Առողջական խնդիրներ
Սպինալ սթենոզ (ողնաշարային խողովակի նեղացում)
2 րոպե
Սպինալ սթենոզն այն խողովակի նեղացումն է, որում տեղավորված է ողնուղեղը:
Սպինալ սթենոզը կամ նեղացումն առաջացնում է ողնուղեղի և ողնուղեղից դուրս եկող նյարդերի սեղմում-ճնշում, որն իր հերթին դրսևորվում է վերին կամ ստորին վերջույթների ցավերով և թուլությամբ: Սպինալ սթենոզի վիրահատական բուժումը նախատեսում է նեղացած խողովակի լայնացում՝ նյարդերի վրա եղած ճնշումը վերացնելու նպատակով:
Սպինալ սթենոզի պատճառները
Սպինալ սթենոզը սովորաբար պատճառվում է հոդաբորբով (արթրիտ): Որոշ մարդիկ ծնվում են նեղացած ողնաշարային խողովակով, որն այս հիվանդության զարգացման համար դառնում է ռիսկի գործոն: Սպինալ սթենոզը կարող է առաջանալ միջողնային սկավառակի (դիսկ) պրոլապսից հետո: Վերջինս առաջանում է, երբ սկավառակի կակուղ կորիզի ճողվածքը ուղղվում է դեպի ողնաշարային խողովակ և նյարդարմատների անցքեր: Այլ պատճառներից են՝ միջողնային սկավառակի դեգեներատիվ հիվանդություն, ողների վրա ոսկրային հավելյալ աճեր, սպոնդիլոլիսթեզ (երբ մեկ ողը սահում է մյուսի վրա) և այլն:
Սպինալ սթենոզի պատճառ կարող է հանդիսանալ նաև ողնուղեղը կամ նյարդարմատները ճնշող ողնաշարի դեղին կապանները, ուռուցքը, ինչպես նաև մեջքի շրջանի տրավման կամ վնասվածքը:
Սպինալ սթենոզի ամենատարածված տեսակը գոտկային (լումբար) սթենոզն է, որը տեղակայված է ողնաշարի գոտկային հատվածում։ Դրան հաջորդում է պարանոցային հատվածն ախտահարող պարանոցային (ցերվիկալ) սթենոզը: Շատ ավելի հազվադեպ հանդիպում է կրծքային (թորակալ) սթենոզը, որն ախտահարում է ողնաշարի կրծքային շրջանը:
Սպինալ սթենոզն ավելի հաճախ առաջանում է 50 տարեկանից մեծ մարդկանց մոտ: Կանանց և տղամարդկանց մոտ դիտվում է հավասար հաճախականությամբ:
Սպինալ սթենոզի ախտանիշները
Բազմաթիվ մարդիկ որևէ գանգատ չեն ներկայացնում, նույնիսկ եթե ռենտգեն հետազոտությամբ երևում է խողովակի նեղացում:
Երբ գանգատներն ի հայտ են գալիս, դրանք ժամանակի ընթացքում աստիճանաբար վատթարանում են:
Ախտանիշները կախված են ախտահարված (սեղմված) նյարդից: Գոտկային նեղացման դեպքում ճնշվում են մեջքի ստորին հատվածի նյարդերը։ Սա կարող է բերել նստանյարդի ճնշման ախտանիշների (թուլություն, թմրածություն, որը ճառագայթում է դեպի մեջք, հետույք և ոտքեր): Պարանոցային նեղացումը կարող է լինել ավելի վտանգավոր, երբ ճնշում է ողնուղեղը: Պարանոցային նեղացումը կարող է բերել միելոպաթիայի, որը դրսևորվում է մարմնի թուլությամբ և պարալիզով (շարժման անկարողություն):
Ավելի հաճախ հանդիպում են հետևյալ ախտանիշները՝
- կանգնած ժամանակ անհարմարության զգացում
- ձեռքի, դաստակի, ոտքի կամ ոտնաթաթի թմրածություն, թուլություն կամ ծակծկոցներ
- քայլքի և հավասարակշռության խնդիրներ
- պարանոցային ցավեր
- աղիների դատարկման կամ միզարձակության խնդիրներ
- մեկ կամ երկու ոտքերում ցավեր կամ կծկանքներ (սպազմ), որոնք մեղմանում են առաջ թեքվելիս
- մեջքի (գոտկատեղի կամ թիկունքի) ցավեր:
Սպինալ սթենոզի ախտորոշումը
Սպինալ սթենոզն ախտորոշելիս բժիշկը լսում է ձեր գանգատները, ծանոթանում ձեր առողջական վիճակին, կատարում արտաքին զննում և նշանակում ողնաշարի ռենտգեն հետազոտություն, իսկ անհրաժեշտության դեպքում՝ նաև համակարգչային տոմոգրաֆիա (ՀՏ) կամ մագնիսա-ռեզոնանսային տոմոգրաֆիա (ՄՌՏ):
Սպինալ սթենոզի բուժումը
Բժիշկը կարող է խորհուրդ տալ սովորական ցավազրկողներ և մեջքի մկանների ուժը, իրանի սլացիկությունն ու հավասարակշռությունը բարելավող ֆիզիոթերապևտիկ միջոցառումներ: Ձեզ կարող է նաև առաջարկվել ողնաշարի շրջանում ստերոիդների ներարկում, որը կարող է մեղմացնել ցավը և բորբոքումը:
Եթե հիվանդության ախտանիշները խիստ սահմանափակում են ձեր առօրյա գործունեությունը կամ դեղերը և ֆիզիոթերապիան չեն օգնում, բժիշկը կարող է առաջարկել «դեկոմպրեսիվ լամինէկտոմիա» կոչվող վիրահատություն, երբ նյարդերի վրա եղած ճնշումը վերացնելու նպատակով հեռացվում է ողնաշարային խողովակը ծածկող ոսկորի հատվածը և հաստացած կապանները։ Որոշ դեպքերում կարող է իրականացվել նաև արհեստական իմպլանտի միջոցով հարևան ողների անշարժացման վիրահատություն:
Սովորաբար, բժիշկները նախ փորձում են ոչ վիրահատական մեթոդները և դրանց անարդյունավետության դեպքում նոր միայն առաջարկում վիրահատական բուժում:
Ի՞նչ կարող եք անել դուք
Դուք կարող եք կառավարել ցավը՝ օգտագործելով առանց դեղատոմսի վաճառվող ցավազրկող դեղեր, փորձելով տաքացնող կամ սառեցնող միջոցներ: Առողջ քաշը և ֆիզիկական վարժանքները (ֆիզիոթերապևտի հսկողությամբ) նույնպես կարող են մեղմացնել գանգատները:
Եթե ձեր հավասարակշռությունը խանգարված է, կարող եք փորձել այն բարելավող վարժանքներ և հնարքներ:
Հոդվածը տեղադրվել է՝ 19-04-2020 վերանայվել է՝ 22-03-2021
Հեղինակ
Հեղինակային բոլոր իրավունքները պատկանում են Մեդեքսին։
Մեդեքս-հեղինակների մասին
Մեր կայքի հոդվածները պատրաստվում են տարբեր ոլորտների փորձառու բժիշկների և առողջապահության մասնագետների կողմից՝ օգտագործելով բժշկագիտության վերջին տվյալները և լավագույն փորձը:
