Քաղցկեղային հակածին 19-9 - Օնկոմարկերներ

Միջազգային անվանում (հապավում). Carbohydrate (Cancer) Аntigen 19-9 (СА 19-9)

Նկարագրություն

Ածխաջրատային (քաղցկեղային) հակածին 19-9-ը (СА 19-9) համարվում է ենթաստամոքսային գեղձի (պանկրեասի) կարցինոմայի մարկեր:

СА 19-9-ն արտադրվում է ենթաստամոքսային գեղձի կարցինոմայի, ավելի հազվադեպ՝ ստամոքսի (այս ուռուցքների համար իր նշանակությամբ երկրորդ մարկերն է) և լյարդի ուռուցքային բջիջների կողմից:

СА 19-9-ը գլիկոպրոտեին է, որը նորմայում արտադրվում է պտղի ստամոքսաղիքային խողովակի էպիթելիալ բջիջների կողմից (Մյուլլերյան ծորան, ենթաստամոքսային գեղձ, ստամոքս, լյարդ, հաստ և բարակ աղիներ): Մոլեկուլյար զանգվածը բարձր է՝ մինչև 1000 կիլոԴալտոն: Նորմայում չափահասների մոտ ոչ զգալի քանակներով СА 19-9 կարող է հայտնաբերվել լորձաէպիթելային, ենթաստամոքսային գեղձի, լյարդի և թոքերի բջիջներում:

Որպես օնկոմարկեր, СА 19-9-ը չունի բարձր սպեցիֆիկություն, ուստի սքրինինգային թեստի համար օգտակար չէ: Մարկերի մակարդակը էապես կախված է լաբորատոր որոշման մեթոդից, ուստի կրկնակի թեստերը պետք է կատարվեն նույն մեթոդով, ցանկալի է՝ նույն լաբորատորիայում:

СА 19-9-ի բարձրացած մակարդակը կարող է հանդիսանալ հաստ և ուղիղ աղիքի քաղցկեղով հիվանդների մոտ վատ կանխորոշիչ (պրոգնոստիկ) նշան: СА 19-9-ի մակարդակի բարձրացման չափը կախված չէ ուռուցքի չափսերից, սակայն թեստը կարող է օգտագործվել հիվանդության ընթացքը հսկելու համար: 10000 ՄՄ/մլ և ավելի բարձր ցուցանիշների հասնելը վկայում է քաղցկեղի մետաստազավորման մասին:

СА 19-9-ն օրգանիզմից հեռացվում է միայն լեղու միջոցով, ուստի և ցանկացած բնույթի լեղու կանգը (խոլեսթազ) կարող է զգալիորեն բարձրացնել արյան պլազմայի СА 19-9-ի մակարդակը: Նման դեպքերում ախտորոշումը ճշտելու համար պետք է միաժամանակ հետազոտել գամա-գլյուտամիլտրանսֆերազը (GGT) և հիմնային ֆոսֆատազը (ALP):

СА 19-9-ի միջոցով կարելի է գնահատել ենթաստամոքսային գեղձի մասնահատման (ռեզեկցիայի) հնարավորությունը: 1000 ՄՄ/մլ-ից բարձր ցուցանիշների դեպքում ուռուցքների միայն 5%-ն է ենթակա վիրահատության, մինդեռ 1000 ՄՄ/մլ-ից ցածր արժեքների դեպքում՝ արդեն 50%-ը:

Վիրահատությունից հետո ուռուցքի ախտադարձը (ռեցիդիվը) հնարավոր է, եթե СА 19-9 մարկերի մակարդակը բարձրանում է հետվիրահատական 1-7 ամսվա ընթացքում: Այս ցուցանիշը նաև թույլ է տալիս գնահատել մետաստազների առկայությունը. СА 19-9-ի խիստ բարձր (>10000 ՄՄ/մլ) ցուցանիշներով հիվանդների մոտ գործնականում միշտ էլ առկա են հեռավոր մետաստազներ:

Ցուցումներ

• ենթաստամոքսային գեղձի կարցինոմայի ընթացքի հսկողություն, մետաստազավորման նախակլինիկական ախտորոշում և բուժման արդյունավետության գնահատում
• ստամոքսի քաղցկեղի հնարավոր ռեցիդիվով հիվանդների հսկողություն՝ կարցինոէմբիոնալ հակածնի (CEA) հետ զուգակցված
• հաստ աղու CEA-բացասական կարցինոմաներ

Կենսանմուշ

СА 19-9 թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, քաղցած վիճակում: Սննդի վերջին ընդունումը՝ ոչ պակաս, քան 8 ժամ առաջ (ցանկալի է 12 ժամ առաջ): Հյութ, սուրճ, թեյ (առավել ևս՝ քաղցր) չի կարելի: Ջրի ընդունումը՝ սովորական ռեժիմով:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

Մ/մլ (միավոր/միլիլիտր)

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

մինչև 37 Մ/մլ

Արդյունքների մեկնաբանություն

CA 19-9-ի մակարդակի բարձրացում

Օնկոլոգիական հիվանդություններ (մակարդակի զգալի բարձրացում)

• ենթաստամոքսային գեղձի քաղցկեղ (զգայունությունը՝ մինչև 70-100%)
• լեղապարկի կամ լեղուղիների քաղցկեղ և լյարդի առաջնային քաղցկեղ (հեպատոբիլիար համակարգի քաղցկեղի նկատմամբ զգայունությունը հասնում է մինչև 22-51 %)
• ստամոքսի քաղցկեղ
• կոլոռեկտալ քաղցկեղ
• կրծքագեղձի քաղցկեղ
• ձվարանի, արգանդի քաղցկեղ

Սոմատիկ հիվանդություններ (ոչ զգալի բարձրացում՝ մինչև 100 Մ/մլ, հազվադեպ՝ մինչև 500 Մ/մլ)

• սուր և քրոնիկ հեպատիտներ
• լեղաքարային հիվանդություն՝ լեղուղիների խցանմամբ (խոլելիթիազ)
• լեղապարկի բորբոքում (խոլեցիստիտ)
• լյարդի ցիռոզ
• կիստոզ ֆիբրոզ (մուկովիսցիդոզ)