Արյան խումբ - Ագլյուտինացիոն թեսթեր

Միջազգային անվանում (հապավում). Blood group, АВՕ (АВՕ)

Նկարագրություն

Ըստ АВO համակարգի արյան խմբի պատկանելիության որոշում:

Արյան խումբը գենետիկորեն ժառանգվող հատկանիշ է, որը բնական պայմաններում կյանքի ընթացքում մնում է անփոփոխ: Արյան խումբը ներկայացնում է էրիթրոցիտների АВO համակարգի մակերեսային հակածինների (ագլյուտինոգենների) որոշակի զուգակցություն:

Արյան խմբային պատկանելիության որոշումը լայնորեն կիրառվում է կլինիկական գործառույթներում, ինչպիսիք են արյան և վերջինիս բաղադրամասերի փոխներարկումը, գինեկոլոգիայում և մանկաբարձության մեջ հղիության պլանավորումը և վարումը:

Արյան խմբի ABO համակարգը հանդիսանում է փոխներարկվող արյան համատեղելիությունը կամ անհամատեղելիությունը, քանի որ այս համակարգի հակածիններն առավել իմունոգեն են: АВO համակարգի առանձնահատկությունը կայանում է նրանում, որ ոչ իմունային անձանց պլազմայում առկա են բացակայող էրիթրոցիտային հակածինների նկատմամբ բնական հակամարմիններ: Արյան խմբի ABO համակարգը կազմված է երկու խմբային էրիթրոցիտար ագլյուտինոգեններից (А և В) և երկու համապատասխան հակամարմիններից՝ պլազմայի α (հակա-А) և β (հակա-B) ագլյուտինիններից:

Վերոնշյալ երկու հակածինների և երկու հակամարմինների տարբեր զուգորդություններով էլ պայմանավորվում են արյան հետևյալ չորս խմբերը՝

• O (I) խումբ՝ էրիթրոցիտների վրա բացակայում են խմբային ագլյուտինոգենները, իսկ պլազմայում առկա են α և β ագլյուտինինններ
• А (II) խումբ՝ էրիթրոցիտները պարունակում են միայն A ագլյուտինոգեն, իսկ պլազմայում առկա է միայն β ագլյուտինոգեն
• В (III) խումբ՝ էրիթրոցիտները պարունակում են միայն B ագլյուտինոգեն, իսկ պլազմայում առկա է միայն α ագլյուտինոգեն
• АВ (IV) խումբ՝ էրիթրոցիտների վրա առկա են A և B ագլյուտինոգեններ, իսկ պլազման ագլյուտինիններ չի պարունակում:

Ավելի հաճախ հանդիպում է 1-ին խմբի արյուն:

Արյան խումբը որոշվում է հատուկ հակածինների և հակամարմինների նույնականացման միջացով (կրկնակի մեթոդ կամ խաչաձև ռեակցիա):

Արյան անհամատեղելիություն գրանցվում է, եթե մի արյան էրիթրոցիտները կրում են ագլյուտինոգեններ (А կամ В), իսկ մյուս արյան պլազմայում առկա են դրանց ագլյուտինինները (α կամ β): Էրիթրոցիտների ագլյուտինացիա առաջանում է այն դեպքում, եթե հանդիպում են նույնանման ագլյուտինոգենը և ագլյուտինինը՝ A-ն և α-ն, B-ն և β-ն: Նույն մարդու արյան մեջ գոյություն ունեն այդ չորս գործոններից միայն երկուսը, ընդ որում՝ ոչ համանունները:

Ըստ ABO համակարգի՝ մեծ քանակով արյան փոխներարկման ժամանակ անհրաժեշտ է ներարկել միայն նույնանուն խմբի արյուն, իսկ արտակարգ վիճակներում պետք է կիրառել Օտտենբերգի կանոնը, որի համաձայն թույլատրվում է փոխներարկել առաջին խմբի արյուն, որը չի պարունակում ագլյուտինոգեններ:

Դոնորից (արյուն հանձնողից) ռեցիպիենտին (փոխներարկում ստոցողի) էրիթրոցիտներ, պլազմա և հատկապես լիարժեք արյուն փոխներարկելիս (գրեթե չի կիրառվում) անհրաժեշտ է խստագույնս պահպանել խմբային համատեղելիությունը: Լավագույն տարբերակը ռեցիպիենտին նույն իր արյան խմբի արյուն, էրիթրոցտիներ և պլազմա փոխներարկելն է, իսկ ծայրահեղ անհետաձգելի վիճակներում կարելի է դոնորի 0 խմբի էրիթրոցիտները (սակայն՝ ոչ արյունը) փոխներարկել արյան մյուս բոլոր խմբերով ռեցիպիենտին, А խմբի էրիթրոցիտները՝ А և АВ խմբերով ռեցիպիենտներին, իսկ B խմբի էրիթրոցիտները՝ B և АВ խմբերով ռեցիպիենտներին:

Արյան համատեղելիության քարտեզներ (ագլյուտինացիան նշանակված է «+» նշանով)

Խմբային ագլյուտինոգենները գտնվում են էրիթրոցիտների ստրոմայում և թաղանթում: АВ0 համակարգի հակածիններ հայտնաբերվում են ոչ միայն էրիթրոցիտների, այլև այլ հյուսվածքների բջիջներում, անգամ՝ թքում և օրգանիզմի այլ հեղուկներում: Դրանք զարգանում են ներարգանդային զարգացման վաղ փուլերում, իսկ նորածինների մոտ արդեն առկա են որոշակի քանակով: Նորածինների արյունն ունի տարիքային առանձնահատկություններ. պլազմայում դեռևս կարող են չհայտնաբերվել բնորոշ խմբային ագլյուտինիններ, որոնք սկսում են առաջանալ ավելի ուշ (մշտապես առկա են 10-րդ ամսականից հետո): Նման դեպքերում արյան խմբի որոշումը պետք է իրականացնել միայն АВ0 համակարգի հակածինների առկայության հիման վրա:

Ներկայումս էրիթրոցիտներում հայտնաբերվել են A և B ագլյուտինոգենների տարատեսակներ A1, A2, A3… A7, B1, B2, B3…B6: A1 և B1 ագլյուտինոգեններն օժտված են ագլյուտինացիայի ավելի մեծ ունակությամբ, քան մյուսները։

Արյան խմբերի ժառանգումը ենթարկվում է որոշակի օրինաչափության: АВ0 գենի լոկուսում հնարավոր են երեք տարբերակներ (ալելներ)՝ 0, А և В, որոնք ենթարկվում են աուտոսոմ-կոդոմինանտ տիպի էքսպրեսիայի: Սա նշանակում է, որ А և В գեները ժառանգող անձանց մոտ դրսևորվում են այս երկու գեների պրոդուկտները, որն էլ բերում է АВ (IV) ֆենոտիպի զարգացմանը: А (II) ֆենոտիպը կարող է հանդես գալ երկու А կամ А և 0 գեներով, իսկ В (III) ֆենոտիպը՝ երկու В կամ В և 0 գեներով ծնողներից ժառանգման արդյունքում: 0 (I) ֆենոտիպն ի հայտ է գալիս երկու 0 գեների ժառանգման արդյունքում:

Այսպիսով, եթե երկու ծնողներն էլ պատկանում են արյան II խմբին (AА կամ А0 գենոտիպեր), նրանց երեխաներից մեկնումեկը կարող է պատկանել առաջին խմբին (00 գենոտիպ): Եթե ծնողներից մեկն ունի արյան A (II) խումբ՝ հնարավոր АА և А0 գենոտիպերով, իսկ մյուս ծնողը՝ B (III) խումբ BB կամ В0 գենոտիպերով, ապա երեխաները կարող են պատկանել արյան չորս խմբերից մեկնումեկին՝ 0 (I), А (II), B (III) կամ АВ (IV):

Ցուցումներ

• արյան փոխներարկման (տրանսֆուզիոն) համատեղելիության որոշում
• նորածինների հեմոլիտիկ հիվանդություններ (ըստ АВ0 համակարգի մոր և պտղի արյան միջև անհամատեղելիության հայտնաբերում)
• նախավիրահատական նախապատրաստում
• հղիություն (բացասական ռեզուս-գործոնով հղիների նախապատրաստում և հսկողություն)

Կենսանմուշ

АВՕ թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Կենսանյութը խորհուրդ է տրվում հանձնել քաղցած վիճակում:

Չափման միավորներ

Չկա:

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Չկա:

Արդյունքների մեկնաբանություն

Հնարավոր արդյունքներ

• 0 (I) - առաջին խումբ
• A (II) - երկրորդ խումբ
• B (III) - երրորդ խումբ
• AB (IV) - չորրորդ խումբ