Առողջական խնդիրներ
Պասիվ ծխելը և երկրորդային ծուխը

4 րոպե
Պասիվ կամ երկրորդային ծխելը տեղի է ունենում, երբ չծխող մարդը ստիպված է շնչել այլ մարդկանց ծխախոտի գլանակի, սիգարի կամ ծխամորճի ծուխը:
Այս անցանկալի երևույթը հայտնի է նաև որպես «ոչ կամավոր» ծխել: Դուք կարող եք դառնալ պասիվ ծխող, եթե գտնվում եք նույն այն սենյակում, տանը, ավտոմեքանայում կամ հանրային տարածքում, որտեղ կան ծխողներ: Ծխախոտի ծուխը պարունակում է թունավոր նյութեր, որոնք կարող են վնասել այն շնչող ցանկացած մարդու, մասնավորապես, մանկահասակ և ավելի մեծ երեխաների ու հղի կանանց առողջությունը:
Որտեղի՞ց է առաջանում երկրորդային ծուխը
Ծխախոտի ծուխ կարող է առաջանալ՝
- ծխախոտի գլանակների, ծխամորճերի և ծխախոտային այլ արտադրանքների այրվող ծայրերից
- ծխողների թոքերից, քթերից կամ բերաններից:
Արդյոք «պասիվ գոլորշին» ստեղծո՞ւմ է երկրորդային ծուխ
Այլ մարդկանց էլ. գլանակների կամ «վեյփերի» (vapes) գոլորշին նույնը չէ, ինչ պասիվ ծխելը, քանի որ այն չի պարունակում ծխախոտի ծուխ: Այնուամենայնիվ, պասիվ գոլորշին, միևնույն է, կարող է վնասել ձեր առողջությունը, քանի որ էլ. գլանակների գոլորշին պարունակում է նիկոտին և այլ թունավոր նյութեր, այդ թվում՝ ֆորմալդեհիդ և նիտրոզամիններ, որոնք կապված են թոքային հիվանդությունների և քաղցկեղի հետ:
Ի՞նչ կարող է անել պասիվ ծխելը
Պասիվ ծխելը կարող է նորածինների, երեխաների և չափահասների մոտ բարձրացնել վաղաժամ մահվան ռիսկը: Ծխախոտի ծուխը պարունակում է հարյուրավոր թունավոր միացություններ, այդ թվում՝ շուրջ 70 քաղցկեղ առաջացնող նյութեր: Վնասակար է ծխի նույնիկ փոքր քանակը:
Նորածինների մոտ պասիվ ծխելը կարող է պատճառել երեխայի հանկարծակի մահվան համախտանիշ, որն ըստ երևույթին կապված է կյանքի առաջին ամիսներն ապրող երեխայի գլխուղեղի և շնչառության վրա ծխում պարունակվող թունավոր նյութերի ներգործությամբ:
Պասիվ ծխելու ազդեցությանը ենթարկվող մանկահասակ և ավելի բարձր տարիքի երեխաները կարող են ձեռք բերել այլ հիվանդություններ ևս, օրինակ՝
- մանկական քաղցկեղ
- ասթմա
- շնչառական համակարգի, այդ թվում՝ թոքերի սուր վարակներ
- ականջի խնդիրներ:
Չափահաս մարդկանց մոտ երկրորդային ծուխը կարող է բարձրացնել հետևյալ հիվանդությունների ու վիճակների ռիսկը՝
Հղի կանանց մոտ երկրորդային ծխի բացասակայն հետևանքներից կարող են լինել՝
- չծնված նորածնի (պտղի) թոքերի զարգացման դանդաղում
- վաղաժամ ծննդաբերություն
- նորածնի ցածր կշիռ:
Ովքե՞ր են ավելի բարձր ռիսկի խմբում
Նորածինները և մանկահասակ երեխաները երկրորդային ծխի նկատմամբ ունեն ավելի բարձր ռիսկ, քանի որ չեն կարող հսկել կամ հեռանալ ծխով լի միջավայրից:
Ռիսկի խմում կարելի է դասել նաև այն մարդկանց, ովքեր ապրում են մեծ թվով ծխող մարդկանց միջավայրում:
Ինչպե՞ս կրճատել պասիվ ծխելու ներգործությունները
Երկրորդային ծխից լիարժեք պաշտպանվելու միակ ճանապարհը ձեր տներում և ներսի փակ տարածքներում մարդկանց ծխելն արգելելն է:
Զարգացած երկրներում կան փակ և հանրային նշանակության տարածքներում ծխելն արգելող խիստ օրենքներ: Որպես կանոն, ծխախոտի ծխից «ազատ» տարածքներ են համարվում մսուր-մանկապարտեզները, դպրոցները և մյուս բոլոր կրթօջախները, գրասենյակները, մշակութային կենտրոնները, խանութները, ավտոկանգառները, կայարաններն ու օդանավակայանը, հանրային տրանսպորտը և այլն: Որոշ երկրներում ծխելն արգելված է նաև ավտոմեքենաներում, այլ տեղեր ծխելու սահմանափակումը գործում է, եթե մեքենայում կան անչափահասներ:
Ձեզ և ձեր երխային երկրորդային ծխից պաշտպանելու համար՝
- երբեք թույլ մի տվեք և համառորեն պահանջեք, որպեսզի ձեր բնակարանում ընդհանրապես չծխեն
- խնդրեք ձեր զուգընկերոջը, ընտանիքի անդամներին կամ ընկերներին, որ նրանք ծխեն դրսում (այլ սենյակում կամ բաց պատուհանի մոտ ծխելը բավարար չէ)
- օգնեք և աջակցեք ծխող մարդկանց, որպեսզի հրաժարվեն այս վնասակար սովորույթից:
Նույն կերպ, խնդրեք ձեր գործընկերներին կամ ընտանիքի անդամներին, որ իրենց էլ. գլանակները կամ վեյփերները «ծխեն» դրսում:
Ինչպե՞ս նպաստել երկրորդային ծխի կանխարգելմանը, եթե ինքս ծխող եմ
Առաջին հերթին, եթե ծխող եք, խորհեք դրանից ձերբազատվելու մասին: Եթե ինքնուրույն չի հաջողվում, դիմեք օգնության:
Չծխող մարդկանց ձեր ծխից պխշտպանելու համար՝
- հետևեք օրենքին, պահպանեք կարգը և մի ծխեք փակ և հանրային նշանակության տարածքներում
- երբեք մի ծխեք տանը, այլ դուրս եկեք բակ և ծխեք այլ մարդկանցից, հատկապես մանկահասակ և ավելի մեծ տարիքի երեխաներից հեռու վայրերում
- ծխելու համար տնից դուրս գալիս հագեք «ծխելու» ժակետ կամ վերնազգեստ և տուն վերադառնալիս հանեք այդ զգեստը և թողեք դրսում
- երբեք մի ծխեք խաղահրապարակների շրջակայքում, որտեղ կարող են լինել երեխաներ և հղի կանայք
- այգիներում և այլ վայրերում (որպեղ ծխելն արգելված չէ) մինչև ծխելը բավականին հեռացեք մարդկանցից
- հարգեք ծխախոտի ծուխ չշնչելու այլ մարդկանց իրավունքը:
Եթե կրծքով կերակրող մայր եք, ամեն կերպ փորձեք հրաժարվել ծխախոտից կամ, հակառակ դեպքում, առավելագույնս քչացրեք ձեր գլանակների թիվը: Ծայրահեղ դեպքում, աշխատեք ձեր հերթական գլանակը ծխել կերակրելուց հետո և ոչ թե առաջ: Նիկոտինի մակարդակը ձեր կրծքի կաթում վերջին գլանակից 90 րոպե անց կրճատվում է շուրջ 50%-ով:
Հոդվածը տեղադրվել է՝ 21-05-2019 վերանայվել է՝ 02-02-2021
Հեղինակ
Հեղինակային բոլոր իրավունքները պատկանում են Մեդեքսին։
Մեդեքս-հեղինակների մասին
Մեր կայքի հոդվածները պատրաստվում են տարբեր ոլորտների փորձառու բժիշկների և առողջապահության մասնագետների կողմից՝ օգտագործելով բժշկագիտության վերջին տվյալները և լավագույն փորձը: