Դեղեր և հավելումներ

Կալցիումական անցուղիների պաշարիչներ (կալցիումի անտագոնիստներ)

Ընդհանուր նկարագրություն

Կալցիումական անցուղիների պաշարիչները (ԿԱՊ) կամ կալցիումի ներհակորդները (անտագոնիստները) դեղաբանական խումբ է, որն արգելակում է կալցիումի իոնների անցումը կալցիումական անցուղիներով և օգտագործվում է անոթների կարծրացման հետևանքով​ բարձր արյան ճնշման նվազեցման, կրծքահեղձուկի բուժման և այլ նպատակներով։​

Արյունը դեպի աորտա և խոշոր զարկերակներ արտամղելու համար սիրտն ունի թթվածնի մշտական կարիք, և որքան ծանրաբեռնված է սիրտն աշխատում, այդքան ավելի մեծ քանակով թթվածին է պահանջում: Կրծքահեղձուկը (ստենոկարդիա) առաջանում է, երբ սրտի թթվածնով մատակարարումը համարժեք չէ կատարած աշխատանքի չափին:

Լայնացնելով զարկերակները, ԿԱՊ-ները նվազեցնում են այս անոթներում առկա ճնշումը, որի շնորհիվ սիրտն ավելի հեշտությամբ է արտամղում արյունը և նվազում է թթվածնի նկատմամբ սրտամկանի պահանջը: Այս մեխանիզմով ԿԱՊ-ները կարող են մեղմացնել կամ կանխարգելել կրծքահեղձուկը:

ԿԱՊ-ներն օգտագործվում են նաև բարձր արյան ճնշման (հիպերտենզիա) բուժման մեջ, քանի որ վերոնշյալ մեխանիզմով նվազեցնում են արյան ճնշումը:

ԿԱՊ-ները նաև նվազեցնում են սրտամկանի գրգռականությունը, ուստի կարող են օգտագործվել սրտի ռիթմի որոշ հաճախասրտային շեղումների դեպքում:

Օրինակներ

Ավելի հաճախ նշանակվող ԿԱՊ-ներից են՝

  • Ամլոդիպին
  • Կլեվեդիպին
  • Դիլթիազեմ
  • Ֆելոպիպին
  • Իսրադիպին
  • Նիֆեդիպին
  • Նիկարդիպին
  • Նիմոդիպին
  • Նիսոլդիպին
  • Վերապամիլ:

ԿԱՊ-ների տարբեր տեսակներ միմյանցից տարբերվում են իրենց ազդեցության տևողությամբ և օրգանիզմում տրոհման և հեռացման արագությամբ, և, ամենակարևորը՝ սրտմկանի կծկողունակության (ինոտորպ) և սրտի ռիթմի վրա (քրոնոտրոպ) դրսևորած ազդեցություններով: Որոշ դեղեր, օրինակ՝ Ամլոդիպինը, ունեն խիստ փոքր ինոտրոպ և քրոնոտրոպ ազդեցություն, ուստի կարող են անվտանգ կերպով օգտագործվել այն անձանց կողմից, ովքեր ունեն սրտային անբավարարություն կամ բրադիկարդիա (դանդաղած սրտազարկ): Վերապամիլը և Դիլթիազեմն ամենաուժեղն են ազդում սրտի վրա՝ թուլացնելով վերջինիս կծկման ուժը և հաճախականությունը: Ուստի, դրանք ավելի հաճախ նշանակվում են սրտի ռիթմը դանդաղեցնելու համար, երբ սիրտը կծկվում է խիստ հաճախացած (տախիկարդիա կամ տախիառիթմիա):

Ցուցումներ

ԿԱՊ-ները նշանակվում են հետևյալ դեպքերում՝

  • բարձր արյան ճնշում (հիպերտենզիա)
  • կրծքահեղձուկ (ստենոկարդիա)
  • սրտի ռիթմի խանգարումներ (առիթմիա), օրինակ՝ շողացող առիթմիա և վերփորոքային պարօքսիզմալ հաճախասրտություն (սուպրավենտրիկուլյար պարօքսիզմալ տախիկարդիա):

Այս դեղերը նաև կարող են օգտագործվել սրտամկանի ինֆարկտից հետո, հատկապես այն անձանց կողմից, ովքեր չեն կարող տանել բետա-պաշարիչները, ունեն շողացող առիթմիա կամ իրենց կրծքահեղձուկը բուժելու կարիք:

Ի տարբերություն բետա-պաշարիչների, ԿԱՊ-ները չեն ցուցաբերում սրտամկանի ինֆարկտից հետո մահացությունը կրճատելու և նոր սրտամկանի ինֆարկտի ռիսկը կրճատելու ազդեցություններ:

Արյան ճնշումը նվազեցնելու առումով ԿԱՊ-ներն այնքան արդյունավետ են, որքան ԱՓՖ արգելակիչները, սակայն զիջում են դրանց բարձր արյան ճնշմամբ (հիպերտենզիա) կամ դիաբետով պատճառված երիկամային անբավարության կանխարգելման արդյունավետությամբ:

ԿԱՊ-ներն աֆրիկյան բնակչության շրջանում ավելի արդյունավետ կերպով են նվազեցնում բարձր արյան ճնշումը, քան մյուս դեղերը:

Դրանք նաև օգտագործվում են հետևյալ հիվանդությունները բուժելիս՝

  • թոքային հիպերտենզիա
  • Ռեյնոյի համախտանիշ
  • կարդիոմիոպաթիա
  • սուբարախնոիդալ արյունազեղում:

ԿԱՊ-ները նաև օգտագործվում են միգրենային գլխացավերը կանախարգելելիս:

Կողմնակի ազդեցություններ

ԿԱՊ-ների ամենատարածված կողմնակի ազդեցություններն են՝

  • փորկապություն
  • սրտխառնոց
  • գլխացավ
  • հոգնածություն
  • մաշկային ցան
  • այտուց (ոտքերի և ոտնաթաթերի)
  • թոքերի այտուց
  • ցածր արյան ճնշում (հիպոտենզիա)
  • քնկոտություն
  • գլխապտույտ
  • մկանային թուլություն
  • մկանային կծկանքներ (սպազմ)
  • սրտի ռիթմի խանգարումներ (առիթմիա):

Այս խմբի դեղերը կարող են նաև առաջացնել լյարդի գործունեության խանգարում և լնդերի գերաճ:

Երբ Դիլթիազեմը կամ Վերապամիլը նշանակվում են սրտային անբավարարությամբ անձանց, վերջինիս ախտանիշները կարող են վատթարանալ, քանի որ այս դեղերը նվազեցնում են սրտի կծկողական ուժը և թուլացնում են սրտի կողմից արյունն արտամղելու ունակությունը:

Արյան ճնշումը նվազեցնող այլ դեղերի նման ԿԱՊ-ները կապված են սեռական գործունեության խանգարման հետ (տղամարդկանց էրեկտիլ դիսֆունկցիա):

Այլ դեղերի, հավելումների և սննդի հետ փոխազդեցություններ

ԿԱՊ-ները կարող են փոխազեդել տարբեր դեղերի հետ:

  • Վերապամիլը և Դիլթիազեմը կարող են նվազեցնել լյարդի կողմից բազմաթիվ դեղերի չեզոքացումը և օրգանիզմից հեռացումը: Այս մեխանիզմով Վերապամիլը և Դիլթիազեմը կարող են բարձրացնել Կարբամազեպինի, Սիմվաստատինի, Ատորվաստատինի և Լովաստատինի չեզոքացումը և բարձացնել արյան մեջ դրանց մակարդակը, որը կարող է բերել այս դեղերի կողմնակի կամ թունավոր ազդեցությունների մեծացման:
  • Գրեյպֆրութի հյութը (մոտ 200 մլ) կարող է բարձրացնել արյան մեջ Ֆլեոդիպինի, Վերապամիլի, Նիսոլդիպինի, Նիֆեդիպինի, Նիկարպիդինի և, հնարավոր է, որ Ամլոդիպինի խտությունը: Ուստի խորհուրդ է տրվում այս հյութը օրգագործել կալցիումի անցուղիների պաշարիչների ընդունումից միայն առնվազն 2 ժամ առաջ կամ 4 ժամ հետո:

Ամփոփում

ԿԱՊ-ները դեղաբանական խումբ է, որը լայնացնում է զարկերակները և օգտագործվում է բարձր արյան ճնշումը, սրտի ռիթմի ոչ նորմալ հաճախացումը, թոքային գերճնշումը, Ռեյնոյի համախտանիշը, կարդիոմիոպաթիան և սուբարախնոիդալ արյունազեղումը բուժելիս: Այս դեղերը կարող են նշանակվել նաև միգրենային գլխացավերը և կրծքահեղձուկը կանխարգելելու համար, ինչպես նաև որոշ դեպքերում՝ սրտամկանի ինֆարկտից հետո:

Մինչև դեղն ընդունելը հարկավոր է մանրամասն տեղեկանալ և ձեր բժշկի հետ քննարկել ցուցումների և հակացուցումների, կողմնակի ազդեցությունների, այլ դեղերի հետ փոխազդեցության, նախազգուշացումների, հղիության և կրծքով կերակրելու ընթացքում օգտագործման հարցերի մասին:

Հոդվածը տեղադրվել է՝ 16-05-2020 վերանայվել է՝ 16-11-2023

Հեղինակ

Հեղինակային բոլոր իրավունքները պատկանում են Մեդեքսին։

Ձեզ ներկայացված է մասնագիտական բնույթի նյութ: Հոդվածն ունի նաև ընդհանուր տեղեկատվական նշանակություն, սակայն, եթե դուք բժիշկ չեք, խիստ ցանկալի է որևէ դեղ ընդունելու վերաբերյալ որոշումներ կայացնել միայն ձեր բժշկի հետ միասին

Մեդեքս-հեղինակների մասին
Մեր կայքի հոդվածները պատրաստվում են տարբեր ոլորտների փորձառու բժիշկների և առողջապահության մասնագետների կողմից՝ օգտագործելով բժշկագիտության վերջին տվյալները և լավագույն փորձը:

Նույն այս թեմայով