Կրեատինին

Ընդհանուր նկարագրություն

Կրեատինինը նյութափոխանակության ազոտային արգասիք է, որը հանդիսանում է մկանային և մյուս հյուսվածքների էներգետիկ փոխանակությանը մասնակցող կրեատինֆոսֆատի փոխանակության վերջնական արդյունք:

Կրեատինինի (Creatinine, CREA) արտադրությունն ընթանում է գլխավորապես մկանային հյուսվածքներում: Մկանային կծկումն ընթանում է կրեատինֆոսֆատի քայքայման արդյունքում առաջացող էներգիայի շնորհիվ, որի ընթացքում առաջանում է նաև կրեատինին:

Արյան շիճուկում կրեատինինի մակարդակը հարաբերականորեն կայուն է և կախված է արտադրության (սինթեզի) և օրգանիզմից հեռացման (էլիմինացիա) հավասարակշռությունից: Տղամարդկանց մոտ կրեատինինի մակարդակը քիչ ավելի բարձր է, քան կանանց մոտ, որը բացատրվում է կմախքային մկանուքի ավելի զարգացած լինելով:

Կրեատինինը համարվում է ոչ շեմային նյութ. նորմայում այն զտվում է երիկամների կծիկներում (կոչվում է «ֆիլտրացիա»), որից հետո խողովակիկներում հետներծծման (կոչվում է «ռեաբսորբցիա») կամ սեկրեցիայի չի ենթարկվում: Այս պատճառով կրեատինինի մակարդակի բարձրացումը սովորաբար վկայում է երիկամային կծիկներում զտման կրճատման և երիկամների արտազատող ֆունկցիայի թուլացման մասին:

Արյան և մեզի կրեատինինի որոշումը կիրառվում է նաև կծիկային ֆիլտրացիայի չափը և երիկամային ֆունկցիան գնահատելու համար (Ռեբերգի փորձ):

Հետազոտության ցուցումներ

• երիկամների ֆունկցիոնալ վիճակի գնահատում
• կմախքային մկանների հիվանդություններ

Կենսանմուշ

«Կրեատինին» թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն, մեզ։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամը 08:00 - 11:00 սահմաններում, քաղցած վիճակում: Խորհուրդ է տրվում հետազոտվել սննդի վերջին ընդունումից ոչ շուտ, քան 8 ժամ և ոչ ուշ, քան 14 ժամ հետո, այս ընթացքում ընդունելով միայն ջուր: Հետազոտման նախորդ օրը խորհորդ է տրվում նաև զերծ մնալ սննդային և ֆիզիկական բեռնվածությունից:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

• Մակարդակն արյան շիճուկում՝ մկմոլ/լ (միկրոմոլ/լիտր)
• Մակարդակն օրական մեզում՝ մկմոլ/օր (միկրոմոլ/օր)

Այլընտրանքային չափման միավոր

մգ/դլ (միլիգրամ/դեցիլիտր)

Միավորների փոխակերպում

մգ/դլ х 88,4 = մկմոլ/լ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

• Մակարդակն արյան շիճուկուկում՝ տղամարդիկ (59-104) մկմոլ/լ, կանայք (45-84) մկմոլ/լ
• Մակարդակը առավոտյան առաջին մեզում՝ տղամարդիկ (3,54-24,6) մկմոլ/լ, կանայք (2,55-20,0) մկմոլ/լ
• Մակարդակն օրական մեզում՝ տղամարդիկ (9,0-19,0) մկմոլ/օր, կանայք (6,0-13,0) մկմոլ/օր

Այլընտրանքային միջակայքեր

Տարիք, սեռ	CREA, մկմոլ/լ
Չափահաս կանայք	44 - 80
Չափահաս տղամարդիկ	62 - 106
13 - 15 տ.	50 - 77
11- 13 տ.	46 - 70
9 -11 տ.	34 - 65
7 - 9 տ.	35 - 53
5 -7 տ,	28 - 52
3 - 5 տ.	27 - 42
1 - 3 տ.	21 - 36
2 - 12 ամս.	15 - 37
Նորմալ կշռով նորածին	21 - 75
Ցածր կշռով նորածին	25 - 91

Արդյունքների մեկնաբանություն

Կրեատինինի մակարդակի բարձրացում

• սուր և քրոնիկ երիկամային անբավարարություն
• ակրոմեգալիա և գիգանտիզմ
• նեֆրոտոքսիկ դեղերի ընդունում (սնդիկի միացություններ, սուլֆանիլամիդներ, թիազիդներ, ամինոգլիկոզիդային հակաբիոտկներ, ցեֆալոսպորիններ և տետրացիկլին, բարբիտուրատներ, սալիցիլատներ, անդրոգեններ, ցիմետիդին, տրիմետոպրիմ-սուլֆոմետօքսազոլ և այլն)
• կմախքային մկանուքի մեխանիկական, վիրահատական զանգվածային վնասումներ
• երկարատև ճնշման (կրաշ) համախտանիշ
• ճառագայթային հիվանդություն
• կեղծ բարձրացում հնարավոր է արյան մեջ որոշ էնդոգեն մետաբոլիտների բարձր մակարդակի ժամանակ (գլյուկոզ, ֆրուկտոզ, կետոնային մարմիններ, միզանյութ, որոշ դեղերի ազդեցությամբ՝ վիտամին C, լևոդոպա, ցեֆազոլին, ֆեակլոր, ռեզերպին, նիտրոֆուրազոն, իբուպրոֆեն)
• սննդակարգում մսային սննդի գերակշռություն
• հիպոթիրեոզ
• ջրազրկում

Կրեատինինի մակարդակի նվազեցում

• սովահարություն, մկանային զանգվածի նվազեցում
• կորտիկոստերոիդների ընդունում
• հղիություն (հատկապես առաջին և երկրորդ եռամսյակներ)
• բուսական սննդակարգ
• հիպերհիդրատացիա
• միոդիստրոֆիաներ

Միջազգային անվանումներ

Միջազգային (անգլերեն) լրիվ անվումը՝ Creatinine

Միջազգային (անգլերեն) հապավումը՝ CREA