Քթի փակվածության զգացում առաջանում է, երբ քթի և հավելյալ խոռոչների հյուսվածքները և արյունատար անոթները դառնում են այտուցված և նույն խոռոչներում կուտակվում է ավելցուկային հեղուկ:
Փակ կամ «լցված» քիթը կարող է ուղեկցվել կամ չուղեկցվել քթային արտադրությամբ կամ քթահոսությամբ (հարբուխ):
Քթի փակվածությունը սովորաբար մեծ տարիքի երեխաներին և չափահասներին զուտ անհանգստացնող երևույթ է, այլ ոչ թե լուրջ գանգատ: Սակայն փակ քիթը կարող է լուրջ բնույթ ստանալ երեխաների համար, եթե խանգարում է քունը կամ նորածինների համար, եթե դժվարացնում է կրծքի կաթի ծծումը:
Պատճառներ
Քիթը կարող է փակվել քթի խոռոչի հյուսվածքները գրգռող կամ բորբոքող ցանկացած պատճառից: Քթի փակվածության և քթահոսության տարածված պատճառներից են վարակները (օրինակ՝ մրսածություն, գրիպ կամ սինուսիտ) և ալերգիաները (ալերգիկ հարբուխ): Երբեմն այս երևույթները կարող են առաջանալ հրահրիչ գործոնների ազդեցությամբ, օրինակ՝ ծխախոտի ծուխ կամ ավտոմեքենայի արտանետումներ: Նման վիճակը կոչվում է ոչ ալերգիկ ռինիտ (հարբուխ) կամ վազոմոտոր ռինիտ (հարբուխ):
Ավելի հազվադեպ քիթը կարող է փակվել քթի խոռոչում աճած ուռուցքի պատճառով (օրինակ՝ պոլիպ):
Քթի փակվածություն այլ հնարավոր պատճառներից են՝
- ալկոհոլի օգտագործում
- Չարգ-Ստրաուսի համախտանիշ (էոզինոֆիլային գրանուլոմատոզ պոլիանգիիտ)
- քթի փակվածության դեմ սփրեյների գերօգտագործում
- քթի միջնապատի թեքվածություն (ծռում)
- օդի չորություն
- մեծացած ադենոիդներ
- սնունդ, հատկապես՝ կծու կերակրատեսակներ
- քթում օտար մարմին
- գրոնուլեմատոզ պոլիանգիիտ (Վեգեների գրանուլոմատոզ)
- հորմոնային շեղումներ
- դեղամիջոցներ, օրինակ՝ բարձր արյան ճնշման (հիպերտենզիա), էրեկտիլ խանգարման, դեպրեսիայի, ցնցումների և այլ հիվանդությունների բուժման դեղամիջոցներ
- քթային պոլիպ
- ոչ ալերգիկ ռիտինտներ (հարբուխ)՝ քթի քրոնիկ փակվածություն, որը կապված չէ ալերգիաների հետ
- մասնագիտական ասթմա
- հղիություն
- շնչառական (ռեսպիրատոր) սինցիտիալ վիրուս (ՌՍՎ)
- քնի ապնոէ
- վահանաձև գեղձի հիվանդություններ:
Ե՞րբ այցելել բժշկին
Չափահասներ
- գանգատները շարունակվում են ավելի քան 10 օր
- ունեք ջերմություն
- ունեք դեղնականաչավուն քթային արտադրություն և հարքթային ծոցերի շրջանում ցավ կամ բարձր ջերմություն (կարող է վկայել բակտերիալ վարակի մասին)
- ունեք արյունային բնույթի քթային արտադրություն կամ գանգուղեղային տրավմայից հետո մշտական մաքուր արտադրություն:
Երեխաներ
- երեխան 2 ամսականից փոքր է և ունի ջերմություն
- երեխայի քթային արտադրությունը կամ փակվածությունը դժվարացնում են սնունդ ընդունելը կամ բերում են դժվարաշնչության:
Բուժում
Քթի փակվածության բուժումը կախված է պատճառից: Սովորաբար պատճառը վերացնելով քթով շնչառությունն աստիճանաբար վերականգնվում է:
Ինքնօգնություն
Մինչև բժշկին այցելելը փորձեք այս պարզ միջոցները:
- Փորձեք նուրբ ձևով մաքրել-դատարկել քթի խոռոչը:
- Խուսափեք հայտնի ալերգեններից (ալերգիկ ռեակցիա առաջացնող գործոններ):
- Եթե ունեք կայուն ջրիկ քթահոսություն, փռշտոց և ջրակալած կամ քոր եկող աչքեր, ամենայն հավանականությամբ գանգատները կապված են ալերգիայի հետ, և առանց դեղատոմսի վաճառվող հակահիստամինային դեղամիջոցները կարող են օգտակար լինել (անպայման ծանոթացեք տեղեկատվական ներդիրին և խորհրդակցեք բժշկի հետ, թե որ դեղը կարող է տվյալ իրավիճակում առավել օգտակար լինել):
- Նորածինների և մանկահասակ երեխաների դեպքում օգտագործեք ռետինե ծայրատով ներարկիչ՝ հեռացնելու կուտակված քթային արտադրությունը:
Հետքթային հոսքը մեղմացնելու համար (երբ ավելցուկային թուքը կամ լորձը կուտակվում են ըմպանի ետնամասում) փորձեք հետևյալ միջոցները՝
- խուսափեք տարածված գրգռիչներից, օրինակ՝ ծխախոտի ծուխ կամ օդի խոնավության կտրուկ փոփոխություն
- խմեք առատ ջուր, որը կօգնի քթային արտադրության ջրիկացմանը
- փորձեք քթային աղային սփրեյներ կամ ողողման հեղուկներ:
Հոդվածը հրապարակվել է՝ 26-02-2021
Վերջին վերանայում՝ 07-04-2024