Առողջ սովորույթների ստեղծում

3 րոպե

​Բազմաթիվ մարդիկ ցանկանում են ստեղծել գոնե մեկ առողջ սովորույթ կամ հրաժարվել առնվազն մեկ «վատ» կամ անառողջ ​սովորույթից։​

Առողջ սովորույթն օգնում է հոգեկան առողջության և ընդհանուր առողջության բարելավմանը։

Դուք կարող եք ստեղծել անհատական նախագիծ՝ կազմված ձեր լավ սովորույթների ստեղծման և (կամ) վատ սովորույթներից հրաժարվելու ժամանակացույցից։ Սակայն նման նախագիծ կազմելը միայն գործի սկիզբն է․ դուք պետք է նաև հետևեք ձեր իսկ կազմած քայլերի հաջորդականությանը։

Ի՞նչ է սովորույթը

Սովորույթը մի բան է, որը ձեզ համար սովորական է և դուք կրկնում ու շարունակում եք՝ դարձնելով ձեր առօրյա կյանքի կամ կանոնավոր ռեժիմի մի մասը։ Սովորույթը կարելի է նաև դիտարկել որպես առօրյա վարքագիծ։ Շարժվելով սովորույթներով, մենք հաճախ չենք գիտակցում այդ մասին։

Կան ինչպես «լավ», այնպես էլ «վատ» սովորույթներ։ Մեր այս հոդվածի և, ընդհանուր առմամբ, Մեդեքս կայքի համար «լավն» առողջության պահպանմանն ու ամրապնդմանը նպաստող, իսկ «վատը»՝ հակառակ առաջինին, առողջությանը վնաս հասցնող սովորույթներն ու երևույթներն են։

Լավ սովորույթների օրինակներից են՝

• առողջ սննդակարգ
• կանոնավոր ֆիզիկական վարժանքներ
• առողջ քնի սովորույթներ
• առողջ փոխհարաբերություններ
• դրական հաղորդակցում
• աշխատանք-կյանք հավասարակշռություն
• ժամանակի կառավարում
• սթրեսի կառավարում
• ռելաքսացիա և գիտակցվածություն։

Լավ սովորույթներ ստեղծելու ուղիները

Բնական է, որ դժար է ամեն ինչ միանգամից 180 աստիճանով փոխել։ Ավելի հեշտ է ձևակերպել փոքր նպատակներ («մինի նպատակներ») և հասնել դրանց։ Ձեր առջև դրված խնդրին այսպես մոտենալը կարող է օգնել, որպեսզի ստեղծեք լավ սովորույթներ։ Օրինակ, ավելի հեշտ է ամեն օր փոքր վարժանք անել, քան որոշել մի քանի կիլոմետր վազել։

Որևէ նոր սովորույթի ձևավորման գործընթացը կարող է տևել շուրջ 3 ամիս։ Ուստի, դուք պետք է նախատեսած փոփոխությունը դարձնեք ձեր կանոնավոր ռեժիմի մի մասը։ Նման դեպքերում օրագիրը (տպած կամ առցանց) կամ պատին փակցվող գործողությունների նախագիծը կարող են օգտակար լինել։

Բազմաթիվ սովորույթներ փոխկապակցված են տարբեր դեպքերի կամ երևույթների հետ։ Օրինակ, ձեռքերը լվանալը կապված է զուգարանից օգտվելու հետ։ Այս իմաստով, օգտակար կարող է լինել նաև այն «հնարքը», որ դուք ձեր նոր սովորույթների համար ստեղծեք դրդապատճառներ (տրիգերներ)՝ կապելով դրանք ձեր ընթացիկ օրակարգի հետ։ Սա կարող է ներառել օրվա որևէ կոնկրետ ժամանակը կամ այնպիսի դեպքերը, ինչպիսիք են քայլելը կամ ճաշելը։

Հիշեցումներ ստեղծելը կարող է օգնել լավ սովորույթների պահպանման և ամրապնդման հարցում։ Եթե օգտվում եք առցանց օրագրից (օրինակ՝ Google Tasks, Calendar և այլն), ձեր համակարգչում և սմարթֆոնում ստեղծեք ավտոմատ հիշեցումներ։ Կան նաև հատուկ բջջային ծրագրեր, որոնք կարող են օգնել ինչպես նպատակներ ձևակերպելու, այնպես էլ նոր սովորույթներ հիմնելու համար։

Ընտանիքն ու ընկերները կարող են օժանդակել ձեր սովորույթների բարելավմանը և օգնել, որպեսզի դուք պահպանեք ձեր շարժառիթները։

Եթե դուք «նահանջում» եք դեպի ձեր հին վատ սովորույթներ, պետք չէ վհատվել ու հիասթափվել․ սա տարածված երևույթ է։ Ուղակի վերհիշեք, թե ինչու էիք ցանկանում փոփոխել ձեր հին սվորույթը և խորհեք այն հարցի շուրջ, թե ինչու այն տապալվեց։ Սա կօգնի, որ հաջորդ անգամ չկրկնեք ձեր հին սխալները։

Վատ սովորույթներ

Եթե ձեր սովորույթը առողջ կամ լավը չէ, ապա այն կարելի է դիտարկել որպես վատ սովորույթ, որը տարիների ընթացքում կարող է վնասել ձեր առողջությունը կամ ծանրացնել առկա առողջական խնդիրը։

Վատ սովորույթների օրինակներից են՝

• անառողջ սննդակարգ՝ հարուստ հագեցած ճարպաթթուներով ու խոլեսթերինով, կերակրի աղով, բանջարեղենների և մրգերի պակաս և այլն
• նստակյաց ապրելակերպ և անբավարար ֆիզիկական ակտիվություն
• անբավարար քուն, հանգիստ ու ժամանց
• աշխատանքային և այլ մշտական սթրես
• ծխախոտի օգտագործում
• ալկոհոլի չարաշահում
• ապօրինի թմրամիջոցների օգտագործում
• վատ ինքնախնամք և հիգիենա
• այլ «անառողջ» գործոններ և իրավիճակներ։

Վատ սովորույթներից հրաժարվելու ուղիները

Գրեք, թե ինչպիսի դրդապատճառներ (կապեր) ունի ձեր որևէ վատ սովորույթը։ Օրինակ, եթե դուք փորձում եք ուտել ավելի քիչ քանակով անառողջ սննդամթերքներ, մտածեք այն մասին, թե երբ և որտեղ եք այդ սնունդն ավելի հաճախ օգտագործում (աշխատավայրում՝ ընդմիջման ժամի՞ն կամ տանը՝ ընթրիքից հետո՞):

Հրաժարվեք կամ խուսափեք վատ սովորույթների հետ կապ ստեղծող դրդապատճառներից, որպեսզի ձեր նպատակին ավելի հեշտ հասնեք։ Օրինակ, եթե դուք աշխատավայրում ավտոմատ սարքից չիփս եք գնում, խուսափեք այդ սարքին մոտենալուց։ Եթե ծխում եք ձեր աշխատավայրի ծխարանում, պարզապես մի մտեք այդ վայրը։

Օգտակար մոտեցում է նաև վատ սովորույթը լավով փոխարինելը։ Օրինակ, եթե ցանկանում եք օգտվել ձեր աշխատավայրի վաճառող ավտոմատ սարքից, գնեք ավելի առողջ սննդամթերք։ Մաստա՞կ եք ցանկանում գնել, ուրեմն գնեք շաքար չպարունակող տեսակ։

Առողջ սովորույթի գործիք

Ձեզ է ներկայացվում առողջ սովորույթ ստեղծելու մի ճանապարհային քարտեզ, որը կարող է մեծապես օգնել։

• Որոշեք ձեր նպատակը։
• Ընտրեք պարզ գործողություններ, որոնք կարող եք անել ամեն օր։
• Նախատեսեք, թե երբ և որտեղ եք կյանքի կոչելու այդ գործողությունները։ Ընտրեք այն ժամն ու վայրը, որի հետ դուք առնչվում եք ամեն օր։
• Ամեն անգամ, երբ դուք ձեր նախատեսած ժամին լինում եք ձեր նախատեսած վայրում, կատարեք այդ գործողությունը։
• Ժամանակի ընթացքում ձեր այս գործողությունը կարողանալու եք անել ավելի հեշտ, իսկ 10 շաբաթ անց դուք հայտնաբերում եք, որ ձեր գործողություններն անում եք առանց մտածելու՝ ինքնաբուխ։