ԳԳՏ

Միջազգային անվանում (հապավում). Gamma-Glutamyl Transferase (GGT)

Նկարագրություն

Գամա-գլյուտամիլտրանսֆերազը կամ գամա-գլյուտամիլտրանսպեպտիդազը (GGT) միկրոսոմային ֆերմենտ է, որը հանդիպում է բազմաթիվ պարենխիմատոզ օրգաններում և մասնակցում ամինաթթուների փոխանակությանը:

GGT-ն կատալիզացնում է գամա-գլյուտամիլային շղթայի փոխանցումը գամա-գլյուտամիլային պեպտիդից դեպի ամինաթթուներ կամ այլ պեպտիդներ կամ այլ սուբստրատային մոլեկուլներ:

GGT ֆերմենտի հիմնական օրգաններն են՝ երիկամներ (7000 անգամ ավելի շատ, քան արյան շիճուկում), լյարդ (նորմայում 200-500 անգամ ավելի շատ, քան արյան շիճուկում) և ենթաստամոքսային գեղձ: ԳԳՏ-ի ոչ զգալի ակտիվություն գրանցվում է նաև աղիներում, գլխուղեղում, սրտում, փայծաղում, շագանակագեղձում և կմախքային մկաններում:

Բջջի ներսում այս ֆերմենտը տեղակայված է մեմբրանների վրա, լիզոսոմներում և ցիտոպլազմայում, ըստ որում GGT-ի թաղանթային տեղակայումը բնորոշ է բարձր սեկրետոր, էքսկրետոր կամ (ռե)աբսորբցիոն ունակություններով բջիջներում:

Արյան շիճուկի GGT-ի ակտիվությունը սովորաբար պայմանավորված է լյարդում արտադրվող այս ֆերմենտի արտազատմամբ և նորմայում աննշան է: Սակայն, լյարդի և լեղուղիների հիվանդությունների ժամանակ արյան շիճուկում գրանցվում է ֆերմենտի ակտիվության կայուն բարձրացում:

Նորածինների և մինչև 6 ամսական երեխաների մոտ արյան շիճուկի GGT-ի մակարդակը 2-4 անգամ գերազանցում է չափահասների նույն ցուցանիշները, որը բացատրվում է այն հանգամանքով, որ GGT-ն ակտիվ կերպով մասնակցում է գլյուտամինային ցիկլին՝ ամինաթթուների միկրոսոմալ օքսիդացման և նյութափոխանակության գործընթացներին:

Սեռը նույնպես ազդում է GGT-ի ակտիվության վրա՝ սկսած դեռահաս տարիքից: Արդեն 13-17 տարեկանների շրջանում, ինչպես չափահասների մոտ, GGT-ի «կանանց նորման» 20-25%-ով ավելի ցածր է «տղամարդկանց նորմայից»:

Ցուցումներ

• լեղու կանգով (խոլեսթազով) ուղեկցվող լյարդի ախտահարման ախտորոշում և տարբերակիչ ախտորոշում (օրինակ՝ մեխանիկական դեղնուկների և վիրուսային հեպատիտի, բնածին հեպատիտի և լեղուղիների ատրեզիաների միջև)
• քրոնիկ հեպատիտի, սրտամկանի ինֆարկտի ընթացքի զարգացման հսկողություն
• հեպատիտի ոչ դեղնուկային ձևերի ախտորոշում
• ենթաստամոքսային գեղձի քաղցկեղի, շագանակագեղձի քաղցկեղների, հեպատոմաների ընթացքի հսկողություն
• ալկոհոլիզմի սքրինինգ
• քրոնիկ ալկոհոլիզմով անձանց բուժման հսկողություն
• դեղերի հեպատոտոքսիկ կողմնակի ազդեցությունների գնահատում

Կենսանմուշ

GGT թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, ժամը 8-11-ի սահմաններում, քաղցած վիճակում (ցանկալի է սննդի վերջին ընդունումը ոչ պակաս, քան 8 ժամ և ոչ ավելի, քան 14 ժամ առաջ): Ջրի ընդունումը՝ սովորական ռեժիմով: Պետք է նախորդ օրը խուսափել սննդային ծանրաբեռնվածությունից:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

Մ/լ (միավոր/լիտր)

Այլընտրանքային չափման միավոր

μkat/L

Միավորների փոխակերպում

U/L x 0,0167 = μkat/L

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

Չափահասներ

• տղամարդիկ՝ < 60 Մ/լ
• կանայք՝ < 40 Մ/լ

Այլընտրանքային միջակայքեր

Տարիք, սեռ	GGT, Մ/լ
մինչև 5 օր.	< 185
5 օր. - 6 ամս.	< 204
6 - 12 ամս.	< 34
1 - 3 տ.	< 18
3 - 6 տ.	< 23
6 - 12 տ.	< 17
տղամարդիկ, 12 - 17 տ.	< 45
կանայք, 12 - 17 տ.	< 33
տղամարդիկ, > 17 տ.	< 49
կանայք, > 17 տ.	< 32

Արդյունքների մեկնաբանություն

GGT-ի մակարդակի (ակտիվության) բարձրացում

• ներ- և արտալյարդային լեղու կանգ (խոլեսթազ), օրինակ՝ լյարդի ուռուցքներին ուղեկցող մեխանիկական դեղնուկ, խոլանգիտ, լեղաքարային հիվանդություն
• սուր վիրուսային հեպատիտ, լյարդի տոքսիկ, ճառագայթային վնասում (վաղ ախտորոշման հնարավորություն)
• քրոնիկ հեպատիտ
• սուր և քրոնիկ պանկրեատիտներ
• հեպատոտոքսիկ դեղերի ընդունում, ինչպիսիք են բարբիտուրատները, Ֆենիտոինը, Ռիֆամպիցինը, ցեֆալոսպորինները, էստրոգենները, բերանային (օրալ) հակաբեղմնավորիչ հաբերը և Ացետամինոֆենը
• ալկոհոլիզմ
• երիկամային հիվանդություն (քրոնիկ գլոմերուլո- և պիելոնեֆրիտի սրացում)
• ենթաստամոքսային գեղձի, շագանակագեղձի քաղցկեղներ, հեպատոմաներ