Գլիկոզիլ. հեմոգլոբին

Միջազգային անվանում (հապավում). Glycated Hemoglobin (HbA1c)

Նկարագրություն

Գլիկոզիլացված հեմոգլոբինը կամ գլիկոհեմոգլոբինը (HbA1c) թույլ է տալիս գնահատել արյան գլյուկոզի մակարդակը հետազոտությանը նախորդող 1-3 ամսվա ընթացքում:

Գլիկոզիլացված հեմոգլոբինն առաջանում է էրիթրոցիտներում պարունակվող A հեմոգլոբինին արյան պլազմայի գլյուկոզի ոչ ֆերմենտային կապման միջոցով:

Գլիկոզիլացված հեմոգլոբինն առկա է նաև առողջ մարդկանց արյան մեջ: Գլյուկոզի՝ A հեմոգլոբինին կապվելու ռեակցիան և առաջացող այս նյութի մակարդակը կախված են պլազմայի գլյուկոզի միջին մակարդակից և էրիթրոցիտների կյանքի տևողությունից: Վերոնշյալ ռեակցիայի արդյունքում առաջանում են գլիկոզիլացված հեմոգլոբինի մի շարք տեսակներ՝ НbA1a, HbA1b, HbA1c, սակայն շաքարային դիաբետի ծանրության աստիճանի հետ առավել սերտ կոռելացիոն կապի մեջ գտնվում է վերջին տեսակը՝ HbA1c:

HbA1c-ն արտացոլում է արյան գլյուկոզի բարձր մակարդակի (հիպերգլիկեմիայի) առկայությունը էրիթրոցիտների կյանքի ամբողջ տևողության ընթացքում՝ մինչև 120 օր: Քանի որ էրիթրոցիտներն ունեն կյանքի տարբեր տևողություն, որպես HbA1c-ի միջոցով հիպերգլիկեմիայի տևողություն սովորաբար ընդունվում է միջինացված՝ մինչև 2-3 ամիս ժամանակային միջակայքը:

HbA1c-ի մակարդակն, այսպիսով, հանդիսանում է վերոնշյալ ժամանակաշրջանում ածխաջրային փոխանակության կոմպենսացիայի ցուցանիշ: HbA1c-ի մակարդակի նորմալացումն ընթանում է գլյուկոզի մակարդակի նորմալացումից հետո 4-6-րդ շաբաթվա ընթացքում: Շաքարային դիաբետով մարդկանց մոտ HbA1c-ը կարող է նորմայից բարձրանալ մինչև 2-3 անգամ:

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից HbA1c թեստը ճանաչվել է որպես շաքարային դիաբետի հսկողության համար օպտիմալ և անհրաժեշտ հետազոտություն: Դիաբետով հիվանդներին խորհուրդ է տրվում HbA1c թեստը կրկնել առնվազն 3 ամիսը մեկ, ընդ որում, նույն լաբորատորիայում և նույն մեթոդով:

Դիաբետի հսկողության համար խորհուրդ է տրվում HbA1c-ի ցուցանիշները պահել 7%-ից ցածր մակարդակի վրա, իսկ նույն ցուցանիշի 8% և ավելի բարձր թվերի դեպքում վերանայել ընթացիկ բուժումը:

Կլինիկական հետազոտություններով պարզվել է, որ HbA1c-ի 1%-ով բարձրացումը կապված է գլիկեմիայի մոտ 2 մմոլ/լ աճի հետ:

HbA1c-ը հաջողությամբ օգտագործվում է նաև դիաբետի բարդությունների ռիսկը գնահատելու մեջ: Օրինակ, ապացուցվել է, որ այս HbA1c-ի 1/10 նվազեցումը շուրջ 45%-ով կրճատում է դիաբետիկ ռետինոպաթիայի զարգացման ռիսկը:

HbA1c-ի արդյունքները կարող են փոփոխվել բոլոր այն դեպքերում, որոնք ազդում են էրիթրոցիտների կյանքի միջին տևողության վրա: Արյունահոսությունը կամ հեմոլիզն առաջ են բերում HbA1c կեղծ նվազեցում, իսկ արյան փոխներարկումը, բնականաբար, աղավաղում է արդյունքը, մինչդեռ երկաթ-դեֆիցիտային անեմաների ժամանակ HbA1c-ի մակարդակը կեղծ աճում է:

Ցուցումներ

Շաքարային դիաբետի ընթացքի և դիաբետով հիվանդների բուժման երկարատև հսկողություն՝ հիվանդության կոմպենսացիայի աստիճանը որոշելու համար:

Կենսանմուշ

HbA1c թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Առանձնահատուկ նախապատրաստում չի պահանջում։

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

Հեմոգլոբինի ընդհանուր քանակության տոկոս (%):

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

4,8-5,9 %

Այլընտրանքային միջակայքեր

• դիաբետի բացակայություն, հղիության բացակայություն՝ <6%
• դիաբետի բուժման թիրախային ցուցանիշներ՝ <7%
• > 8% ցուցանիշները պահանջում են դիաբետի բուժման վերանայում

Արդյունքների մեկնաբանություն

HbA1c-ի մակարդակի բարձրացում

• շաքարային դիաբետ և գլյուկոզի նկատմամբ տոլերանտության խանգարման այլ վիճակներ
• երկաթի պակաս
• հեռացված փայծաղ (սպլենէկտոմիա)
• կեղծ-դրական պատասխանը կարող է պայմանավորված լինել ֆետալ հեմոգլոբինի (HbF) բարձր մակարդակով

HbA1c-ի մակարդակի նվազեցում

• ցածր արյան շաքար (հիպոգլիկեմիա), այդ թվում՝ դիաբետիկ հիպոգլիկեմիա
• հեմոլիտիկ անեմիա
• արյունահոսություններ
• արյան փոխներարկում