Կալցիումական անցուղիների պաշարիչներ (կալցիումի անտագոնիստներ)

Ընդհանուր նկարագրություն

Կալցիումական անցուղիների պաշարիչները կամ կալցիումի անտագոնիստները դեղաբանական խումբ է, որն արգելակում է կալցիումի իոնների անցումը կալցիումական անցուղիներով և օգտագործվում է անոթների կարծրացման հետևանքով​ բարձր արյան ճնշման նվազեցման, կրծքահեղձուկի բուժման և այլ նպատակներով։​

Արյունը դեպի աորտա և խոշոր զարկերակներ արտամղելու համար սիրտն ունի թթվածնի մշտական կարիք, և որքան ծանրաբեռնված է սիրտն աշխատում, այդքան ավելի մեծ քանակով թթվածին է պահանջում: Կրծքահեղձուկը (ստենոկարդիա) տեղի է ունենում, երբ սրտի թթվածնով մատակարարումը համարժեք չէ նրա կատարած աշխատանքի չափին:

Լայնացնելով զարկերակները, կալցիումի անցուղիների պաշարիչները նվազեցնում են այս անոթներում առկա ճնշումը, որի շնորհիվ սիրտն ավելի հեշտությամբ է արտամղում արյունը և նվազում է թթվածնի նկատմամբ սրտամկանի պահանջը: Այս մեխանիզմով կալցիումի անցուղիների պաշարիչները կարող են մեղմացնել կամ կանխարգելել կրծքահեղձուկը:

Կալցիումի անցուղիների պաշարիչները օգտագործվում են նաև բարձր արյան ճնշման (հիպերտենզիա) բուժման մեջ, քանի որ վերոնշյալ մեխանիզմով նվազեցնում են զարկերակային ճնշումը:

Կալցիումի անցուղիների պաշարիչները նաև նվազեցնում են սրտամկանի գրգռականությունը, ուստի կարող են օգտագործվել սրտի ռիթմի որոշ հաճախասրտային շեղումների դեպքում:

Օրինակներ

Ավելի հաճախ նշանակվող կալցիումի անցուղիների պաշարիչներից են՝

• Ամլոդիպին
• Կլեվեդիպին
• Դիլթիազեմ
• Ֆելոպիպին
• Իսրադիպին
• Նիֆեդիպին
• Նիկարդիպին
• Նիմոդիպին
• Նիսոլդիպին
• Վերապամիլ:

Կալցիումի անցուղիների պաշարիչների տարբեր տեսակներ միմյանցից տարբերվում են իրենց ազդեցության տևողությամբ և օրգանիզմում տրոհման և հեռացման արագությամբ, և, ամենակարևորը՝ սրտմկանի կծկողունակության և սրտի ռիթմի վրա դրսևորած ազդեցություններով: Որոշ դեղեր, օրինակ՝ Ամլոդիպինը, սրտի ռիթմի և կծկողունակության վրա ունեն խիստ փոքր ազդեցություն, ուստի կարող են անվտանգ կերպով օգտագործվել այն անձանց կողմից, ովքեր ունեն սրտային անբավարարություն կամ բրադիկարդիա (սրտի ռիթմի դանդաղում): Վերապամիլը և Դիլթիազեմն ամենաուժեղն են ազդում սրտի վրա՝ թուլացնելով վերջինիս կծկման ուժը և հաճախականությունը: Ուստի, դրանք ավելի հաճախ նշանակվում են սրտի ռիթմը դանդաղեցնելու համար, երբ սիրտը կծկվում է խիստ հաճախացած (տախիկարդիա կամ տախիառիթմիա):

Ցուցումներ

Կալցիումի անցուղիների պաշարիչները նշանակվում են հետևյալ դեպքերում՝

• բարձր արյան ճնշում (հիպերտենզիա)
• կրծքահեղձուկ (ստենոկարդիա)
• սրտի ռիթմի խանգարումներ (առիթմիա), օրինակ՝ շողացող առիթմիա և պարօքսիզմալ վերփորոքային հաճախասրտություն):

Այս դեղերը նաև կարող են օգտագործվել սրտամկանի ինֆարկտից հետո, հատկապես այն անձանց կողմից, ովքեր չեն կարող տանել բետա-բլոկատորներ, ունեն շողացող առիթմիա կամ իրենց կրծքահեղձուկը բուժելու կարիք:

Ի տարբերություն բետա-բլոկատորների, կալցիումի անտագոնիստները չեն ցուցաբերում սրտամկանի ինֆարկտից հետո մահացությունը կրճատելու և նոր սրտամկանի ինֆարկտի ռիսկը կրճատելու ազդեցություններ:

Արյան ճնշումը նվազեցնելու առումով կալցիումի անցուղիների պաշարիչներն այնքան արդյունավետ են, որքան ԱՓՖ արգելակիչները, սակայն զիջում են դրանց բարձր արյան ճնշմամբ (հիպերտենզիա) կամ դիաբետով պատճառված երիկամային անբավարության կանխարգելման արդյունավետությամբ:

Կալցիումի անցուղիների պաշարիչները աֆրիկյան բնակչության շրջանում ավելի արդյունավետ կերպով են նվազեցնում բարձր արյան ճնշումը, քան գերճնշման մյուս դեղերը:

Դրանք նաև օգտագործվում են հետևյալ հիվանդությունները բուժելիս՝

• թոքային հիպերտենզիա
• Ռեյնոյի համախտանիշ
• կարդիոմիոպաթիա
• սուբարախնոիդալ արյունազեզում:

Կալցիումի անցուղիների պաշարիչները նաև օգտագործվում են միգրենային գլխացավերը կանախարգելելիս:

Կողմնակի ազդեցություններ

Կալցիումի անցուղիների պաշարիչների ամենատարածված կողմնակի ազդեցություններն են՝

• փորկապություն
• սրտխառնոց
• գլխացավ
• հոգնածություն
• մաշկային ցան
• այտուց (ոտքերի և ոտնաթաթեր)
• թոքերի այտուց
• ցածր արյան ճնշում (հիպոտենզիա)
• քնկոտություն
• գլխապտույտ
• մկանային թուլություն
• մկանային կծկանքներ (սպազմ)
• սրտի ռիթմի խանգարումներ (առիթմիա):

Այս խմբի դեղերը կարող են նաև առաջացնել լյարդի գործունեության խանգարում և լնդերի գերաճ:

Երբ Դիլթիազեմը կամ Վերապամիլը նշանակվում են սրտային անբավարարությամբ անձանց, վերջինիս ախտանիշները կարող են վատթարանալ, քանի որ այս դեղերը նվազեցնում են սրտի կծկողական ուժը և թուլացնում են սրտի կողմից արյունն արտամղելու ունակությունը:

Արյան ճնշումը նվազեցնող այլ դեղերի նման կալցիումի անցուղիների պաշարիչները կապված են սեռական գործունեության խանգարման հետ (տղամարդկանց էրեկտիլ դիսֆունկցիա):

Այլ դեղերի, հավելումների և սննդի հետ փոխազդեցություններ

Կալցիումի անցուղիների պաշարիչները կարող են փոխազեդել տարբեր դեղերի հետ:

• Վերապամիլը և Դիլթիազեմը կարող են նվազեցնել լյարդի կողմից բազմաթիվ դեղերի չեզոքացումը և օրգանիզմից հեռացումը: Այս մեխանիզմով Վերապամիլը և Դիլթիազեմը կարող են բարձրացնել Կարբամազեպինի, Սիմվաստատինի, Ատորվաստատինի և Լովաստատինի չեզոքացումը և բարձացնել արյան մեջ դրանց մակարդակը, որը կարող է բերել այս դեղերի կողմնակի կամ թունավոր ազդեցությունների մեծացման:
• Գրեյպֆրութի հյութը (մոտ 200 մլ) կարող է բարձրացնել արյան մեջ Ֆլեոդիպինի, Վերապամիլի, Նիսոլդիպինի, Նիֆեդիպինի, Նիկարպիդինի և, հնարավոր է, որ Ամլոդիպինի խտությունը: Ուստի խորհուրդ է տրվում այս հյութը օրգագործել կալցիումի անցուղիների պաշարիչների ընդունումից միայն առնվազն 2 ժամ առաջ կամ 4 ժամ հետո:

Ամփոփում

Կալցիումի անցուղիների պաշարիչները դեղաբանական խումբ է, որը լայնացնում է զարկերակները և օգտագործվում է բարձր արյան ճնշումը, սրտի ռիթմի ոչ նորմալ հաճախացումը, թոքային գերճնշումը, Ռեյնոյի համախտանիշը, կարդիոմիոպաթիան և սուբարախնոիդալ արյունազեղումը բուժելիս: Այս դեղերը կարող են նշանակվել նաև միգրենային գլխացավերը և կրծքահեղձուկը կանխարգելելու համար, ինչպես նաև որոշ դեպքերում՝ սրտամկանի ինֆարկտից հետո:

Մինչև դեղն ընդունելը հարկավոր է մանրամասն տեղեկանալ և ձեր բժշկի հետ քննարկել ցուցումների և հակացուցումների, կողմնակի ազդեցությունների, այլ դեղերի հետ փոխազդեցության, նախազգուշացումների, հղիության և կրծքով կերակրելու ընթացքում օգտագործման հարցերի մասին: