Ապոլիպոպրոտիեն A1

Ընդհանուր նկարագրություն

Ապոլիպոպրոտիեն A1-ն արտացոլում է բարձր խտության լիպոպրոտեիդների (ԲԽԼ) հակաաթերոգեն ակտիվությունը և սրա շնորհիվ հանդիսանում է սրտանոթային հիվանդությունների զարգացման ռիսկի մարկեր:

Ապոլիպոպրոտիեն A1-ը (ապոA1) ԲԽԼ-խոլեսթերինի հիմնական սպիտակուցն է: ԱպոA1-ի նորմալ մակարդակն ապահովում է սրտի պսակային և գլխուղեղային զարկերակների ախտահարման ռիսկը, իսկ այդ մակարդակի նվազեցումը, հակառակը, բարձրացնում է նույն և մյուս անոթների աթերոսկլերոտիկ ախտահարման ռիսկը: ԱպոA1-ն արտադրվում է լյարդում և աղիներում: Աղիներից խիլոմիկրոնների կազմի մեջ անցնելով արյան հուն, ապոA1-ը կուտակվում է ԲԽԼ-ում:

ԱպոA1-ը կարևոր նշանակություն ունի ԲԽԼ-խոլեսթերինի կառուցվածի պահպանման մեջ, քանի որ բարելավում է վերջինիս լուծելիությունը և արյան միջոցով տեղափոխումը: ԱպոA1-ի կարևորագույն գործառույթը լեցիտին խոլեսթերոլ-ացիլտրանսֆերազի (ԼԽԱՏ) ակտիվացումն է, որի շնորհիվ ազատ խոլեսթերինը հեռացվում արտալյարդային հյուսվածքներից:

Այսպիսով, ապոA1-ը մասնակցում է ԲԽԼ-խոլեսթերինի հակաաթերոսկլերոտիկ գործունեությանը՝ խոչընդոտելով խոլեսթերինի կուտակմանը անոթների աթերոսկլերոտիկ վահանիկներում կամ թիթեղիկներում: ԱպոA1-ի մակարդակի որոշելը կարևորվում է արյան հակաաթերոսկլերոտիկ ակտիվությունը և սրտի իշեմիկ հիվանդության հիվանդությունների զարգացման ռիսկը գնահատելիս:

Հետազոտության ցուցումներ

• սրտի պսակային զարկերակների աթերոսկլերոզի ռիսկի գնահատում
  
• ուղեղային անոթների աթերոսկլերոզի ռիսկի գնահատում
• լիպիդային փոխանակության ժառանգական խանգարումների ախտորոշում

Կենսանմուշ

«Ապոլիպոպրոտիեն A1» թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Կենսանմուշը պետք է հանձնել քաղցած վիճակում՝ սննդի վերջին ընդունումից առնվազն 8-14 ժամ հետո: Հետազոտության նախորդ օրը պետք է բացառել հոգեհուզական և ֆիզիկական ծանրաբեռվածությունները (օրինակ՝ մարզական վարժանքներ և այլն) և ալկոհոլի ընդունումը:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

գ/լ (գրամ/լիտր)

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Տարիք	Սեռ, ԱպոA1 գ/լ
0 - 12 ամս.	Արական՝ 0,61 – 1,64
	Իգական՝ 0,59 – 1,69
12 ամս. - 12 տ.	Արական՝ 0,93 – 1,72
	Իգական՝ 0,86 – 1,79
12 - 60 տ.	Արական՝ 0,95 – 1,86
	Իգական՝ 1,01 – 2,23
> 60 տ.	Արական՝ 0,73 – 1,86
	Իգական՝ 0,91 – 2,24

Արդյունքների մեկնաբանություն

Ապոլիպոպրոտիեն A1-ի մակարդակի բարձրացում

• ժառանգական հիպեր-ալֆապրոտեինեմիա
• խոլեսթերինի եթերների տեղափոխման սպիտակուցի ժառանգական դեֆիցիտ
• մարմնի կշռի նվազում
• որոշ դեղերի ընդունում՝ էստրոգեններ, ստատիններ, Նիացին, Ֆենոբարբիտալ, Ֆենիթոին, Պրեդնիզոլոն
• սրտամկանի սուր ինֆարկտ
• սնունդ ընդունելուն հաջորդող լիպեմիա
• ալկոհոլի ոչ մեծ քանակների ընդունում
• հղիություն

Ապոլիպոպրոտիեն A1-ի մակարդակի նվազեցում

• ընտանեկան հիպո-ալֆալիպոպրոտեինեմիա (Տանժերի հիվանդություն)
• ապոА1-ի ժառանգական տեսակներ
• լեյցիտին-խոլեսթերոլ ացետիլտրանսֆերազի ժառանգական դեֆիցիտ
• սրտի պսակային և ուղեղային զարկերակների աթերոսկլերոզ
• դեկոմպենսացված շաքարային դիաբետ
• վարակային հիվանդություններ
• հեպատոցելուլյար խանգարումներ, լեղու կանգ
• նեֆրոտիկ համախտանիշ, քրոնիկ երիկամային անբավարարություն
• հիպերտրիգլիցերիդեմիա
• ուռուցքային հիվանդություններ
• սուրփուլային բորբոքային պատասխան
• քրոնիկ պանկրեատիտ
• ամբողջական պարէնտերալ սնուցում
• ծխախոտի օգտագործում

Միջազգային անվանումներ

Միջազգային (անգլերեն) լրիվ անվումը՝ Apolipoprotein A-1

Միջազգային (անգլերեն) հապավումը՝ apoA1