Ալանինամինոտրանսֆերազ

Ընդհանուր նկարագրություն

Ալանինամինոտրանսֆերազը ներբջջային ֆերմենտ է, որը մասնակցում է ամինաթթուների փոխանակությանը:

Ալանինամինոտրանսֆերազը կամ ալանինտրանսֆերազը (ԱԼՏ) կատալիզացնում է ալանին ամինախմբի տեղափոխումը ալֆա-կետոգլուտարաթթվի վրա, որի արդյունքում առաջանում են պիրոխաղողաթթու և գլուտամինաթթու: Վերաամինավորումն իրականանում է պիրիդոքսալֆոսֆատ կոֆերմենտի ազդեցությամբ, որը հանդիսանում է վիտամին B6-ի ածանցյալը:

ԱԼՏ-ի ամենամեծ ակտիվությունը հայտնաբերվում է լյարդում ու երիկամներում, իսկ ամենանվազը՝ ենթաստամոքսային գեղձում, սրտամկանում և կմախքային մկաններում: Ֆերմենտը քիչ ավելի ակտիվ է տղամարդկանց մոտ:

ԱԼՏ-ն ներբջջային ֆերմենտ է, և առողջ մարդկանց մոտ արյան շիճուկում դրա ակտիվությունը բարձր չէ: Սակայն, ԱԼՏ-ով հարուստ բջիջների վնասման կամ քայքայման դեպքում (լյարդ, սրտամկան, կմախքային մկաններ, երիկամներ) ֆերմենտը դուրս է գալիս արյան հուն:

Վիրուսային հեպատիտների ժամանակ ԱԼՏ-ի ակտիվության բարձրացման աստիճանը, որպես կանոն, համընկնում է հիվանդության ծանրությանը: Սուր դեպքերում ֆերմենտի ակտիվությունը կարող է գերազանցել նորմալ արժեքները 5-10 և ավելի անգամ: Ըստ որում, ֆերմենտի ակտիվությունը բարձրանում է դեռևս վաղ՝ նախադեղնուկային փուլում: Ի լրումն, ԱԼՏ-ի մակարդակի աճ գրանցվում է նաև հիվանդության ոչ դեղնուկային ձևերի ընթացքում: Դինամիկայում, հիվանդության բարենպաստ ընթացքի ժամանակ ԱԼՏ-ի ակտիվությունը դանդաղորեն նվազում և վերադառնում է նորմալ արժեքներին մի քանի շաբաթվա ընթացքում: Սակայն ԱԼՏ-ի ակտիվության կտրուկ նվազեցումը հիպերբիլիռուբինեմիայի աճող նշանների հետ միասին կարող են վկայել անբարենպաստ ընթացքի մասին:

ԱԼՏ-ի մակարդակի բարձրացում դիտվում է նաև սրտամկանի ինֆարկտի ժամանակ: Միաժամանակ երկու ամինոտրանսֆերազների՝ ԱԼՏ-ի և ԱՍՏ-ի որոշումը կարող է ստանալ կարևոր ախտորոշիչ նշանակություն:

Նորմայում ԱԼՏ/ԱՍՏ փոխհարաբերությունը (դե Ռիտիսի գործակից) կազմում է 1,33±0,42: Վիրուսային հեպատիտների ժամանակ այս գործակիցը նվազում է, իսկ սրտամկանի ինֆարկտի դեպքում՝ կտրուկ աճում:

Հետազոտության ցուցումներ

• լյարդի հիվանդությունների ախտորոշում և տարբերակիչ ախտորոշում
• հեպատիտի ոչ դեղնուկային ձևերի ախտորոշում
• դոնորների հետազոտություն
• վիրուսային հեպատիտի օջախում կոնտակտավորների հետազոտություն
• սրտամկանի ախտահարում
• կմախքային մկանուքի հիվանդություններ

Կենսանմուշ

«Ալանինամինոտրանսֆերազ» թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, ժամը 8-11-ի սահմաններում, քաղցած վիճակում (ցանկալի է սննդի վերջին ընդունումը ոչ պակաս, քան 8 ժամ և ոչ ավելի, քան 14 ժամ առաջ): Ջրի ընդունումը՝ սովորական ռեժիմով: Նախորդ օրը խուսափել սննդային ծանրաբեռնվածությունից:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

Մ/լ (միավոր/լ)

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

• տղամարդիկ (չափահասներ, առանց PYP ակտիվացման)՝ < 41 Մ/լ
• կանայք (չափահասներ, առանց PYP ակտիվացման)՝ < 33 Մ/լ

Այլընտրանքային միջակայքեր

Տարիք, սեռ		ԱԼՏ, Մ/լ
< 5 օր.		< 49
5 օր.-6 ամս.		< 56
6-12 ամս.		< 54
1-3 տ.		< 33
3-6 տ.		< 29
6-12 տ.		< 39
Կանայք	12-17 տ.	< 24
	>17 տ.	<31
Տղամարդիկ	12-17 տ.	< 27
	>17 տ.	<37

Արդյունքների մեկնաբանություն

ԱԼՏ մակարդակի բարձրացում

• ցանկացած ծագման լյարդային բջիջների նեկրոզ (վիրուսային հեպատիտներ, լյարդի տոքսիկ ախտահարում և այլն)
• շոկ («շոկային լյարդ»)
• սրտային անբավարարություն
• կմախքային մկանների տարածուն վնասվածք և նեկրոզ
• լյարդի ցիռոզ
• խոլեստատիկ և մեխանիկական դեղնուկ
• լյարդի քաղցկեղ (առաջնային և մետաստատիկ)
• սրտամկանի տարածուն ինֆարկտ
• միոկարդիտ, միոկարդիոդիստրոֆիաներ
• միոզիտ
• ճարպային հեպատոզ
• քրոնիկ ալկոհոլիզմ
• արտահայտված պանկրեատիտ
• ծանր այրվածքներ
• կարնիտինի առաջնային դեֆիցիտ
• հեպատոտոքսիկ դեղերով բուժում (հոգեմետ նյութեր, անաբոլիկ ստերոիդներ, հակաբեղմնավորիչներ, սալիցիլատներ, սուլֆանիլամիդներ, հակաբիոտիկներ, իմունոդեպրեսանտներ, հակաուռուցքային դեղեր, քիմիոթերապիայի և ընդհ. անզգայացման դեղեր)
• ծանր այրվածքներ

ԱԼՏ մակարդակի նվազեցում

• լյարդի ծանր ախտահարում՝ տարածուն նեկրոզ, ցիռոզ (երբ ԱԼՏ սինթեզող բջջիջների քանակը կտրուկ նվազում է)
• պիրիդօքսալֆոստատի (վիտամին В6) դեֆիցիտ

Միջազգային անվանումներ

Միջազգային (անգլերեն) լրիվ անվումը՝ Alanine Aminotransferase

Միջազգային (անգլերեն) հապավումը՝ ALT