Օմեպրազոլ - Պրոտոնային պոմպի արգելակիչներ

Ընդհանուր նկարագրություն

Օմեպրազոլը կերակրափողի, ստամոքսի և տասներկումատնա աղու որոշ հիվանդությունների բուժման մեջ լայնորեն կիրառվող դեղամիջոց է:

Օմեպրազոլը պրոտոնային պոմպի արգելակիչների (ՊՊԱ-ներ) խմբին պատկանող դեղամիջոց է, որն ընկճում է ստամոքսի թթվի արտադրությունը:

ՊՊԱ-ները նշանակում են այնպիսի հիվանդությունների բուժման մեջ, որոնք բոլորն էլ պատճառվում են ստամոքսի թթվով՝ խոցային հիվանդություն (ստամոքսի և տասներկումատնա աղու խոցեր), գաստրոէզոֆագեալ ռեֆլյուքս հիվանդություն (ԳԷՌՀ) և Զոլինգեր-Էլիսոնի համախտանիշ:

Այլ ՊՊԱ-ների նման, Օմեպրազոլն արգելակում է այն ֆերմենտը, որի մասնակցությամբ ստամոքսի պատն արտադրում է թթու: Արգելակելով այս ֆերմենտը, Օմեպրազոլն ընկճում է թթվի արտադրությունը, որը թույլ է տալիս ստամոքսին և կերակրափողին, որ վերականգնվեն այդ թթվի առաջացրած բորբոքումից:

Ամերիկյան FDA կազմակերպությունը Օմեպրազոլը հաստատել է 1989թ. սեպտեմբերին, որից հետո տարբեր բրենդային անվանումների ներքո ստացել է լայն կիրառում ողջ աշխարհով:

Բրենդային անվանումներ

Prilosec, Zegerid, Prilosec OTC, Zegerid OTC

Օրինակներ

ՊՊԱ-ների խմբի այլ դեղերից են՝

• Լանզոպրազոլ
• Ռաբեպրազոլ
• Պանտոպրազոլ
• Էզոմեպրազոլ:

Ցուցումներ

Օմեպրազոլը նշանակվում է հետևյալ դեպքերում

• պեպտիկ խոցերի բուժում (ստամոքսի և տասներկումատնա աղու խոցեր)
• թթվային ռեֆլյուքսի (ԳԷՌՀ) բուժում
• էրոզիվ էզոֆագիտի (կերակրափողի էրոզիվ բորբոքում) բուժում
• հելիկոբակտեր պիլորիի (H. pylori) վարակի վերացում
• վերին ստամոքս-աղիքային արյունահոսության կանխարգելում
• այրոցքի բուժում
• Զոլինգեր-էլիսոնի համախտանիշի բուժում:

Կողմնակի ազդեցություններ

Այլ ՊՊԱ-ների նման, Օմեպրազոլը հիվանդների կողմից լավ տարվող դեղ է, սակայն կարող է դրսևորել կողմնակի ազդեցություններ, որոնցից ամենահաճախ հանդիպողներն են՝

• փորլուծություն
• սրտխառնոց
• փսխում
• գլխացավեր
• ցան
• գլխապտույտ:

Այլ կարևոր կողմնակի ազդեցություններից են՝

• դյուրագրգռություն
• ոչ նորմալ սրտի ռիթմ (առիթմիա)
• մկանային ցավեր
• ընդհանուր թուլություն
• հազվադեպ՝ ոտքերի ջղաձգումներ և ջրի պահպանում:

ՊՊԱ-ները նաև կարող են բարձրացնել Clostridium difficile վարակի ռիսկը: Բարձր դեղաչափերը և երկարատև օգտագործումը (1 տարի կամ ավելի երկար) կարող է բարձրացնել ազդոսկրի, դաստակի կամ ողնաշարի օստեոպորոզով պայմանավորված կոտրվածքները: Երկարատև օգտագործումը նաև կարող է ընկճել աղիներից Վիտամին B12-ի ներծծումը:

ՊՊԱ-ների երկարատև օգտագործումը կապված է նաև արյան մեջ Մագնեզիումի մակարդակի նվազեցման հետ, որն իր հերթին կարող է բարձրացնել սրտամկանի ինֆարկտի ռիսկը:

Ահա թե ինչու է կարևոր օգտագործել ՊՊԱ-ների բուժական ամենացածր դեղաչափերը հնարավոր ամենակարճ ժամանակահատվածի ընթացքում:

Փոխազդեցություններ

• Օմեպրազոլը կարող է բարձրացնել արյան մեջ Դիազեպամի, Վարֆարինի և Ֆենիտոինի մակարդակները՝ կրճատելով լյարդի կողմից այս դեղերի քայքայումը:
• Ստամոքսի թթվայնության փոփոխության պատճառով կարող է խախտվել որոշ դեղերի ներծծումը: Օրինակ, Օմեպրազոլը կամ այլ ՊՊԱ-ները կարող են արգելակել Կետոկոնազոլի ներծծումը և նվազեցնել արյան մեջ այս դեղի մակարդակը կամ խթանել Դիգոքսինի ներծծումը և բարձրացնել արյան մեջ նույն դեղի խտությունը: Արդյունքում, Օմեպրազոլը կամ այլ ՊՊԱ դեղերը կարող են նվազեցնել Կետոկոնազոլի արդյունավետությունը կամ բարձրացնել Դիգոքսինի թունավոր ազդեցությունը:
• Դեռևս անհայտ մեխանիզմներով, Օմեպրազոլը կարող է բարձրացնել արյան մեջ Սակրինավիրի մակարդակը և նվազեցնել Նելֆինավիրի և Ատազանավիրի մակարդակները: Նշվածները դեղեր են, որոնք օգտագործվում են ՄԻԱՎ-ով վարակված մարդկանց բուժման մեջ: Հետևաբար, Սակրինավիրի դեղաչափը պետք նվազեցնել՝ խուսափելու թունավոր ազդեցությունից, իսկ Նելֆինավիրի և Ատազանավիրի դեղաչափերը բարձրացնել՝ պահպանելու բուժական ազդեցությունը:
• Կլոպիդոգրելն իր ակտիվ ձևը ստանում է լյարդում ֆերմենտային փոխանակությունից հետո: Օմեպրազոլը նվազեցնում է այս ֆերմենտների ակտիվությունը և կարող է թուլացնել Կլոպիդոգրելի ակտիվությունը: Այս պատճառով խորհուրդ չի տրվում համատեղել Կլոպիդոգրելը և Օմեպրազոլը:
• Օմեպրազոլը բարձրացնում է արյան մեջ Ցիլոստազոլի մակարդակը, ուստի Օմեպրազոլի հետ միաժամանակ նշանակելիս Ցիլոստազոլի դեղաչափը պետք է կրճատել 100 մգ օրական երկու անգամից մինչև 50 մգ օրական երկու անգամ:
• Օմեպրազոլը նաև կարող է բարձրացնել արյան մեջ Մետոտրեքսատի և Տակրոլիմուսի մակարդակները:

Հղի կանանց կողմից Օմեպրազոլի օգտագործումը բավարար չի գնահատվել, ուստի հղի կանանց պետք է այս դեղը նշանակել միայն այն դեպքերում, երբ օգուտները գերակշռում են անհայտ ռիսկերին:

Օմեպրազոլը մուտք է գործում կրծքի կաթ և հնարավոր է, որ կարող է կողմնակի ազդեցություններ դրսևորել նորածնի մոտ:

Դեղաչափեր

• Ստամոքսի և տասներկումատնյա աղու խոցերի, ԳԷՌՀ-ի, էրոզիվ էզոֆագիտի (կերակրափողի էրոզիվ բորբոքում) բուժման և հելիկոբակտեր պիլորիի (H. pylori) վերացման համար Օմեպրազոլի խորհուրդ տվող դեղաչափը չափահաս մարդկանց համար օրական 20-40 մգ է: Խոցերի լավացումը սովորաբար տեղի է ունենում 4-8 շաբաթվա ընթացքում:
• Հելիկոբակտեր պիլորիի (H. pylori) վարակը բուժվում է 10-28 օրվա ընթացքում:
• Ծանր վիճակում գտնվող մարդկանց մոտ վերին ստամոքս-աղիքային արյունահոսության կանխարգելման համար Օմեպրազոլը սովորաբար տրվում է օրական 40 մգ 14 օրվա ընթացքում:
• Այրոցքի բուժման համար Օմեպրազոլը օգտագործվում է մինչև 2 շաբաթվա ընթացքում, սովորաբար՝ օրական 20 մգ դեղաչափով:
• Զոլինգեր-էլիսոնի համախտանիշի բուժման համար չափահասներին Օմեպրազոլը նշանակվում է օրական 60 մգ սկզբնական դեղաչափով, որից հետո դեղաչափը կարգավորվում է՝ ելնելով ախտանիշների մեղմացման պատասխանից կամ ստամոքսային թթվի արտադրության չափման պատասխանից: Կան հետազոտություններ այն մասին, որ նույն համախտանիշի բուժումը հաջողվել է Օմեպրազոլի 120 մգ օրական 3 անգամյա ընդունմամբ:

Առավելագույն արդյունավետության համար Օմեպրազոլի հաբերը պետք է խմել ճաշից առաջ, կուլ տալ ամբողջապես, այլ ոչ թե կոտրատել, ծամել կամ պատիճը բացել:

Դեղաձևեր և պահպանում

Դեղաձևեր

• Պատիճներ՝ 10, 20 և 40 մգ:
• Հաբեր՝ 20 մգ:
• Խմելու սուսպենզիայի փոշի՝ 20 և 40 մգ:

Պահպանում

Պատիճները պետք է պահպանել 15-30°C, իսկ հաբերը՝ 20-25°C ջերմաստիճանային պայմաններում: Դրանք պետք է պահել խոնավությունից և լույսից հեռու պայմաններում:

Ամփոփում

Օմեպրազոլը պրոտոնային պոմպի արգելակիչների խմբի դեղ է, որը նշանակվում է խոցերի, ստամոքս-կերակրափողային ռեֆլյուքս հիվանդության, Զոլինգեր-Էլիսոնի համախտանիշի, դուոդենիտների, էրոզիվ էզոֆագիտների, այրոցքի և H. pylori վարակի բուժման մեջ: