Կրեատինկինազ

Միջազգային անվանում (հապավում). Creatine Kinaze (CK)

Նկարագրություն

Կրեատինկինազը (CK) ֆերմենտ է, որը բնորոշ է մկանային հյուսվածքներին:

Կրեատինկինազը կատալիզացնում է ադենոզինեռաֆոսֆատից ֆոսֆորիլային մնացուկի դարձելի տեղափոխումը դեպի կրեատինին, իսկ կրեատինիֆոսֆատինը՝ դեպի ադենոզիներկֆոսֆատ: Պարունակվում է գլխավորապես կմախքային մկանուքում, սրտամկանում, ինչպես նաև հարթ մկաններում և գլխուղեղում:

CK-ն ապահովում է ժամանակի փոքր միջակայքի ընթացքում մեծաքանակ էներգիայի սպառում՝ ապահովելով մկանների կծկումը:

CK ֆերմենտը դիմեր է՝ կազմված կամ մկաններից (B), կամլ էլ մկաններից (M) ստացված ենթամիավորներից: Հայտնաբերվել են այս ֆերմենտի երեք իզոէնզիմներ՝ MM, MB և BB: Նորմայում արյան CK-ի կազմության մեջ գերակշռում է CK-MM իզոէնզիմը: CK-MB ֆրակցիան հիմնականում հայտնաբերվում է սրտամկանում, ուստի կիրառվում է սրտամկանի ինֆարկտի ախտորոշման մեջ:

CK-ի ակտիվությունն ընկճվում է ընդհանուր թիրոքսինով (Т4):

Մանկական տարիքում երեխաների մոտ այս ֆերմենտի ակտիվությունը քիչ գերազանցում է չափահասների մոտ գրանցվող ակտիվությանը, որը կապված է ինտենսիվ աճի գործընթացում CK-ով հարուստ մկանային և նյարդային հյուսվածքների անմիջական մասնակցությամբ: Նույն այս հյուսվածքների ախտահարման և բջիջների քայքայման դեպքում CK-ն մուտք է գործում արյուն:

Արյան շիճուկում CK-ի մակարդակի որոշումն օգտագործվում է միոպաթիաների և սրտամկանի ինֆարկտի ախտորոշման և հսկողության մեջ: Սրտամկանի ինֆարկտից արդեն 4 ժամ անց CK-ի մակարդակն արյան մեջ բարձրանում է՝ հասնելով իր առավելագույն մակարդակին 12-24 ժամվա ընթացքում և սկսելով նվազել 3-4-րդ օրերից սկսած:

Ցուցումներ

• կմախքային մկանների հիվանդություններ (միոդիստրոֆիաներ)
• սրտամկանի ինֆարկտի ախտորոշում և հսկողություն
• վնասվածքներ
• ուռուցքային հիվանդություններ
• թերակտիվ վահանաձև գեղձ (հիպոթիրեոզ)

Կենսանմուշ

CK թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, ժամը 8-11-ի սահմաններում, քաղցած վիճակում (ցանկալի է սննդի վերջին ընդունումը ոչ պակաս, քան 8 ժամ և ոչ ավելի, քան 14 ժամ առաջ): Ջրի ընդունումը՝ սովորական ռեժիմով: Նախորդ օրը պետք է խուսափել սննդային ծանրաբեռնվածությունից:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

Մ/լ (միավոր/լ)

Այլընտրանքային չափման միավոր

մկկատ/լ (միկրոկատալ/լիտր)

Միավորների փոխակերպում

Մ/լ x 0,0167 = մկկատ/լ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

• Չափահաս տղամարդիկ՝ < 190 Մ/լ
• Չափահաս կանայք՝ < 170 Մ/լ

Այլընտրանքային միջակայքեր

	Տարիք, սեռ	CK, Մ/լ
2 - 5 օր.		< 652
5 օր. - 6 ամս.		< 295
6 - 12 ամս.		< 203
1-3 տ.		< 228
3-6 տ.		< 149
Կանայք	6 - 12 տ.	< 154
	12-17 տ.	< 123
	> 17 տ.	< 167
Տղամարդիկ	6-12 տ.	< 247
	12-17 տ.	< 270
	> 17 տ.	< 190

Արդյունքների մեկնաբանություն

CK-ի մակարդակի (ակտիվության) բարձրացում

• վնասվածքներ
• վիրաբուժական և նեյրովիրաբուժական միջամտություններ
• սրտամկանի ինֆարկտ կամ ցանկացած մկանի արյունամատակարարման խանգարումներ (դերմատոմիոզիտ, պոլիմիոզիտ, միոկարդիտ)
• ցանկացած տեսակի միոդիստրոֆիաներ (հատկապես՝ Դյուշենի մկանային դիստրոֆիա)
• թերակտիվ վահանաձև գեղձ (հիպոթիրեոզ)
• գանգուղեղային տրավմաներ
• հոգեկան խանգարումներ (շիզոֆրենիա, բիպոլյար խանգարում, էպիլիեպսիա և այլն)
• չարորակ նորագոյացություններ (միզապարկի, կրծքագեղձի, աղիների, թոքերի, արգանդի, շագանակագեղձի, լյարդի քաղցկեղներ)
• կանգային սրտային անբավարարություն
• հաճախասրտություն (տախիկարդիա)
• փայտացում
• գեներալիզացված ցնցումներ
• որոշ դեղերի ընդունում՝ կորտիկոստերոիդներ, բարբիտուրատներ, թմրամիջոցներ
• առողջ մարդկանց մոտ՝ ծանր ֆիզիկական գերբեռնվածություն (ծանր ֆիզիկական աշխատանք, սպորտային վարժանքներ)