Մետոպրոլոլ - Բետա պաշարիչներ

Ընդհանուր նկարագրություն

Մետոպրոլոլը բետա պաշարիչ է (բետա ադրեներգիկ պաշարող նյութ կամ կարճ՝ բետա-բլոկեր).

Բետա-բլոկերները կանխում են նորեպինեֆրին և էպինեֆրինը (ադրենալին) նյարդահաղորդիչների կապվելը նյարդերի բետա ընկալիչների (ռեցեպտորների) հետ: Նյարդահաղորդիչները կամ նեյրոմեդիատորները քիմիական նյութեր են, որոնք ապահովում են տարբեր նյարդերի միջև սինապսային հաղորդականությունը:

Պաշարելով նորէպինեֆրինի և էպինեֆրինի ազդեցությունը սիրտ և արյունատար անոթներ հասնող նյարդերի վրա՝ բետա-բլոկերները նվազեցնում են սրտազարկի հաճախականությունը (բացասական քրոնոտրոպ ազդեցություն) և սրտի կծկման ուժը (բացասական ինոտրոպ ազդեցություն) և նվազեցնում արյան ճնշումը՝ թուլացնելով և լայնացնելով արյունատար անոթները, սակայն նաև կարող են կծկել օդատար ուղիները (բրոնխները) շրջապատող մկանները և նեղացնել դրանք։

Կրծքահեղձուկ (ստենոկարդիա) առաջանում է, երբ սրտամկանի թթվածնի կարիքը գերազանցում է թթվածին տեղափոխող արյան մատակարարմանը: Դանդաղեցնելով սրտազարկը և նվազեցնելով սրտի մկանների կծկման ուժը, Բիսոպրոլոլը նվազեցնում է սրտի աշխատանքը և սրտի պահանջարկը թթվածնի նկատմամբ:

Բրենդային անվանումներ

Lopressor, Toprol XL

Օրինակներ

Բետա-բլոկերների այլ օրինակներից են՝

• Պրոպրանոլոլ (Ինդերալ)
• Ատենոլոլ (Տենորմին)
• Տիմոլոլ (Բլոկադրեն)
• Բիսոպրոլոլ (Զեբետա) և այլն:

Ցուցումներ

Մետոպրոլոլ կարող է նշանակվել հետևյալ հիվանդությունների և վիճակների բուժման համար՝

• բարձր արյան ճնշմում (հիպերտենզիա)
• սրտային ցավ (կրծքահեղձուկ)
• կանգային սրտային անբավարարություն
• հիպերթիրեոիդիզմ (թիրեոտոքսիկոզ) կամ գերակտիվ վահանաձև գեղձ
• սրտի ռիթմի խանգարումներ, որոնք ուղեկցվում են արագացած սրտազարկով (տախիառիթմիաներ)
• որոշ նյարդաբանական վիճակներ:

Մետոպրոլոլը նաև կարող է նշանակվել միգրենային գլխացավերը կանխարգելելու համար:

Կողմնակի ազդեցություններ

Մետոպրոլոլն ընդհանուր առամբ լավ է հանդուրժվում: Կողմնակի ազդեցությունները ներառում են՝

• որովայնային կծկանքներ
• փորլուծություն
• փորկապություն
• հոգնածություն
• անքնություն
• ստամոքսի խանգարում
• սրտխառնոց
• դեպրեսիա
• երազատեսություն
• հիշողության կորուստ
• ջերմություն
• իմպոտենցիա
• գլխապտույտ
• ցածր արյան ճնշում (հիպոտենզիա)
• վարժանքների նկատմամբ դիմադրողականության նվազեցում
• արյան տրիգլիցերիդների բարձրացնում
• բրոնխոսպազմ
• սառը վերջույթներ
• կոկորդացավ
• շնչարգելություն և հևոց կամ խզզոցներ:

Հնարավոր լուրջ կողմնակի ազդեցություններից են՝

• դանդաղ սրտի ռիթմ (բրադիկարդիա)
• Ռեյնոյի ֆենոմեն
• հեպատիտ
• բարձրացրած ինսուլինակայունություն:

Մետոպրոլոլը կարող է ասթմայով, քրոնիկ բրոնխիտով կամ էմֆիզեմայով պացիենտների մոտ վատթարացնել դժվարաշնչությունը:

Նախազգուշացումներ

• Դանդաղ սրտի ռիթմերով (բրադիկարդիա) և սրտի բլոկադաներով (սրտի էլեկտրական հաղորդչականության խանգարումներ) հիվանդների մոտ Մետոպրոլոլը կարող է առաջացնել վտանգավոր դանդաղասրտություն և նույնիսկ շոկ: Մետոպրոլոլը նվազեցնում է սրտամկանների կծկման ուժը և կարող է խորացնել սրտային անբավարարության ախտանիշները: Սրտի իշեմիկ հիվանդությամբ հիվանդների մոտ Մետոպրոլոլի կտրուկ դադարեցումը կարող է հանկարծակի վատթարավնել կրծքահեղձուկը և երբեմն արագացնել սրտամկանի ինֆարկտի զարգացումը: Եթե անհրաժեշտ է դադարեցնել Մետոպրոլոլը, դրա դեղաչափը պետք է կրճատել աստիճանաբար՝ մի քանի շաբաթվա ընթացքում:
• Ոչ սրտային վիրահատության ենթարկվող հիվանդների մոտ երկարատև արձակման Մետոպրոլոլի բարձր դեղաչափերով բուժման մեկնարկը կապված է բրադիկարդիայի (դանդաղ սրտազարկ), հիպոտենզիայի (ցածր արյան ճնշում), ինսուլտի և մահվան հետ: Այնուամենայնիվ, Մետոպրոլոլով երկարատև բուժումը չի կարելի լռելայն դադարեցնել մինչև խոշոր վիրահատությունը: Սրտի` ռեֆլեքտոր ադրեներգիկ գրգռիչներին արձագանքելու անկարողությունը կարող է մեծացնել ընդհանուր անզգայացման և վիրահատության ռիսկերը:

Փոխազդեցություններ

• Կալցիումական անցուղիների պաշարիչները և Դիգոքսինը (Լանոքսին) կարող են իջեցնել արյան ճնշումը և սրտազարկերի հաճախականությունը մինչև վտանգավոր մակարդակի, երբ նշանակվեն Մետոպրոլոլի հետ միասին:
• Մետոպրոլոլը կարող է քողարկել ցածր արյան շաքարի (հիպոգլիկեմիա) վաղ նախազգուշացնող ախտանիշները և պետք է զգուշությամբ օգտագործվի շաքարային դիաբետի դեմ բուժում ստացող հիվանդների մոտ:
• Ֆլուոքսետինը (Պրոզակ) կարող է բարձրացնել արյան մեջ Մետոպրոլոլի մակարդակը՝ նվազեցնելով վերջինիս քայքայումը և մեծացնելով Մետոպրոլոլի կողմնակի ազդեցությունները:

• Հղիության ընթացքում Մետոպրոլոլի անվտանգ օգտագործումը չի հաստատվել:
• Մետոպրոլոլի փոքր քանակներն արտազատվում են կրծքի կաթում և կարող են պոտենցիալ անբարենպաստ հետևանքներ առաջացնել նորածնի մոտ:

Դեղաչափեր

• Մետոպրոլոլը պետք է ընդունվի ուտելուց առաջ կամ քնելուց առաջ:
• Բարձր արյան ճնշման (հիպերտենզիայի) բուժման դեղաչափն օրական 100-450 մգ է՝ բաժանված մեկ կամ չափաբաժինների:
• Կրծքահեղձուկը (ստենոկարդիա) բուժվում է օրական 100-400 մգ դեղաչափով՝ բաժանված երկու չափաբաժինների:
• Սրտամկանի ինֆարկտը բուժվում է երեք 5 մգ-ոց ներարկումներով, որոնք տրվում են 2 րոպե ընդմիջումով, որին հաջորդում է 50 մգ բերանային (օրալ) Մետոպրոլոլ՝ յուրաքանչյուր 6 ժամը մեկ՝ 48 ժամվա ընթացքում: 48 ժամ հետո հիվանդները պետք է ընդունեն 100 մգ բերանային (օրալ) Մետոպրոլոլ՝ օրական երկու անգամ, առնվազն 3 ամիս:
• Սրտային անբավարարության դեպքում դեղաչափը սկզբնական շրջանում կազմում է 25 մգ/օր: Այնուհետև դեղաչափն ավելացվում է յուրաքանչյուր 2 շաբաթը մեկ՝ բերանային (օրալ) օրական 200 մգ թիրախային դեղաչափին հասնելու համար:
• Թերակտիվ վահանաձև գեղձը (hիպերթիրեոզ) բուժվում է 25-ից 30 մգ բերանային (օրալ) Մետոպրոլոլով՝ յուրաքանչյուր 6 ժամը մեկ:

Ամփոփում

Մետոպրոլոլը բետա-ադրեներգիկ պաշարիչ դեղամիջոց է, որն արգելափակում է սիմպատիկ նյարդային համակարգի գործողությունը (ավտոմատ նյարդային համակարգի մի մասը): Մետոպրոլոլը նշանակվում է բարձր արյան ճնշման (հիպերտենզիա), սրտային ցավի (կրծքահեղձուկ), սրտի ռիթմի խանգարումների և որոշ նյարդաբանական հիվանդությունների բուժման համար: Կողմնակի ազդեցությունները ներառում են ջերմություն, իմպոտենցիա, կոկորդի ցավ, սրտխառնոց, դեպրեսիա, անքնություն, փորկապություն, հիշողության կորուստ և արյան բարձր ճնշում: