Հեմոգլոբին

Ընդհանուր նկարագրություն

Հեմոգլոբինը արյան շնչառական պիգմենտ է, որը պարունակվում է էրիթրոցիտներում և մասնակցում թթվածնի և ածխաթթու գազի տեղափոխմանը:

Հեմոգլոբինը (Hemoglobin, HBG) հանդիսանում է թթվածնի յուրահատուկ փոխադրիչը, այն մասնակցում է նաև հյուսվածքներից ածխաթթու գազի փոխադրմանը: HBG-ի պարունակությունը տղամարդկանց մոտ մի քիչ ավելի բարձր է, քան կանանց մոտ: Մինչև մեկ տարեկան երեխաների մոտ կարող է դիտարկվել հեմոգլոբինի մակարդակի ֆիզիոլոգիական նվազեցում:

Արյան pH-ի կարգավորման մեջ հեմոգլոբինը համարվում է արյան ամենահզոր պատնեշը: Առողջ տղամարդու արյունը պարունակում է 14,5 ±1,5 գ% հեմոգլոբին, իսկ կանանցը՝ 13,0 ± 1,5գ%։

Հեմոգլոբինը բարդ գունակիր սպիտակուց է, բաղկացած է հեմից, որը պարունակում է երկարժեք երկաթ և սպիտակուցային մասից՝ գլոբինից։ Թոքերում գոյություն ունեցող բարենպաստ պայմաններում հոմոգլոբինը միանում է մոլեկուլային թթվածնի հետ և առաջացնում օքսիհեմոգլոբին՝ HbO₂ (1 գ. Hb-ն կապում է 1.34 մլ O₂): Հյուսվածքներում HbO₂-ը փեղեքվում է՝ անջատելով Օ₂: Վերականգնված հեմոգլոբինը հյուսվածքներում միանում է CO₂-ին և փոխադրում այն դեպի թոքերը: Այս միացությունը կոչվում է կարբհեմոգլոբին՝ HbCO₂:

Շմոլ գազը (CO) թթվածնի համեմատությամբ 150-300 անգամ ավելի մեծ խնամակցություն ունի հեմոգլոբինի հանդեպ։ CO-ն մեծ արագությամբ միանում է Hb-ի հետ և զբաղեցնում O₂-ի տեղը: Առաջանում է Hb-ի ախտաբանական միացություն՝ կարբոքսիհեմոգլոբին (HbCO): Եթե ներշնչվող օդում կա նույնիսկ 0,1% CO, ապա Hb-ի 80%-ը կապվում է, առաջացնելով HbCO, որը կայուն միացություն է, քան HbO₂-ը: Կարբօքսիհեմոգլոբինի առաջացաման հետևանքով օրգանիզմում զարգանում է թթվածնաքաղց, որն ուղեկցվում է գլխացավով, փսխմամբ, գիտակցության կորստով:

Հեմոգլոբինի ախտաբանական նվազեցումը (անեմիա) դիտարկվում է տարբեր բնույթի արյունահոսությունների, էրիթրոցիտների ուժեղացած քայքայման, ինչպես նաև էրիթրոցիտների առաջացման խանգարումների ժամանակ: Անեմիան կարող է հանդես գալ որպես ինքնուրույն հիվանդություն, ինչպես նաև ուղեկցել և հանդես գալ որևէ սուր կամ քրոնիկ հիվանդության ախտանշան:

Հետազոտության ցուցումներ

• պլանային կանխարգելիչ հետազոտություն
• հոսպիտալացմանը նախորդող հետազոտություն
• վարակիչ, բորբոքային և արյունաբանական հիվանդությունների ախտորոշում
• հիվանդության ընթացքի կամ բուժման արդյունավետության հսկողություն

Կենսանմուշ

«Հեմոգլոբին» թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, քաղցած վիճակում: Սննդի վերջին ընդունումը՝ ոչ պակաս, քան 8 ժամ, ցանկալի է՝ 12 ժամ առաջ: Բացառել հյութերը, թեյը, սուրճը (հատկապես՝ շաքարով): Կարելի է ընդունել ջուր:

Հնարավորության սահմաններում հետազոտության նախորդ օրը պետք է խուսափել ֆիզիկական և հուզական ծանրաբեռնվածություններից:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

գ/լ (գրամ/լիտր)

Այլընտրանքային չափման միավոր

գ/դլ (գրամ/դեցիլիտր)

Միավորների փոխակերպում

գ/դլ х 10 = գ/լ, գ/լ х 0,1 = գ/դլ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

• կանայք՝ 120 - 140 գ/լ
• տղամարդիկ՝ 130 - 160 գ/լ

Այլընտրանքային նորմալ արժեքներ

Տարիք, սեռ		HBG, գ/դլ
1 - 14 օր.		13,4 - 19,8
14 օր. - 4,3 շաբ.		10,7 - 17,1
4,3 շաբ. - 8,6 շաբ.		9,4 - 13,0
8,6 շաբ. - 4 ամս.		10,3 - 14,1
4 - 6 ամս.		11,1 - 14,1
6 - 9 ամս.		11,4 - 14,0
9 - 12 ամս.		11,3 - 14,1
12 ամս. - 5 տ.		11,0 - 14,0
5 - 10 տ.		11,5 - 14,5
10 - 12 տ.		12,0 - 15,0
12 - 15 տ.	Աղջիկներ	11,5 - 15,0
	Տղաներ	12,0 - 16,0
15 - 18 տ.	Աղջիկներ	11,7 - 15,3
	Տղաներ	11,7 - 16,6
18 - 45 տ.	Կանայք	11,7 - 15,5
	Տղամարդիկ	13,2 - 17,3
45 - 65 տ.	Կանայք	11,7 - 16,0
	Տղամարդիկ	13,1 - 17,2
≥ 65 տ.	Կանայք	11,7 - 16,1
	Տղամարդիկ	12,6 - 17,4

Արդյունքների մեկնաբանություն

Հեմոգլոբինի մակարդակի բարձրացում

• ջրազրկում (արտահայտված փորլուծություն, կրկնակի փսխումներ, ուժեղացած քրտնարտադրություն, շաքարային դիաբետ, այրվածքային հիվանդություն, պերիտոնիտ)
• ֆիզիոլոգիական էրիթրոցիտոզներ (բարձր լեռնային շրջաններում բնակվողներ, օդաչուներ, մարզիկներ)
• սիմպտոմատիկ էրիթրոցիտոզներ (շնչառական անբավարարություն, սրտանոթային անբավարարություն, երիկամների պոլիկիստոզ)
• էրիթրեմիա

Հեմոգլոբինի մակարդակի նվազեցում

• տարբեր ծագման անեմիաներ
• հիպերհիդրատացիա

Միջազգային անվանումներ

Միջազգային (անգլերեն) լրիվ անվումը՝ Hemoglobin

Միջազգային (անգլերեն) հապավումը՝ Hb