Կոգնիտիվ-վարքաբանական թերապիա - Բուժում

Կոգնիտիվ-վարքաբանական թերապիան (ԿՎԹ) հիմնված է այն գաղափարի վրա, որ այն, թե ինչպես եք դուք մտածում և գործում, ազդում է ձեր զգացումների վրա:

Կոգնիտիվ-վարքաբանական թերապիան հոգեթերապիայի (փսիխոթերապիայի) մի տեսակ է, որն ունի իր ենթատեսակներն ու մեթոդները: Թերապիայի այս տեսակը կարող է ձեզ օգնել բազմաթիվ տարբեր իրավիճակներում: Հոգեկան առողջության ոլորտի մասնագետները սովորաբար թերապիա անվանում են ոչ դեղորայքային բուժման մեթոդները, որոնց հիմքը այցելուի հետ զրուցելն է (խոսքի թերապիա):

Ինչպե՞ս է ԿՎԹ-ն ազդում

ԿՎԹ-ն կարող է ձեզ օգնել այն իրավիճակներում, երբ դուք ինքներդ ձեր կամ որևէ իրավիճակի մասին բացասական մտքեր ունեք և դա ձեզ համար խնդիր է առաջացնում:

Այս թերապիայի ընթացքում դուք աշխատում եք հոգեթերապևտի հետ, ով օգնում է ճանաչելու կամ հասկանալու ձեզ համար խնդիրներ առաջացնող ճանաչողական (կոգնիտիվ) և վարքագծային բնութագրիչները:

1. Նախ, դուք աշխատում եք ձեր թերապևտի հետ՝ հասկանալու, թե որ խնդիրներն են ամենաշատն անհանգստացնում ձեզ:
2. Այնուհետ դուք վեր եք հանում, թե ձեր որ մտքերը, հույզերն ու դիրքորոշումները կամ պատկերացումներն են կապված այսպիսի իրավիճակների հետ:
3. Դուք առանձնացնում եք, թե ձեր այդ մտքերից, հույզերից և դիրքորոշումներից (պատկերացումներից) որոնք են բացասական, ոչ ճիշտ կամ մտացածին:
4. Աշխատելով ձեր թերապևտի հետ, դուք գտնում եք վերոնշյալ բացասականները դիմակայելու կամ հաղթահարելու ուղիները: Դուք կարող եք ինքներդ ձեզ հարցնել՝ արդյոք ճի՞շտ է դա, կամ՝ և ի՞նչ:
5. Այնուհետև դուք նաև պարզաբանում եք, թե այս բացասական դիրքորոշումների (պատկերացումների) վրա հիմնված և ձեր դրսևորած վարքագծերից որոնք են, որ դուք կարող եք փոփոխել:
6. Վերջում, դուք կարող եք գտնել մտածողության և գործելու այն ուղիները, որոնք ավելի քիչ վնաս են պատճառում ձեզ:

ԿՎԹ-ն երկարամյա հաջող գործնական կիրառություն ունի:

Ե՞րբ է ԿՎԹ-ն կիրառվում

Հետազոտությունները վկայում են, որ ԿՎԹ-ն կարող է օգնել հուզական, հոգեբանական և հոգեկան այնպիսի խնդիրներով երեխաներին, դեռահասներին և չափահասներին, ինչպիսիք են տագնապը և դեպրեսիան:

ԿՎԹ-ն կարող է օգտակար լինել նաև հետևյալ խնդիրներով մարդկանց՝

• տագնապի հետ կապված խնդիրներ, օրինակ՝ գեներալիզացված տագնապային խանգարում, խուճապ, ֆոբիաներ (վախեր) և սոցիալական ֆոբիա
• կպչուն-սևեռուն խանգարում
• հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարում
• սնման խանգարումներ
• փոխհարաբերությունների խնդիրներ
• զայրույթ և սթրես:

Ի՞նչ կարող եմ անկնալել ԿՎԹ-ից

ԿՎԹ-ն կարող է ձեզ օգնել, որհասկանաք (ճանաչեք) ձեր սեփական մտքերը և վարքագծերը: Այն ձեզ հնարավորություն է տալիս սովորելու հմտություններ, որոնք կարող են օգնել ձեր հոգեբանական խնդիրների լուծմանը և նույն հաջողությամբ կարող են օգտագործվել ապագա խնդիրների հետ առնչվելիս:

ԿՎԹ-ն նախատեսում է ձեր հոգեթերապևտի հետ սերտ մասնագիտական փոխհարաբերությունների ստեղծում: Հոգեթերապևտը կարող է օգնել ձեզ, որ բացահայտեք ձեր օգտակար և ոչ օգտակար (վնասաբեր) մտքերի միջև տարբերությունները և սովորեք, թե ինչպես ձեր ուղեղից հեռացնել ոչ օգտակար մտքերը:

Կախված ձեր խնդրից և բուժման ծրագրից, ԿՎԹ-ի ծրագիրը կարող է տևել 5-20 շաբաթ: Այն կարող է անցկացվել անհատական կամ խմբային սեսիաներով, իսկ վերջին տարիներին՝ նաև առցանց (e-therapy): Այս թերապիան սովորաբար անցկացվում է կլինիկական հոգեբանների (հոգեթերապևտ), հոգեկան առողջության ոլորտի հատուկ դասընթացներ անցած որոշ բժիշկների և նույն ոլորտի այլ մասնագետների կողմից:

ԿՎԹ-ն սովորաբար ներառում է նաև որոշակի տնային աշխատանքներ: Այն կարող է միաժամանակ օգտագործվել ռելաքսացիայի մեթոդների, շնչառական վարժանքների, մեդիտացիայի կամ օժանդակող խորհրդատվություն հետ միաժամանակ:

Ե՞րբ ԿՎԹ-ն արդյունավետ չէ

ԿՎԹ-ն դժվար իրականանալի և գրեթե անարդյունավետ է ծանր հոգեկան հիվանդություններով, օրինակ՝ շիզոֆրենիայով մարդկանց դեպքում: Այս մեթոդի կիրառումը խոչընդոտների կարող է հանդիպել նաև այն մարդկանց մոտ, ովքեր ունեն սովորելու հետ կապված մեծ խնդիրներ: Նաև, այս մեթոդը հավանաբար չի կարող օգտակար լինել, եթե ունեք բազմաթիվ բացասական մտքեր: