ԳԳՏ

Ընդհանուր նկարագրություն

Գամա-գլյուտամիլտրանսֆերազը միկրոսոմային ֆերմենտ է, որը հանդիպում է բազմաթիվ պարենխիմատոզ օրգաններում և մասնակցում ամինաթթուների փոխանակությանը:

Գամա-գլյուտամիլտրանսֆերազը կամ գամա-գլյուտամիլտրանսպեպտիդազը (ԳԳՏ) կատալիզացնում է գամա-գլյուտամիլային շղթայի փոխանցումը գամա-գլյուտամիլային պեպտիդից դեպի ամինաթթուներ կամ այլ պեպտիդներ կամ այլ սուբստրատային մոլեկուլներ:

ԳԳՏ ֆերմենտի հիմնական օրգաններն են երիկամները (7000 անգամ ավելի շատ, քան արյան շիճուկում), լյարդը (նորմայում 200-500 անգամ ավելի շատ, քան արյան շիճուկում) և ենթաստամոքսային գեղձը: ԳԳՏ-ի ոչ զգալի ակտիվություն գրանցվում է նաև աղիներում, գլխուղեղում, սրտում, փայծաղում, շագանակագեղձում և կմախքային մկաններում: Բջջի ներսում այս ֆերմենտը տեղակայված է մեմբրանների վրա, լիզոսոմներում և ցիտոպլազմայում, ըստ որում ԳԳՏ-ի թաղանթային տեղակայումը բնորոշ է բարձր սեկրետոր, էքսկրետոր կամ (ռե)աբսորբցիոն ունակություններով բջիջներում:

Արյան շիճուկի ԳԳՏ-ի ակտիվությունը սովորաբար պայմանավորված է լյարդում սինթեզվող այս ֆերմենտի էքսկրեցիայով և նորմայում աննշան է: Սակայն, լյարդի և լեղուղիների հիվանդությունների ժամանակ արյան շիճուկում որոշվում է ֆերմենտի ակտիվության կայուն բարձրացում:

Նորածինների և մինչև 6 ամս. երեխաների մոտ արյան շիճուկի ԳԳՏ-ի մակարդակը 2-4 անգամ գերազանցում է չափահասների նույն ցուցանիշները, որը բացատրվում է այն հանգամանքով, որ ԳԳՏ-ն ակտիվ կերպով մասնակցում է «գլյուտամինային ցիկլին»՝ ամինաթթուների միկրոսոմալ օքսիդացման և նյութափոխանակության գործընթացներին: Սեռը նույնպես ազդում է ԳԳՏ-ի ակտիվության վրա՝ սկսած դեռահաս տարիքից: Արդեն 13-17 տարեկանների շրջանում, ինչպես չափահասների մոտ, ԳԳՏ-ի «կանանց նորման» 20-25%-ով ավելի ցածր է «տղամարդկանց նորմայից»:

Հետազոտության ցուցումներ

• խոլեսթազով ուղեկցվող լյարդի ախտահարման ախտորոշում և տարբերակիչ ախտորոշում (օրինակ՝ մեխանիկական դեղնուկների և վիրուսային հեպատիտի, բնածին հեպատիտի և լեղուղիների ատրեզիաների միջև)
• քրոնիկ հեպատիտի, սրտամկանի ինֆարկտի ընթացքի զարգացման հսկողություն
• հեպատիտի ոչ դեղնուկային ձևերի ախտորոշում
• ենթաստամոքսային գեղձի քաղցկեղի, շագանակագեղձի քաղցկեղների, հեպատոմաների ընթացքի հսկողություն
• ալկոհոլիզմի սքրինինգ
• քրոնիկ ալկոհոլիզմով անձանց բուժման հսկողություն
• դեղերի հեպատոտոքսիկ կողմնակի ազդեցությունների գնահատում

Կենսանմուշ

«ԳԳՏ» թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, ժամը 8-11-ի սահմաններում, քաղցած վիճակում (ցանկալի է սննդի վերջին ընդունումը ոչ պակաս, քան 8 ժամ և ոչ ավելի, քան 14 ժամ առաջ): Ջրի ընդունումը՝ սովորական ռեժիմով: Նախորդ օրը խուսափել սննդային ծանրաբեռնվածությունից:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

Մ/լ (միավոր/լիտր)

Այլընտրանքային չափման միավոր

μkat/L

Միավորների փոխակերպում

U/L x 0,0167 = μkat/L

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

Չափահասներ

• տղամարդիկ՝ < 60 Մ/լ
• կանայք՝ < 40 Մ/լ

Այլընտրանքային միջակայքեր

Տարիք, սեռ	ԳԳՏ, Մ/լ
մինչև 5 օր.	< 185
5 օր. - 6 ամս.	< 204
6 - 12 ամս.	< 34
1 - 3 տ.	< 18
3 - 6 տ.	< 23
6 - 12 տ.	< 17
տղամարդիկ, 12 - 17 տ.	< 45
կանայք, 12 - 17 տ.	< 33
տղամարդիկ, > 17 տ.	< 49
կանայք, > 17 տ.	< 32

Արդյունքների մեկնաբանություն

ԳԳՏ մակարդակի (ակտիվության) բարձրացում

• ներ- և արտալյարդային խոլեսթազ (օրինակ՝ լյարդի ուռուցքներին ուղեկցող մեխանիկական դեղնուկ, խոլանգիտ, լեղաքարային հիվանդություն)
• սուր վիրուսային հեպատիտ, լյարդի տոքսիկ, ճառագայթային վնասում (վաղ ախտորոշման հնարավորություն)
• քրոնիկ հեպատիտ
• սուր և քրոնիկ պանկրեատիտներ
• հեպատոտոքսիկ դեղերի ընդունում (բարբիտուրատներ, ֆենիտոին, ռիֆամպիցին, ցեֆալոսպորիններ, էստրոգեններ, օրալ հակաբեղմնավորիչ հաբեր, ացետամինոֆեն)
• ալկոհոլիզմ
• երիկամների հիվանդություններ (քրոնիկ գլոմերուլո- և պիելոնեֆրիտի սրացում)
• ենթաստամոքսային գեղձի, շագանակագեղձի քաղցկեղներ, հեպատոմաներ

Միջազգային անվանումներ

Միջազգային (անգլերեն) լրիվ անվումը՝ Gamma-Glutamyl Transferase

Միջազգային (անգլերեն) հապավումը՝ GGT