 800-1600 մգ է, որը պետք է բաժանվի մի քանի ընդունումների միջև:
  • Եռորյակ նևրալգիայի բուժման համար Կարբամազեպինի օրական դեղաչափը 400-1200 մգ է, որը պետք է բաժանվի մի քանի ընդունումների միջև:
  • Բիպոլյար խանգարման ժամանակ Կարբամազեպինի (Էքվետրո) սկզբնական դեղաչափն է 200 մգ-ից 12 ժամը մեկ, որից հետո պետք է բարձրացվի օրական 200 մգ-ով՝ մինչև օրական առավելագույն 1600 մգ:

Դեղաձևեր և պահպանում

Դեղաձևեր

  • Հաբեր՝ 200 մգ:
  • Ծամելու հաբեր՝ 100 մգ:
  • Երկար ազդող հաբեր՝ 100, 200, 300 և 400 մգ:
  • Կախույթ (սուսպենզիա)՝ 100 մգ/5 մլ:

Պահպանում

  • Կարբամազեպինը պետք է պահպանել սենյակային ջերմաստիճանային պայմաններում, փակ և անլուսաթափանց տուփում:

Ամփոփում

Կարբամազեպինը հակացնցումային դեղամիջոց է, որը նշանակվում է հասարակ ու բարդ ցնցումները և գեներալիզացված տոնիկ-կլոնիկ ցնցումները (grand mal) բուժելիս:

Մինչև դեղն ընդունելը հարկավոր է մանրամասն տեղեկանալ և ձեր բժշկի հետ քննարկել ցուցումների և հակացուցումների, կողմնակի ազդեցությունների, այլ դեղերի հետ փոխազդեցության, նախազգուշացումների, հղիության և կրծքով կերակրելու ընթացքում օգտագործման հարցերի մասին:

Հոդվածը տեղադրվել է՝ 14-05-2020 վերանայվել է՝ 07-11-2023

Հեղինակ

Հեղինակային բոլոր իրավունքները պատկանում են Մեդեքսին։

Ձեզ ներկայացված է մասնագիտական բնույթի նյութ: Հոդվածն ունի նաև ընդհանուր տեղեկատվական նշանակություն, սակայն, եթե դուք բժիշկ չեք, խիստ ցանկալի է որևէ դեղ ընդունելու վերաբերյալ որոշումներ կայացնել միայն ձեր բժշկի հետ միասին

Մեդեքս-հեղինակների մասին
Մեր կայքի հոդվածները պատրաստվում են տարբեր ոլորտների փորձառու բժիշկների և առողջապահության մասնագետների կողմից՝ օգտագործելով բժշկագիտության վերջին տվյալները և լավագույն փորձը: