Սուլֆամեթոքսազոլ / Տրիմեթոպրիմ (Բիսեպտոլ, Բակտրիմ, Կոտրիմոքսազոլ) - Հակաբիոտիկներ

Ընդհանուր նկարագրություն

Սուլֆամեթոքսազոլ / Տրիմեթոպրիմը երկու սինթետիկ հակաբիոտիկների՝ Սուլֆամեթոքսազոլի և Տրիմեթոպրիմի զուգակցումն է, որն օժտված է բակտերիցիդ և հակամիկրոբային լայն սպեկտրի ազդեցությամբ:

Սուլֆամեթոքսազոլը հակաբակտերիալ սուլֆոնամիդ է՝ «սուլֆա» դեղ: Այն խախտում է բակտերաներում դիհիդրոֆոլաթթվի արտադրությունը, մինչդեռ Տրիմեթոպրիմը արգելակում է տետրահիդրոֆոլաթթվի արտադրությունը: Դիհիդրոֆոլաթթուն և տետրահիդրոֆոլաթթուն՝ երկուսն էլ ֆոլաթթվի ածանցյալներ են, որոնք բակտերիաները և մարդու բջիջներն օգտագործում են սպիտակուցներ արտադրելու համար: Համադրելով այս երկու դեղերը, խոչընդոտվում է բակտերաների սպիտակուցների արտադրության երկու կարևոր օղակները, և նման զուգակցումը դառնում է ավելի ակտիվ, քան յուրաքանչյուր բաղադրիչն առանձին վերցրած:

Սուլֆամեթոքսազոլ / Տրիմեթոպրիմը վիրուսային վարակների վրա չի ազդում:

Սուլֆամեթոքսազոլ / Տրիմեթոպրիմը «Բակտրիմ» բրենդային անվան ներքո հաստատվել է ամերիկյան FDA կազակերպության կողմից դեռևս 1973 թվականին:

Բրենդային անվանումներ

Bactrim, Bactrim DS, Sulfatrim Pediatric

Ցուցումներ

Սուլֆամեթոքսազոլ / Տրիմեթոպրիմն օգտագործվում է կասկածելի բակտերիայով հարուցված վարակներ բուժելիս: Օրինակներից են՝

• միզուղիների վարակներ
• բակտերիաների պատճառով քրոնիկ բրոնխիտի սրացում
• միջին ականջի վարակներ (միջին օտիտ)
• փոխպատվաստված օրգան ստացած մարդկանց մոտ պնևմոկոկային բակտերիայով հարուցված վարակների կանխարգելում
• Pneumocystis carinii-ով հարուցված թոքաբորբ
• փափուկ շանկր (շանկրոիդ)
• ՁԻԱՀ-ով հիվանդների մոտ տոքսոպլազմային էնցեֆալիտի կանխարգելում:

Կողմնակի ազդեցություններ

Սուլֆամեթոքսազոլ / Տրիմեթոպրիմի հաճախ հանդիպող կողմնակի ազդեցություններից են՝

• գլխապտույտ
• գլխացավ
• քնկոտություն
• փորլուծություն
• ախորժակի կորուստ
• սրտխառնոց
• փսխում
• մաշկային ցանավորում:

Այլ կողմնակի ազդեցություններից են՝

• լյարդի վնասում
• արյան սպիտակ բջիջների քանակի նվազում (լեյկոպենիա)
• արյան թիթեղիկների քանակի նվազում (թրոմբոցիտոպենիա)
• անեմիա (արյան կարմիր բջիջների քանակի նվազում):

Փոխազդեցություններ

• Սուլֆամեթոքսազոլ / Տրիմեթոպրիմը կարող է խթանել Վարֆարինի հակամարդիչ ազդեցությունը, որը հավանական է դարձնում արյունահոսության վտանգը:
• Սուլֆոնամիդները (օրինակ՝ Սուլֆամեթոքսազոլ) կարող են բարձրացնել Ցիկլոսպորինի նյութափոխանակությունը (քայքայում և հեռացում) և ավելացնել երիկամների վրա վերջինիս վնասող ազդեցությունը:
• Բոլոր սուլֆոնամիդները կարող են բյուրեղանալ մեզում, եթե վերջինս թթվային է: Մեթենամինը առաջացնում է մեզի թթվայնացում, ուստի չի կարելի օգտագործել սուլֆոնամիդների հետ միասին:
• Սուլֆամեթոքսազոլ / Տրիմեթոպրիմով բուժման ընթացքում կարող է բարձրանալ արյան մեջ Ֆենիտոինի մակարդակը: Սա կարող է բերել Ֆենիտոինով պայմանավորված կողմնակի ազդեցությունների ուժգնացման, օրինակ՝ գլխապտույտ և ուշադրության նվազում:
• Սուլֆամեթոքսազոլ / Տրիմեթոպրիմը նաև կարող է բարձրացնել արյան մեջ Դիգոքսինի մակարդակը, և հնարավոր է, որ խթանի վերջինիս թունավոր ազդեցությունները:
• Սուլֆամեթոքսազոլ / Տրիմեթոպրիմ ստացող մարդկանց մոտ ֆոլաթթվի նվազեցման պատճառով կարող է զարգանալ անեմիա, եթե առաջինը զուգակցվի հետևյալ դեղերի հետ՝
  • Դիվալպրոեքս
  • Վալպրոյաթթու
  • Մեթոտրեքսատ
  • Պիրիմեթամին
  • Տրիամտերեն
  • Տրիմետրեքսատ:
• Սուլֆամեթոքսազոլ / Տրիմեթոպրիմը ԱՓՖ արգելակիչների հետ զուգակցելիս կարող է առաջանալ արյան մեջ կալիումի մակարդակի բարձրացում:

Սուլֆոնամիդները կարող են առաջացնել նորածնի արյան բիլիռուբինի անջատում սպիտակուցներից, որը կարող է հանգեցնել դեղնուկի և վտանգավոր վիճակի, որը կոչվում է նորածնի կերնիկտերուս: Այդ պատճառով Սուլֆամեթոքսազոլ / Տրիմեթոպրիմը ծննդաբերությանը մոտ (ուշ հղիության) հղի կանանց չի կարելի օգտագործել:

Սուլֆամեթոքսազոլ / Տրիմեթոպրիմը չի կարելի օգտագործել նաև կրծքով կերակրող մայրերին, քանի որ Սուլֆոմեթոքսազոլը կարող է կաթի միջոցով անցնել նորածնին և առաջացնել կերնիկտերուս:

Դեղաչափեր

• Միզուղիների վարակի բուժման համար չափահասներին խորհուրդ տրվող դեղաչափն է 400/80 մգ երկու հաբ կամ 800/160 մեկ հաբ, 12 ժամը մեկ, 10-14 օրվա ընթացքում:
• Քրոնիկ բրոնխիտի սրացումը բուժվում է նույն դեղաչափով՝ 14 օրվա ընթացքում:
• Սուլֆամեթոքսազոլ / Տրիմեթոպրիմը պետք է խմվի առնվազն մեկ լրիվ բաժակ ջրով, որ կանխարգելվի մեզում բյուրեղների ձևավորումը:
• Զարգացած երիկամային հիվանդությամբ անձանց համար կարող են պահանջվել ավելի ցածր դեղաչափեր:

Դեղաձևեր և պահպանում

Դեղաձևեր

• Հաբեր՝ 160 մգ Տրիմեթոպրիմ և 800 մգ Սուլֆամեթոքսազոլ:
• Հաբեր՝ 80 մգ Տրիմեթոպրիմ և 400 մգ Սուլֆամեթոքսազոլ:

Պահպանում

Հաբերը պետք է պահպանել սենյակային ջերմաստիճանային պայմաններում՝ 15 °C - 30°C:

Ամփոփում

Սուլֆամեթոքսազոլ/Տրիմեթոպրիմը նշանակվում է միզուղիների վարակների, միջին ականջի վարակների, շնչառական վարակների, թոքաբորբի, փափուկ շանկրի (շանկրոիդ) բուժման և ՁԻԱՀ-ով հիվանդների մոտ տոքսոպլազմային էնցեֆալիտի կանխարգելման համար: Մինչև օգտագործելը, պետք է ծանոթանալ կողմնակի ազդեցությունների, դեղաչափերի, դեղերի հետ փոխազդեցության, հղության և կրծքով կերակրելու ժամանակ անվտանգության միջոցների վերաբերյալ հրահանգներին: