Ասբեստոզ - Շնչառական հիվանդություններ

Ասբեստոզը թոքային հիվանդություն է, որը պատճառվում է ասբեստի փոշու երկարաժամկետ ներգործությունից:

Տարիներ շարունակ ասբեստի փոշու ներշնչելը կարող է առաջացնել թոքերի և թոքերը ծածկող թաղանթի (թոքամիզ կամ պլևրայի) սպիական փոփոխություններ:

Ի՞նչ է ասբեստը

Ասբեստը սիլիկատների դասի նուրբ թելային հանքանյութերի հավաքական անվանումն է։ Ասբեստը կազմված է խիստ բարակ նրբաթելերից և բյուրեղներից, որոնք կարող են ներշնչվել և թափանցել ամենաբարակ շնչուղիները՝ առաջացնելով թոքային հյուսվածքի գրգռում: Թոքերն ի վիճակի չեն մաքրվելու այս նյութերից:

Ասբեստն անցյալում լայնորեն օգտագործվել է ամենատարբեր բնագավառներում՝ շինարարություն, հրթիռաշինություն, ավտոմեքենաների արդյունաբերություն, սակայն առողջությանը վնասող հատկությունը հայտնաբերվելուց հետո աստիճանաբար դուրս է մղվել արտադրությունից: Այնուամենայնիվ, մինչ օրս ասբեստային շինվածքները պահպանվել են բազմաթիվ շենքերի տանիքներում և ենթակառուցվածքներում (օրինակ՝ ասբեստային խողովակներ):

Ասբեստի փոշու ներգործությանը ենթարկվելու ամենաբարձր ռիսկում շինարարներն են, ասբեստի հանքավայրերի կամ մշակման գործարանի աշխատողները և շրջակա բնակիչները:

Ասբեստի փոշու ներգործությունից առաջացնած հիվանդություններ

Ասբեստի փոշու երկարաժամկետ ազդեցությունը կարող է առաջացնել մի շարք առողջական խնդիրներ:

• Մեզոթելիոմա. մեզոթելիոման թոքերը ծածկող թոքամզի (պլևրա) քաղցկեղն է: Հիվանդությունը կարող է զարգանալ երկարատև ժամանակի՝ 20-40 տարվա ընթացքում, սակայն առաջանալուց հետ արագորեն տարածվում է: Սովորաբար մեկ տարվա ընթացքում բերում է մահվան:
• Ասբեստոզ. ասբեստոզը շնչուղիների քրոնիկ գրգռումն է, որը պատճառվում է ասբեստի նրբաթելերի երկարաժամկետ ազդեցության պատճառով: Հիվանդությունն ընթանում է շնչառության վատացմամբ և տարիների ընթացքում աստիճանաբար ծանրանում է նույնիսկ ասբեստի ներգործության դադարեցումից հետո:
• Թոքի քաղցկեղ. թոքի քաղցկեղը կարող է զարգանալ ասբեստի մանրաթելեր շնչած մարդկանց մոտ: Առավել հաճախ հանդիպում է ծխող մարդկանց շրջանում:
• Պլևրալ հիվանդություն. պլևրալ հիվանդությունը թոքամզի բորբոքումն է: Այն առաջացնում է շնչառության հետ կապված կրծքավանդակի սուր ցավեր և հևոց:
• Այլ քաղցկեղներ. ասբեստի ներգործությունը կարող է նաև բարձրացնել կոկորդի, ձվարանի և ամորձիների քաղցկեղի ռիսկերը:

Ի՞նչ է ասբեստոզը

Ասբեստոզը թոքային հիվանդություն է, որը զարգանում է ներշնչված ասբեստի փոշու երկարատև ազդեցության պատճառով: Ներշնչված ասբեստը առաջացնում է թոքերի և թոքամզի քրոնիկ բորբոքում, որն ավարտվում է դրանց հյուսվածքների սպիական փոփոխություններով:

Ասբեստոզով մարդիկ նշում են շնչարգելություն և հևոց, հաճախ՝ հազ, իսկ ծանր դեպքերում՝ նաև սրտի ախտահարում (սրտի աջ խոռոչների լայնացում):

Ախտանիշները սովորաբար ի հայտ են գալիս ասբեստոզի փոշու քրոնիկ ներգործության 10-20-րդ տարիներին: Ասբեստոզի ժամանակ, չնայած բուժմանը, թոքերի ախտահարումն անդառնալի է: