Մարդու խորիոնային գոնադոտրոպին - Հորմոններ

Միջազգային անվանում (հապավում). Human Chorionic Gonadotropine (HCG)

Նկարագրություն

Մարդու խորիոնային գոնադոտրոպինը (HCG) հղիության սպեցիֆիկ հորմոն է:

HCG-ը շուրջ 46 կԴա մոլեկուլյար կշռով գլիկոպրոտեին է, որն արտադրվում է ընկերքի սինտիցիո-տրոֆոբլաստում: Այն կազմված է երկու ենթամիավորներից՝ ալֆա և բետա: Ալֆա-ենթամիավորը մակուղեղի (հիպոֆիզի) թիրեոտրոպ հորմոնի (TSH), ֆոլիկուլախթանիչ հորմոնի (FSH) և լյուտեինացնող հորմոնի (LH) նույն ալֆա-ենթամիավորն է, մինչդեռ HCG-T-ի իմունոմետրիկ որոշման համար կիրառվող բետա-ենթամիավորը առանձնահատուկ է, ուստի HCG-ն այլ կերպ անվանում են β-HCG, ընդհանուր բետա HCG կամ HCG+beta:

HCG-ի մակարդակը բեղմնավորվելուց հետո արդեն 6-8-րդ օրերին թույլ է տալիս հայտնաբերել հղիությունը (HCG-ի մակարդակը մեզում հասնում է ախտորոշիչ մակարդակի 1-2 օր ավելի ուշ, քան արյան շիճուկում):

Հղիության առաջին եռամսյակում HCG-ը ապահովում է պրոգեստերոնի (PROG) և էստրոգենների արտադրությունը, որոնք անհրաժեշտ են ձվարանի դեղին մարմնի կողմից հղիության պահպանման կողմից: HCG-ն ազդում է դեղին մարմնի վրա այնպես, ինչպես լյուտեինացնող հորմոնը (LH): Սա ընթանում է այնքան ժամանակ, քանի դեռ «պտուղ-ընկերք» կոմպլեքսը ստանում է ինքնուրույն ապահովելու հորմոնային ֆոնը: Արական սեռի պտղի մոտ HCG-ը խթանում է Լեյդիգի բջիջները, որոնք իրենց հերթին արտադրում են արական տիպի սեռական օրգանները ձևավորվելու համար անհրաժեշտ տեստոստերոն (TEST):

HCG-ի արտադրությունն ընթանում է տրոֆոբլաստի բջիջների կողմից՝ սաղմի իմպլանտացիայից հետո և շարունակվում է ողջ հղիության ընթացքում: Հղիության նորմալ ընթացքի դեպքում, հղիության 2-5-րդ շաբաթականների ընթացքում HCG-ի մակարդակը կրկնապատկվում է յուրաքանչյուր 1,5 օրը մեկ: HCG-ի մակարդակն իր առավելագույնին է հասնում հղիության 10-11-րդ շաբաթականների ընթացքում, որից հետո սկսում է դանդաղորեն նվազել: Բազմապտուղ հիղության ժամանակ HCG-ի մակարդակի բարձրացումը համեմատական է պտուղների թվին:

HCG-ի մակարդակի նվազեցումը կարող է վկայել սպառնացող վիժման դեպքում արտաարգանդային հղիության մասին: Այլ թեստերի հետ (ալֆա-ֆետոպրոտեին՝ AFP և ազատ էստրադիոլ՝ E3-F) HCG-ի մակարդակի որոշումը կիրառվում է պտղի զարգացման շեղումների ռիսկի պրենատալ գնահատման մեջ (հղիության 15-20-րդ շաբաթականների ընթացքում՝ այսպես կողչված 2-րդ եռամսյակի եռակի թեստ):

Հղիությունից բացի, HCG-ի թեստը նաև նշանակվում է որպես օնկոմարկեր՝ տղամարդկանց մոտ ամորձիների գերմինատիվ բջիջների և տրոֆոբլաստիկ հյուսվածքների և սերմնաբշտերի HCG-ակտիվ ուռուցքների ախտորոշման ժամանակ:

Ցուցումներ

Կանայք

• դաշտանի բացակայություն (ամենորեա)
• հղիության վաղ ախտորոշում
• արտաարգանդային հղիության կասկած
• հղիության վիրահատական ընդհատման լիարժեքության գնահատում
• հղիության ընթացքի դինամիկ հսկողություն
• հղիության ընդհատման կասկած
• տրոֆոբլաստիկ հիվանդությունների ախտորոշում՝ խորիոնէպիթելոմաներ և այլն
• տրոֆոբլաստիկ հիվանդությունների ընթացքի դինամիկ հսկողություն
• նախածննդյան (պրենատալ) ախտորոշում` հղիության երկրորդ տրիմեստրի եռակի թեստ, AFP-ի և E3-F–ի հետ միասին

Տղամարդիկ

• ամորձիների ուռուցքների տարբերակիչ ախտորոշում

Կենսանմուշ

HCG թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Մեթոդի բարձր զգայունությունը թույլ է տալիս հղիությունն ախտորոշել դաշտանի արդեն 1-2-օրյա հետաձգման ժամանակ, սակայն, կախված կանանց մոտ HCG-ի արտադրության արագության անհատական տարբերություններից, կեղծ-բացասական պատասխաններից խուսափելու համար ավելի ճիշտ է հետազոտությունն իրականացնել դաշտանի հետաձգման 3-5-րդ օրերից ոչ վաղ:

Կասկածելի պատասխան ստանալիս կարիք է զգացվում հետազոտությունը կրկնել 2-3 օր անց: Արտաարգանդային հղիությունը դադարեցնող վիրահատությունից հետո, վիրահատության լիարժեքությունը գնահատելու համար թեստը կարելի է կրկնել միջամտությունից 1-2 օր անց:

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին (ժամը 8:00-11:00 միջակայքում), քաղցած վիճակում: Սննդի վերջին ընդունումը` ոչ պակաս, քան 8 ժամ և ոչ ուշ, քան 14 ժամ անց: Կարելի է ընդունել ջուր: Թեստի նախորդ օրը պետք է խուսափել սննդային ծանրաբեռնվածությունից:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

մՄՄ/մլ (միլի Միջազգային Միավոր/միլիլիտր, mIU/mL)

Այլընտրանքային չափման միավոր

U/L (միավոր/լիտր)

Միավորների փոխակերպում

մՄՄ/մլ = Մ/լ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

• տղամարդիկ՝ մինչև 2,6 մՄՄ/մլ
• ոչ հղի կանայք, պրեմենոպաուզայի շրջանում՝ մինչև 5,3 մՄՄ/մլ
• ոչ հղի կանայք, պոստմենոպաուզայի շրջանում՝ մինչև 8,3 մՄՄ/մլ

Հղի կանայք

Արդյունքների մեկնաբանություն

HCG-ի մակարդակի բարձրացում

Տղամարդիկ և ոչ հղի կանայք

• խորիոնկարցինոմա, խորիոնկարցինոմայի ռեցիդիվ
• խորիոնադենոմա, խորիոնադենոմայի ռեցիդիվ
• սեմինոմա
• ամորձու տերատոմա
• ստամոքս-աղիքային խողովակի նորագոյացություններ (այդ թվում՝ կոլոռեկտալ քաղցկեղ)
• թոքերի, երիկամների, արգանդի և այլնի նորագոյացություններ
• հետազոտություն՝ աբորտից 4-5 օրվա ընթացքում
• HCG-ի պատրաստուկների ընդունում

Հղի կանայք

• բազմապտուղ հղիություն
• ձգձգվող տևողության հղիություն
• ռեալ և հաշվարկված հղիության ժամկետների անհամապատասխանություն
• հղիների վաղ տոքսիկոզ, գեստոզ
• մոր մոտ շաքարային դիաբետ
• պղտի քրոմոսոմային արատ (առավել հաճախ՝ Դաունի համախտանիշ, պտղի զարգացման բազմաթիվ արատներ)
• սինթետիկ գեստագենների ընդունում

HCG-ի մակարդակի նվազեցում

Հղի կանայք

• արտաարգանդային հղիություն
• չզարգացող հղիություն
• հղիության ընդհատման վտանգ (հորմոնի մակարդակը կտրուկ ընկնում է նորմայի 50%-ից ցածր)
• քրոնիկ ընկերքային անբավարարություն
• հղիության իսկական երկարաձգում
• պտղի նախածննդյան մահ (2-3–րդ եռամսյակներում)

Կեղծ բացասական պատասխաններ

• հետազոտությունը կատարվել է չափազանց վաղ
• արտաարգանդային հղիություն