Իմունոթերապիան, որը երբեմն անվանում են նաև կենսաբանական բուժում, քաղցկեղի բուժման առանձնահատուկ տեսակ է, որի նպատակը քաղցկեղի դեմ պայքարում իմունային համակարգը խթանելն է:

Քաղցկեղի որոշ տեսակների բուժման մեջ իմունոթերապիայի արդյունավետությունն ապացուցվել է դեռևս տարիներ առաջ: Այնուամենայնիվ, բուժման այս համեմատաբար նոր մեթոդը չի կարող նշանակվել քաղցկեղ ունեցող բոլոր մարդկանց: Զրուցեք այս թեմայով ձեր բժշկի կամ ուռուցքաբանի հետ, որ ճշտեք, թե արդյոք ձեր դեպքում իմունոթերապիան նպատակահարմար է:

Ինչպե՞ս է իմունոթերապիան ազդում

Իմունային համակարգը պայքարում է հիվանդություն պատճառող օտար բջիջների դեմ: Սակայն, որոշ բակտերիաներ, վիրուսներ և քաղցկեղային բջիջներ կարողանում են գտնել իմունային համակարգի պաշտպանողական գործունեությունն արգելակող ուղիներ, որից հետո անարգել աճում, բազմանում և տարածվում են:

Իմունոթերապիան կարող է օգտակար լինել հետևյալ երկու ազդեցության մեխանիզմներից մեկնումեկով՝

օրգանիզմի բնական պաշտպանական մեխանիզմների՝ իմունային համակարգի գործունեության բարելավում, որը ստանում է օտար բջիջների դեմ պայքարելու ունակություն
օտար բջիջների դեմ իմունային համակարգի պայքարին խանգարող ու նախականխող գործոնների վերացում:

Քաղցկեղի բուժումն իմունոթերապիայի օգտագործման առանցքային ոլորտներից մեկն է:

Ե՞րբ է քաղցկեղի ժամանակ օգտագործվում իմունոթերապիան

Իմունոթերապիան չի կիրառվում այնպիսի հաճախականությամբ, ինչպես քաղցկեղի բուժման այլ տեսակները՝ ճառագայթային բուժում, վիրահատություն կամ քիմիոթերապիա:

Կախված ձեր ընդհանուր առողջական վիճակից և ախտորոշումից, ձեր բժիշկը կարող է իմունոթերապիա նշանակվել քաղցկեղի հետևյալ տեսակների բուժման մեջ՝

գլխի, պարանոցի, թոքի, երիկամի, լյարդի կամ միզապարկի քաղցկեղի որոշ տեսակներ
մելանոմա, որը մաշկի ամենավտանգավոր քաղցկեղն է
Հոջկինի լիմֆոմա:

Իմունոթերապիան նաև կարող է փորձարկվել քաղցկեղի այլ տեսակների բուժման մեջ, այդ թվում՝ լեյկոզ և կրծքագեղձի քաղցկեղ:

Իմունոթերապիան հիմնականում նշանակվում է արդեն ախտորոշված և բավականաչափ մեծացած, ինչպես նաև բուժման այլ տարբերակներից հետո կրկնվող կամ տարածվող քաղցկեղների ժամանակ: Այս փուլում իմունոթերապիան կարող է լավ արդյունք ցույց տալ այն մարդկանց մոտ, ովքեր քաղցկեղի ախտանիշներ չունեն կամ նշում են թույլ արտահայտված գանգատներ:

Իմունոթերապիա նշանակելուց առաջ բժիշկն ուշադրություն է դարձնում հետևյալի վրա՝

ձեր ընդհանուր վիճակը
ձեր քաղցկեղի տեսակը
ձեր քաղցկեղի աճի կամ տարածման աստիճանը (փուլ)
նախկինում ձեր ստացած հակաքաղցկեղային բուժումը:

Քաղցկեղի իմունոթերապիայի տեսակները

Մոնոկլոնալ հակամարմիններ (mAbs)

Այս դեղամիջոցներն ազդում են հետևյալ մեխանիզմներից մեկնումեկով՝

կպչում են քաղցկեղային բջիջների մակերեսի առանձնահատուկ սպիտակուցներին և խթանում իմունային համակարգը, որ վերջինս ավելի լավ գործի, հայտնաբերի և ոչնչացնի քաղցեղային բջիջները
արգելափակում են քաղցկեղային բջջի մի մասը կամ դրա սպիտակուցը՝ դադարեցնելով կամ դանդաղեցնելով վերջինիս աճը (թիրախային բուժում)
քաղցկեղային բջիջները դարձնում են ճառագայթային բուժման կամ քիմիոթերապիայի նկատմամբ ավելի զգայուն՝ այսպիսով բարձրացնելով բուժման այդ տարբերակների արդյունավետությունը:

Աշխարհում ամենահաճախ օգտագործվող մոնոկլոնալ իմունոթերապիայի (mAbs) տեսակը հայտնի է որպես բուժում «իմունային ստուգակետերի արգելակիչներով»: Սրանք արտադրում են սպիտակուցի մի տեսակ, որը «բացահայտում է» իմունային համակարգից «թաքնված» քաղցկեղային բջիջները: Արդյունքում, T-բջիջները (T-քիլերներ) կարողանում են հայտնաբերել և պայքարել քաղցկեղային բջիջների դեմ:

Իմունային ստուգակետերի արգելակիչներից են՝ Իպիլիմումամբ (Յերվոյ), Նիվոլումաբ (Օպվիդո), Պեմբրոլիզումաբ (Կեյտրուդա), Ատեզոլիզումաբ (Տեկենտրիք), Ավելումաբ (Բավենցիո) և Դուրվալումաբ (Իմֆինիզի):

Ոչ սպեցիֆիկ իմունոթերապիաներ

Այս բուժումները հաճախ նշանակվում են քիմիոթերապիայի կամ ճառագայթային բուժման հետ միասին: Նման դեպքում նշանակվում են արյան սպիտակ բջիջների (լեյկոցիտներ) կողմից արտադրվող որոշ սպիտակուցներ, որոնք խթանում են քաղցկեղային բջիջները ոչնչացնելուն ուղղված իմունային համակարգի գործունեությունը:

Տարբերում են ոչ սպեցիֆիկ իմունաթերապիայի երկու հիմնական տեսակներ՝

ինտերֆերոններ կամ ինտերֆերոն ալֆա՝ Ռոֆերոն-A[2a], Ինտերոն A [2b] և Ալֆերոն [2a]
ինտերլեյկիններ՝ ինտերլեյկին-2, IL-2 կամ Ալդեսլեյկին (Պրոլեյկին):

Քաղցկեղի դեմ պատվաստումներ

Քաղցկեղի դեմ պատվաստումները օգնում են օրգանիզմին, որ ավելի հեշտությամբ հայտնաբերի քաղցկեղային բջիջները: Ներկայում օգտագործվում է այս մեթոդի երկու տարատեսակ՝

քաղցկեղի դեմ կանխարգելիչ պատվաստումներ, որոնք օգնում են վարակային ծագման որոշ քաղցկեղների նախականխմանը (օրինակ՝ արգանդի վզիկի քաղցկեղի պատճառներից մարդու պապիլովիրուսի դեմ պատվաստում)
քաղցկեղի դեմ բուժական պատվաստումներ, որոնք օգնում են առկա քաղցկեղի դեմ օրգանիզմի պայքարին:

Օնկոլիտիկ վիրուսային թերապիա

Բուժման այս մեթոդի ժամանակ քաղցկեղային բջիջների ոչնչացման համար կիրառվում են գենետիկորեն ձևափոխված վիրուսներ։ Նախ, բժիշկը վիրուսը ներմուծում է ուռուցքի մեջ, որից հետո այդ վիրուսը մուտք է գործում քաղցկեղային բջիջներ և ստեղծում է իր իսկ կրկնօրինակները։ Որպես արդյունք, բջիջները պատռվում և մահանում են։ Երբ դա տեղի է ունենում, բջիջներն արտադրվում են հատուկ նյութեր՝ հակածիններ, որը դրդում է, որ իմունային համակարգը թիրախավորի այդ հակածնով օժտված բոլոր քաղցկեղային բջիջները։ Վիրուսն առողջ բջիջներ չի մտնում։

T-բջջային թերապիա

Բուժման այս մեթոդի դեպքում հիվանդի արյունից վերցվում են T բջիջներ։ Այնուհետև, լաբորատորիայում դրանք ենթարկվում են այնպիսի փոփոխությունների, որ կրեն հատուկ սպիտակուցներ՝ ընկալիչներ։ Այդ ընկալիչները թույլ են տալիս T բջիջներին ճանաչել քաղցկեղային բջիջները։ Փոփոխված T բջիջներն աճեցվում են լաբորատոր պայմաններում և վերադարձվում են նույն հիվանդի օրգանիզմ։ Այստեղ դրանք փնտրում և ոչնչացնում են քաղցկեղային բջիջները։ Այս բուժման մեթոդը կոչվում է քիմերային հակածնային ընալիչներով (CAR) T-բջջային թերապիա։

Ինչպե՞ս է իմունոթերապիան նշանակվում

Իմունոթերապիայի տեսակից կախված, դեղերը կարող են նշանակվել հետևյալ եղանակներով՝

հաբը կամ հեղուկը խմելով (կուլ տալով)՝ բերանային կամ օրալ
երակի մեջ ներարկելով՝ ներերակային
մաշկի վրա քսելով՝ տեղային կամ տոպիկ
անմիջապես միզապարկի մեջ ներդնելով՝ ներխոռոչային:

Ձեզ կարող են առաջարկել յուրաքանչյուր 2-3 շաբաթը մեկ իմունոթերապիայի ցիկլի կրկնություն: Որոշ դեպքերում կարող է միաժամանակ նշանակվել իմունոթերապիայի երկու դեղամիջոց:

Որո՞նք են քաղցկեղի ժամանակ նշանակվող ինունոթերապիայի օգուտները

Թեև քաղցկեղով տարբեր մարդկանց մոտ իմունոթերապիան կարող է դրսևորել արդյունավետության տարբեր աստիճաններ, բուժման այս մեթոդը, օրինակ, իմունային ստուգակետերի արգելակիչները կարող են՝

թիրախավորել քաղցկեղային բջիջները՝ առանց վնասելու առողջները
բարելավել քաղցկեղի որոշ տեսակների բուժման արդյունքներն ու ելքը
դրսևորել ավելի չափավոր կողմնակի ազդեցություններ
երբեմն կարող են կրճատել ուռուցքի չափսերը՝ հնարավոր դարձնելով վիրահատական հեռացումը:

Որո՞նք են իմունոթերապիայի հնարավոր կողմնակի ազդեցությունները

Հաճախակի հանդիպող կողմնակի ազդեցություններ

աչքի բորբոքում, որն առաջացնում է աչքի չորություն կամ գրգռվածություն
հոդերի բորբոքում, որն առաջացնում է հոդացավ
աղիների բորբոքում, որն առաջացնում է որովայնի շրջանի կծկանքային (սպաստիկ) ցավեր, կղանքում արյուն, մետեորիզմ (աղիների փքվածություն) կամ փորլուծություն
դերմատիտ (մաշկաբորբ), որն առաջացնում է մաշկի ցանավորում
հոգնածության զգացում:

Ավելի հազվադեպ հանդիպող կողմնակի ազդեցություններ

գլխացավ և տեսադաշտի հետ կապված խանգարումներ
վահանաձև գեղձի խնդիրներ, որը բերում է մարմնի քաշի կորստի կամ ավելացման
թոքերի բորբոքում, որը պատճառում է հազ և հևոց
լյարդի բորբոքում, որի պատճառով զարգանում են դեղնուկ, մեզի մգացում և աջ թուլակողի ցավեր: