Դիազեպամ - Բենզոդիազեպիններ

Ընդհանուր նկարագրություն

Դիազեպամը դեղատոմսով նշանակվող դեղամիջոց է, որն օգտագործվում է անհանգստությունը և տագնապային խանգարումները բուժելու համար:

Դիազեպամը նաև օգտագործվում է աժիտացիայի, ցնցումների, զառանցանքի, տրեմորի (դող) և հալյուցինացիաների բուժման համար, որոնք առաջանում են ալկոհոլից հրաժարվելու հետևանքով: Այն օգտագործվում է ցնցումների բուժման, որոշ նյարդաբանական հիվանդությունների դեպքում մկանային կծկանքների (սպազմերի) թեթևացման և վիրահատության ժամանակ որպես հանգստացնող միջոց։

Դիազեպամը պատկանում է բենզոդիազեպինային դեղամիջոցների ընտանիքին:

Դիազեպամը և մյուս բենզոդիազեպիններն ազդում են՝ ուժեղացնելով գլխուղեղում գամմա-ամինոկարագաթթվի (ԳԱԿԹ, անգլերեն՝ GABA) ազդեցությունը: ԳԱԿԹ-ը նեյրոհաղորդիչ (նեյրոմեդիատոր) է՝ քիմիական նյութ, որն օգտագործում են նյարդային բջիջները միմյանց հետ հաղորդակցվելու համար, և ընկճում է գլուղեղի գործունեությանը: Ենթադրվում է, որ գլխուղեղի ավելորդ ակտիվությունը կարող է հանգեցնել անհանգստության, տագնապի կամ այլ հոգեկան խանգարումների:

Ամերիկյան FDA կազմակերպությունը Դիազեպամը հաստատել է դեռևս 1967 թվականի դեկտեմբերին:

Բրենդային անվանումներ

Valium

Օրինակներ

Բենզոդիազեպինների շարքի այլ դեղամիջոցներից են՝

• Ալպրազոլամ (Քսանաքս)
• Կլոնազեպամ (Կլոնոպին)
• Լորազեպամ (Ատիվան)
• Ֆլուրազեպամ (Դալմանե):

Ցուցումներ

Դիազեպամը նշանակվում է հետևյալ դեպքերում՝

• անհանգստություն և տագնապային խանգարում
• աժիտացիա
• ցնցումներ
• զառանցանք
• տրեմորի (դող)
• հալյուցինացիաներ՝ առաջացած ալկոհոլից հրաժարվելու հետևանքով

Կողմնակի ազդեցություններ

Կախվածություն

Դիազեպամը կարող է հանգեցնել կախվածության, հատկապես, երբ ավելի մեծ դեղաչափերով օգտագործվում է երկար ժամանակ: Դիազեպամից կախվածություն ունեցող մարդկանց մոտ կամ երկարատև օգտագործումից հետո դեղամիջոցի կտրուկ դադարեցումը կարող է առաջացնել հանման (զրկանքի) ախտանիշներ, ինչպիսիք են՝

• անքնություն
• գլխացավեր
• սրտխառնոց
• փսխում
• գլխապտույտ
• քրտնոտություն
• անհանգստություն և տագնապ
• հոգնածություն:

Զրկանքի համախտանիշի ավելի ծանր դեպքերում կարող են զարգանալ ցնցումներ: Հետևաբար, երկարատև օգտագործումից հետո Դիազեպամի դեղաչափերը պետք է կրճատվեն դանդաղորեն՝ բժշկի հսկողության ներքո, այլ ոչ թե կտրուկ:

Այլ կողմնակի ազդեցություններ

Դիազեպամի ամենահաճախ հանդիպող կողմնակի ազդեցություններից են՝

• քնկոտություն
• հոգնածություն
• փորլուծություն
• ցան
• էյֆորիա
• ատաքսիա (հավասարակշռության կորուստ):

Այլ կարևոր կողմնակի ազդեցությունները ներառում են հետևյալը՝

• պարադոքսալ ռեակցիաներ և գրգռվածություն
• մկանային կծկանքներ (սպազմ)
• քնի պակաս
• զայրույթի բռնկումներ
• շփոթվածություն
• խոսքի հետ կապված խնդիրներ
• երկտեսություն:

Հնարավոր կողմնակի ազդեցություններից են՝

• շնչառության ընկճում
• նեյտրոպենիա
• դեպրեսիա:

Փոխազդեցություններ

Ալկոհոլը կամ հանգստացնող և քնաբեր դեղամիջոցները կարող են ավելացնել Դիազեպամի հանգստացնող ազդեցությունը: Բենզոդիազեպիններ ընդունող մարդիկպետք է խուսափեն նման համակցություններից:

Հետևյալ դեղամիջոցները կարող են երկարացնել Դիազեպամի ազդեցությունը՝ արգելակելով լյարդային այն ֆերմենտները, որոնք չեզոքացնում են Դիազեպամը՝

• Ցիմետիդին (Տագամետ)
• Կետոկոնազոլ (Նիզորալ)
• Իտրակոնազոլ (Սպորանոքս)
• Օմեպրազոլ (Պրիլոսեկ, Ռապինեքս)
• էրիթրոմիցին
• Կլարիթրոմիցին (Բիաքսին)
• Դարունավիր (Պրեզիստա)
• Ֆլուվոքսամին (Լուվոքս)
• Ֆլուոքսետին (Պրոզակ):

Հնարավոր է, որ անհրաժեշտ լինի նվազեցնել դեղաչափերը, երբ այս դեղերը օգտագործվում են Դիազեպամի հետ:

Կարբամազեպինը (Տեգրետոլ), Ռիֆամպինը (Ռիֆադին) և սրոհունդը (зверобой) նվազեցնում են Դիազեպամի մակարդակը՝ մեծացնելով դեղամիջոցի նյութափոխանակությունը լյարդային ֆերմենտների կողմից:

• Բենզոդիազեպինները, ներառյալ Դիազեպամը, կարող են առաջացնել պտղի շեղումներ և պետք է չօգտագործվեն հղիության ընթացքում:
  
• Դիազեպամն արտազատվում է կրծքի կաթի մեջ և կարող է ազդել կերակրվող նորածինների վրա: Հետևաբար, Դիազեպամը պետք է չօգտագործվի կերակրող կանանց կողմից:

Դեղաչափեր

• Բերանային (օրալ) Դիազեպամը կարող է ընդունվել սննդի հետ կամ առանց սննդի:
• Դիազեպամը հեռացվում է լյարդով և արտազատվում հիմնականում երիկամներով: Երիկամների շեղված գործառույթ ունեցող մարդկանց մոտ Դիազեպամի դեղաչափերը հավանաբար անհրաժեշտ կլինի նվազեցնել:
• Դիազեպամի սովորական բերանային (օրալ) դեղաչափն անհանգստության կամ ցնցումների դեպքում 2-10 մգ է, որը տրվում է օրական 2-4 անգամ:
• Ուղիղաղիքային (ռեկտալ) Դիազեպամի սովորական դեղաչափը 0,2-0,5 մգ/կգ է և կախված է հիվանդի տարիքից:

Դեղաձևեր և պահպանում

Դեղաձևեր

• Հաբեր՝ 2, 5 և10 մգ
• Բերանային (օրալ) լուծույթ ՝ 1 մգ/մլ, 5 մգ/մլ
• Ներարկման լուծույթ՝ 5 մգ/մլ
• Ներմկանային սարք՝ 10 մգ/2 մլ
• Ուղիղաղիքային (ռեկտալ) գել՝ 2,5, 10 և 20 մգ

Պահպանում

• Դիազեպամը պետք է պահպանվի սենյակային ջերմաստիճանում՝ 15-30° C (59 F-ից 86 F):

Ամփոփում

Դիազեպամը տագնապային խանգարումների բուժման համար նախատեսված դեղամիջոց է։ Այն նաև նշանակվում է հոգեշարժական գրգռվածության (աժիտացիա), ցնցումների, զառանցանքի, ցնցումների և հալյուցինացիաների (ցնորքների) բուժման համար, որոնք առաջանում են ալկոհոլից հրաժարվելու հետևանքով: Դիազեպամը կարող է հանգեցնել կախվածության, հատկապես, երբ երկար ժամանակի ընթացքում օգտագործվում են ավելի մեծ դեղաչափեև: Դիազեպամի ամենատարածված կողմնակի ազդեցություններն են քնկոտությունը, հոգնածությունը, փորլուծությունը, ցանը, էյֆորիան և ատաքսիան (հավասարակշռության կորուստ): Մի՛ օգտագործեք Դիազեպամ հղիության կամ կրծքով կերակրման ժամանակ: