Այրվածքներ - Տրավմաներ և վնասվածքներ

Այրվածքները մաշկի կամ լորձաթաղանթների ջերմային, քիմիական կամ էլեկտրական բնույթի վնասվածքներ են։

Այրվածքները կենցաղում կամ արտադրամասերում հաճախ հանդիպող վնասվածքներ են։ Փոքր և մակերեսային այրվածքները բարդությունների, օրինակ՝ վարակի բացակայության պայմաններում ինքնուրույն լավանում են 10-12 օրվա ընթացքում։ Ավելի տարածուն կամ խոր այրվածքները պահանջում են բուժում։

Այրվածքների տեսակները և պատճառները

Այրվածքների տեսակները սովորաբար դասակարգվում են ըստ դրանց առաջացման պատճառների։

Այրվածքների ամենահաճախ հանդիպող պատճառներն են՝

• ջերմային (թերմիկ) այրվածքներ, այդ թվում՝
  • տաք հեղուկներից շոգեխաշում՝ թեյով կամ սուրճով լի բաժակներ, թեյնիկների կամ կաթսաների տաք պարունակություն, ծորակի կամ ցնցուղի տաք ջուր և այլն
  • կրակի հետ շփում
  • տաք առարկաների հետ շփում՝ վառարան, արդուկ, վառվող քարածուխ և այլն
• քիմիական այրվածքներ ՝ առաջացած լվացքը սպիտակացնող նյութերից, ուժեղ թթուներից կամ հիմքերից ու խտանյութերից, այդ թվում՝
  • քիմիական այրվածք առաջացնող նյութերը կուլ տալուց
  • այդ նյութերը մաշկի կամ լորձաթաղանթների վրա լցվելուց
• էլեկտրական այրվածքներ։

Տարածուն այրվածքներ ստանալուց անմիջապես հետո դժվար է հասկանալ, թե ինչ խորությամբ են վնասվել մաշկը կամ լորձաթաղաթները, քանի որ այրվածքային դաշտը վերջնականապես ձևավորվում է մինչև 1-2 շաբաթվա ընթացքում։

Այրվածքների ախտանիշները

Այրվածքների ախտանիշները կախված են այրվածքի տեսակից, խորությունից և մակերեսից։

Այրվածքներն առաջացնում են՝

• ցավ
• այրոց
• կարմրություն
• այտուց
• ավելի ծանր դեպքերում՝ մաշկային բշտիկներ կամ սպիտակություն։

Այրվածքների առաջին օգնությունը

• համոզվեք, որ անվտանգ վիճակում եք
• մաշկի այրված շրջանն առնվազն20 րոպե պահեք հոսող մաքուր սառը ջրի տակ, սակայն մի՛ օգտագործեք սառույց
• հեռացրեք այրված մակերեսի շուրջբոլորը գտնվող այն հագուստը, որը կպած չէ վնասված մաշկին կամ այրված մակերեսին
• հեռացրեք այրված շրջանին մոտ գտնվող բոլոր տեսակի զարդեղենը, եթե հնարավոր է հեշտությամբ հանել
• մաքուր վիրակապով կամ մաքուր սավանով ծածկեք այրված շրջանը
• խմեք որևէ ցավազրկող, օրինակ՝ Ացետամինոֆեն (Պարացետամոլ, Թայլենոլ և այլն)։

Եթե այրվածքը քիմիական ծագման է, արագ հեռացրեք քայքայիչ նյութով ներծծված ձեր ողջ հագուստը։ Եթե քիմիական նյութը չոր բնույթի է, մինչև այրված տեղամասը ջրի տակ պահելը զգուշությամբ մաքրեք ձեր մաշկի վրայի այդ նյութերը։

Եթե այրվել է ձեր ձեռքը կամ ոտքը, հնարավորության դեպքում քիչ բարձրացրեք ձեր վերջույթը, որ մեղմացնեք այտուցը։

Խուսափեք հետևյալ քայլերից՝

• մի' մտցրեք այրվածքով երեխային սառը ջրով լի վաննայի մեջ
• մի' պոկեք մարմնին կամ այրված շրջանին կպած հագուստը
• մի' փորձեք բացել բշտիկները, թողեք այդ գործը բժշկին
• մի՛ օծեք այրված մակերեսները որևէ քսուքով կամ նրբակրեմով. դրանք փակում են մաշկը, պահպանում են ջերմությունը և խորացնում հյուսվածքների վնասումը
• մի՛ փչեք այրվածքի վրա (վերքային մակերեսի վարակման վտանգ)։

Ե՞րբ դիմել բժշկին

Բժշկին դիմեք բոլոր այն դեպքերում, երբ ըստ ձեզ այրված մակերեսները վիրաբուժական մշակման և վիրակապելու անհրաժեշտություն կա։

Ե՞րբ զանգել 1-03 և կանչել շտապբուժօգնություն

Զանգեք 1-03 և կանչեք շտապբուժօգնություն կամ շտապ մեկնեք մոտակա անհետաձգելի բուժօգնության բաժանմունք, եթե՝

• այրվածքը խորն է, նույնիսկ ցավերի բացակայության պայմաններում
• այրված շրջանն ընդգրկում է զգալի մեծ մակերս՝ 20% և ավելի
• այրվածքն ընդգրկում է շնչուղիները, դեմքը, ձեռքերը կամ սեռական օրգանները։

Նման դեպքերում ձեզ կընդունեն հիվանդանոց։

Ի՞նչ կարող է ներառել այրվածքների հիվանդանոցային բուժումը

Ծանր այրվածքների բուժումը ներառում է՝

• սովորական ցավազրկողներ և ըստ անհրաժեշտության՝ ուժեղ ցավազրկողներ
• դեղորայքային բուժում, օրինակ՝ ներերակային կաթիլային հեղուկներ
• վիրակապություն
• հավանաբար՝ մեռուկացած հյուսվածքների հեռացման որևէ վիրահատական միջամտություն։