Կարցինոէմբրիոնային հակածին - Օնկոմարկերներ

Միջազգային անվանում (հապավում). Carcinoembryonic Аntigen (CEA)

Նկարագրություն

Կարցինոէմբրիոնային հակածինը (CEA) քաղցկեղների և դրանց մետաստազների մարկեր է:

CEA-ն հակածին է, որն արտադրվում է սաղմի և պտղի մարսողական խողովակի և ենթաստամոքսային գեղձի հյուսվածքների կողմից: CEA-ն իրենից ներկայացնում է շուրջ 180 հզ Դալտոն մոլեկուլյար կշռով մոնոմետրիկ գլիկոպրոտեին: Մոլեկուլյար կառուցվածքի առանձնահատկությունից մեկն ածխաջրատների հարաբերական մեծ քանակության պարունակությունն է (45-60%):

Ալֆա-ֆետոպրոտեինի (AFP) նման, CEA-ն պատկանում է կարցինոֆետալ հակածինների խմբին. այն արտադրվում է սաղմի հյուսվածքներում և առկա է պտղի արյան շիճուկում: Նորածնի ծնվելուց հետո այս նյութի արտադրությունն ընկճվում է: Նորմալ չափահաս մարդկանց շիճուկում, այդ թվում՝ հղի կանանց մոտ, գործնականում բացակայում է, թեև շատ ցածր քանակներով հայտնաբերվում է միայն առողջ չափահասի աղիքային, լյարդային և ենթաստամոքսային հյուսվածքներում: Ուռուցքային գործընթացների առկայության ժամանակ CEA-ի մակարդակն արյան պլազմայում զգալիորեն աճում է:

Արյան պլազմայում CEA-ի մակարդակի զգալի աճ հաճախ գրանցվում է կոլոռեկտալ ադենոկարցինոմաների դեպքում: CEA-ի մակարդակի թեթևից մինչև չափավոր բարձրացում (հազվադեպ՝ > 10 նգ/մլ) նաև կարող է գրանցվել աղիքների, լյարդի, ենթաստամոքսային գեղձի և թոքերի ոչ չարորակ հիվանդությունների 20-50%-ի դեպքում (օրինակ՝ լյարդի ցիռոզ, քրոնիկ հեպատիտ, պանկրեատիտներ, խոցային կոլիտներ, Կրոնի հիվանդություն, էմֆիզեմա): Ծխող անձանց մոտ նույնպես կարող է գրանցվել արյան պլազմայի CEA-ի թեթևակի բարձրացում:

Չափահասների քաղցկեղային հիվանդությունների ժամանակ CEA-ն կարող է հայտնաբերվել նաև պլևրալ հեղուկում, ասցիտային արտազատուկում, ստամոքսաղիքային խողովակի հյութերում և մեզում: CEA-ի մակարդակը կարող է բարձրանալ նաև որոշ ստոմատիկ հիվանդությունների ժամանակ:

Ցուցումներ

• ռիսկի խմբերի սքրինինգային հետազոտման ժամանակ ուռուցքների վաղ հայտնաբերում
• կոլոռեկտալ քաղցկեղի, կրծքագեղձի, ստամոքսի և թոքերի չարորակ նորագոյացությունների ընթացքի հսկողություն, վաղ ռեցիդիվների հայտնաբերում և վիրաբուժական բուժման արդյունավետության գնահատում
• С-բջջային կարցինոմայի ախտորոշում

Կենսանմուշ

CEA թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, պարտադիր քաղցած վիճակում (սննդի վերջին ընդունումը ոչ պակաս, քան 8 ժամ, ցանկալի է՝ 12 ժամ անց): Պետք է բացառել հյութերը, թեյը, սուրճը (հատկապես՝ շաքարով): Կարելի է ընդունել ջուր:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

նգ/մլ (նանոգրամ/միլիլիտր)

Այլընտրանքային չափման միավոր

մկգ/լ (միկրոգրամ/լիտր)

Միավորների փոխակերպում

մկգ/լ = նգ/մլ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

Չափահասներ՝ < 3,8 նգ/մլ

Այլընտրանքային միջակայքեր

Արդյունքների մեկնաբանություն

Արյան պլազմայի CEA-ի մակարդակի բարձրացում (չափահասներ)

Ուռուցքային հիվանդություններ (> 20 նգ/մլ)

• կոլոռեկտալ կարցինոմաներ
• թոքի քաղցկեղ
• կրծքագեղձի քաղցկեղ
• ենթաստամոքսային գեղձի քաղցկեղ
• չարորակ նորագոյացությունների մետաստազներ լյարդում, ոսկրային հյուսվածքում
• շագանակագեղձի, ձվարանների ուռուցքներ

Սոմատիկ հիվանդություններ (հազվադեպ > 10 նգ/մլ, որը կլինիկայի բարելավման հետ կարող է նաև նվազել)

• լյարդի ցիռոզ
• քրոնիկ հեպատիտներ
• կոլոռեկտալ պոլիպներ
• խոցային կոլիտ
• ենթաստամոքսային գեղձի բորբոքում (պանկրեատիտ)
• տուբերկուլոզ
• թոքաբորբ
• կիստոզ ֆիբրոզ (մուկովիսցեդոզ)
• երիկամային անբավարարություն
• Կրոնի հիվանդություն
• աուտոիմուն հիվանդություններ
• ծխախոտի օգտագործում