Նեյրոպաթիա

Նեյրոպաթիան նյարդային ախտահարումների խումբ է, որոնք ընթանում են մարմնի մեկ կամ մի քանի շրջանների ցավով, թմրածության, ծակծկոցների և այլ զգացողություններով։

Կան նեյրոպաթիայի տարբեր պատճառներ, որոնցից ամենահաճախ հանդիպողներից մեկը դիաբետն է (շաքարախտ)։ Հաճախ նեյրոպաթիայի ախտանիշները հնարավոր է լինում մեղմացնել հսկողության տակ վերցնելով հիմնական հիվանդության բուժումը։

Ի՞նչ է նեյրոպաթիան

Նեյրոպաթիան հավաքական տերմին է, որը վերաբերվում է նյարդերի ախտահարմամբ ընթացող և համանման ախտանիշներով մի շարք հիվանդություններին։ Նյարդերի ախտահարման հիմքում կարող են ընկած լինել որևէ հիվանդություն, վարակ, վնասվածք, դեղամիջոցների օգտագործում կամ բուժման մեթոդներ (օրինակ՝ ճառագայթային բուժում), ալկոհոլի երկարատև չարաշահում, սուր թունավորումներ և այլ պատճառներ։

Նեյրոպաթիայի տեսակները

Կախված նյարդի վնասման պատճառից, մարմնի ախտահարված շրջանից կամ ախտահարված նյարդերի քանակից տարբերում են նեյրոպաթիայի հետևյալ տեսակները։

• Ավտոնոմ նեյրոպաթիայի ժամանակ ախտահարվում են օրգանիզմի ավտոմատ (ինքնաբուխ) գործառույթները հսկող նյարդերը։ Նման դեպքերում կարող են զարգանալ մարսողության, արյան ճնշման կամ միզապարկի գործունեության խանգարումներ։ Օրինակ, թափառող նյարդի ախտահարման ժամանակ հնարավոր է սրտազարկի արագացում (տախիկարդիա), դանդաղում (բրադիկարդիա) կամ անկանոն ռիթմի զարգացում (առիթմիա)։
• Դիաբետիկ նեյրոպաթիան պատճառվում է դիաբետով (շաքարախտ)։ Դիաբետիկ նեյրոպաթիայի ժամանակ ավելի հաճախ ախտահարվում են դաստակների և ոտնաթաթերի նյարդերը, սակայն կարող են ընդգրկվել նաև օրգանիզմի ավտոմատ գործառույթները հսկող նյարդերը։
• Ծայրամասային (պերիֆերիկ) նեյրոպաթիան ախտահարում է մարմնի ծայրամասային շրջանների նյարդերը, օրինակ՝ ձեռքերը և ձեռքերի դաստակները, սրունքները և ոտնաթաթերը։
• Մոտակա (պրոքսիմալ) նեյրոպաթիան ախտահարում է ազդրերի և ուսագոտու մկանների նյարդերը։
• Տեղային (ֆոկալ) կամ մոնոնեյրոպաթիան ախտահարում է միայն մեկ նյարդ, օրինակ՝ կարպալ (դաստակային) թունելի համախտանիշ։
• Պոլինեյրոպաթիան ախտահարում է մի քանի նյարդեր։

Նեյրոպաթիա ունեցող մարդկանց մեծ մասի մոտ առկա է պոլինեյրոպաթիա՝ բազմաթիվ նյարդերի ախտահարում։

Նեյրոպաթիայի պատճառները

Նեյրոպաթիա կարող է զարգանալ բազմաթիվ պատճառներից, այդ թվում՝

• որոշ հիվանդություններ, օրինակ՝ դիաբետ, Գիյան-Բարրեի համախտանիշ կամ ՁԻԱՀ
• ալկոհոլի երկարատև չարաշահում
• քաղցկեղների բուժման մեթոդներ՝ քիմիոթերապիա և ճառագայթային բուժում
• վիտամինային պակասներ (դեֆիցիտ)
• որոշ դեղամիջոցների ընդունում
• ողնաշարային կամ ողնուղեղային ուռուցքներ
• նյարդի ճնշում ուռուցքով կամ բորբոքային այտուցով։

Երբեմն նեյրոպաթիայի պատճառը մնում է անհայտ։

Նեյրոպաթիայի ախտանիշները

Նեյրոպաթիայի ախտանիշները կախված են ախտահարված նյարդից և նյարդավորման շրջանից կամ օրգանից։

Ախտահարված նյարդի «պատասխանատու» շրջանում կարող են առաջանալ զգացողության և ավելի ծանր խանգարումներ, օրինակ՝

• ցավ, որը հաճախ սաստկանում է գիշերները
• վերջույթի թուլություն (պարեզ) կամ ծայրամասային թորշոմած կաթված (պարալիչ)
• թմրածության զգացում
• ծակծկոցներ
• այրող զգացողություն (հատկապես՝ ոտքերում)։

Ավտոնոմ նեյրոպաթիան կարող է առաջացնել մարսողության, աղիների, միզապարկի կամ սեռական գործունեության փոփոխություններ։ Պրոքսիմալ (մոտակա) նեյրոպաթիան կարող է առաջացնել ազդրերում տեղակայված ցավեր և թուլություն։

Նեյրոպաթիայի ախտորոշումը

Բժիշկը կարող է տալ հարցեր և զննել՝ առավել ուշադրություն դարձնելով ձեր մարմնի ախտահարված շրջանում տեղկայված զգացողություններին։ Ձեզ կարող է նաև առաջարկվել որոշ հետազոտություններ, օրինակ՝ նյարդի էլեկտրական ակտիվության չափում։

Նեյրոպաթիայի բուժումը

Նեյրոպաթիայի բուժումը կախված է պատճառից։

Օրինակ, եթե պատճառը դեղերն են, բժիշկը կարող է վերանայել ձեր դեղորայքային բուժումը։

Եթե նեյրոպաթիան առաջանում է որպես որևէ հիվանդության հետևանք, բուժման խնդիրը դառնում է տվյալ հիվանդության վերահսկողության բարելավումը։ Օրինակ, դիաբետի ժամանակ կարիք է առաջանում արյան գլյուկոզի խիստ հսկողություն՝ դեղերի կամ դրանց դեղաչափերի վերանայում, սննդակարգի առողջացում կամ ֆիզիկական վարժանքներ։

Երբ նեյրոպաթիայի պատճառը չի հայտնաբերվում կամ չի հաջողվում վերացնել, բժիշկը կարող է նշանակել ձեր ախտանիշները թեթևացնող ֆիզիոթերապևտիկ կամ հոգեբանական բուժման մեթոդներ։