Ի՞նչ է խոլեսթերինը

Խոլեսթերինը կամ խոլեսթերոլը ճարպային նյութ է, որն արտադրվում է ձեր օրգանիզմում և ստացվում սննդի հետ միասին:

Խոլեսթերինը ձեր առողջության համար անփոխարինելի նյութ է, սակայն դրա բարձրացած քանակները կարող են վնասել արյունատար անոթների պատը և բարձրացնել սրտանոթային հիվանդությունների ռիսկը:

Ինչո՞ւ է խոլեսթերինն անփոխարինելի

Խոլեսթերինի որոշ քանակներ անհրաժեշտ են, որ ձեր օրգանիզմը նորմալ գործի: Օրինակ, խոլեսթերինը մտնում է բջջաթաղանթների կառուցվածքի մեջ և մասնակցում է որոշ հորմոնների արտադրությանը:

Ինչո՞ւ է բարձր խոլեսթերինն անցանկալի

Ձեր օրգանիզմի խոլեսթերինի շուրջ 75% արտադրվում է լյարդի կողմից, իսկ մնացած 25%-ը ստանում եք սննդով:

Խոլեսթերինն արյան մեջ տեղափոխվում է լիպոպրոտեիդներով, որոնց երկու հիմնական տեսակներն են բարձր խտության (ԲԽԼ) և ցածր խտության լիպոպրոտեիդները (ՑԽԼ):

ԲԽԼ հայտնի է որպես «լավ» խոլեսթերին, քանի որ հեռացնում է խոլեսթերինը ձեր զարկերակներից և տեղափոխում այն դեպի լյարդ՝ պահեստավորման:

ՑԽԼ հայտնի է նաև որպես «վատ» խոլեսթերին, որովհետև իր խոլեսթերինը թողնում է զարկերակների պատի վրա:

Պատկերավոր ասած, ՑԽԼ-ն խոլսթերինը արյան հունից «բերում է» դեպի զարկերակների պատ, մինչդեռ ԲԽԼ-ն անոթների պատից խոլեսթերինը «տանում է» դեպի լյարդ:

Լաբորատորիաներում սովորաբար ՑԽԼ-ն ներկայացվում է որպես ՑԽԼ խոլեսթերին, իսկ ԲԽԼ-ն՝ ԲԽԼ խոլեսթերին, քանի որ չափվում է այս լիպոպրոտեիդների մեջ առկա խոլեսթերինի մակարդակը:

Խոլեսթրինի լաբորատոր թեստերն արյան մեջ ընդհանուր խոլեսթերինի և վերջինիս երկու «ֆրակցիաների»՝ ԲԽԼ և ՑԽԼ մակարդակների որոշումն է: Այս հետազոտությունը թույլ է տալիս բժշկին, որ նա գնահատի ձեզ մոտ սրտի իշեմիկ հիվանդության (այդ թվում՝ սրտամկանի ինֆարկտի) և ինսուլտի ռիսկը: Իհարկե, բժիշկը հաշվի է առնում նաև այլ ռիսկի գործոններ ևս, ինչպիսք են՝ արյան բարձր ճնշում, ավելցուկային կշիռ կամ գիրություն, 2-րդ տիպի դիաբետ և ծխախոտի օգտագործում:

Տրիգլիցերիդը կամ եռգլիցերիդը նույնպես արյան ճարպի մի տեսակ է, որն իր հերթին կարող է բարձրացնել սրտանոթային հիվանդությունների ռիսկը: Տրիգլիցերիդները սովորաբար որոշվում են խոլեսթերինի և դրա ֆրակցիաների հետ միասին:

Այս բոլոր թեստերը միասին՝ ընդհանուր խոլեսթերին, ԲԽԼ, ՑԽԼ և տրիգլիցերիդներ, կոչվում է «արյան լիպիդային պրոֆիլ»:

Ինչո՞ւ է բարձր խոլեսթերինը վատ ձեր առողջության համար

Թեև խոլեսթերինի որոշ քանակներ անփոխարինելի են ձեր օրգանիզմն առողջ պահելու համար, նույն այդ խոլեսթերինի նորմայից բարձր մակարդակները կարող են առաջացնել առողջական խնդիրներ: ՑԽԼ խոլեսթերինի ավելցուկային քանակները կուտակվում են անոթի պատի վրա՝ առաջացնելով թիթեղիկներ (վահանիկներ), որոնք արյան սահուն հոսքի համար դառնում են խոչընդոտ:

Խոլեսթերինի նվազեցումը և բարվոք առողջության պահպանումը

Եթե ձեր արյան խոլեսթերինը բարձր է, դուք կարող եք այն նվազեցնել տարբեր ճանապարհներով:

Օրինակ, դուք կարող եք կրճատել սննդով ընդունվող հագեցած ճարպերի քանակը՝ սնունդը դարձնելով առողջ: Հագեցած ճարպերով հարուստ սննդամթերքներից են՝

• տորթեր և թխվածքներ
• մսի ճարպոտ կտորներ
• կարագ և չճարպազերծված (բարձր յուղային) կաթնամթերքներ
• կոկոսի կամ արմավի յուղ պարունակող մթերքներ:

Ի լրումն, դուք կարող եք նպաստել խոլեսթերինի մակարդակի նորմալացմանը, եթե ձեր սննդակարգում ավելացնեք բջջանքով հարուստ մթերքներ:

Եթե դուք «նստակյաց» կենսակերպ եք վարում, ապա ֆիզիկական ակտիվության բարձրացումը նույնպես կօգնի, որ կարգավորեք ձեր արյան բարձր խոլեսթերինը: Լավագույն տարբերակը ֆիզիկական ակտիվությունն առողջ սննդակարգի հետ զուգակցելն է:

Ապրելակերպի առողջացման միջոցով ձեր խոլեսթերինի կարգավորման ոչ բավարար արդյունքների դեպքում բժիշկը կարող է նշանակել խոլեսթերինը նվազեցնող որոշ դեղեր: Հիշեք, որ դեղերը ոչ թե փոխարինելու են առողջ ապրելակերպի միջոցառումները, այլ լրացնելու են դրանք: