Սոմատոտրոպ (աճի) հորմոն - Հորմոններ

Միջազգային անվանում (հապավում). Human Growth Hormone (Somatotropin, Somatotrop Hormone) (hGH (STH))

Նկարագրություն

Մարդու աճի հորմոնը (hGH) կամ սոմատոտրոպ հորմոնը (STH) մակուղեղի (հիպոֆիզ) կողմից արտադրվող հորմոն է, որը խթանում է ոսկրերի, մկանների և օրգան-համակարգերի աճը:

Այն պեպտիդային հորմոն է, որն արտադրվում է մակուղեղի առաջնային բլթում՝ սոմատոստատինի և սոմատոլիբերինի հսկողության ներքո: Սնունդն ընդունելուց հետո այս հորմոնի արտադրությունը կտրուկ ընկճվում է, իսկ քաղցած վիճակում՝ բարձրանում շուրջ 15 անգամ:

Մարդու աճի հորմոնի հիմնական ազդեցություններն են` գծային հասակի աճի խթանում, հյուսվածքների ամբողջականության և արյան շիճուկի գլյուկոզի այն մակարդակի պահպանում, որն անհրաժեշտ է գլխուղեղի գործությունն ապահովելու համար, ոսկրերի և մկանային հյուսվածքների աճի խթանում՝ աճի ինսուլինային գործոնների միջոցով, սպիտակուցների արտադրության արագացում՝ դրական ազոտային և ֆոսֆորային հավասարակշռության ապահովմամբ և միզանյութի (UREA) մակարդակի նվազեցմամբ: Աճող հյուսվածքների կողմից իոնների պահանջարկի բարձրացման պայմաններում արգելակում է մեզով նատրիումի և կալիումի հեռացումը, սակայն խթանում է աղներով կալցիումի ներծծումը: Մարդու աճի հորմոնը նաև խթանում է ճարպային հյուսվածքներում ճարպերի քայքայումը, ճարպաթթուների մոբիլիզացիան և մկանների և լյարդի կողմից արյան շիճուկից դրանց կլանումը (որտեղ վերջիններս փոխակերպվում են գլյուկոզի): Հորմոնն ուժեղացնում է քրտնարտադրությունը:

Արյան գլյուկոզի վրա մարդու աճի հորմոնը թողնում է ինսուլինին հակառակ ազդեցություն՝ խոչընդոտելով հյուսվածքների կողմից գլյուկոզի կլանումը:

Մարդու աճի հորմոնը նաև ազդում է իմունային համակարգի վրա՝ բարձրացնելով T լիմֆոցիտների թիվը:

Հորմոնի սեկրեցիան ուժգնանում է ֆիզիկական աշխատանքի, խորը քնի, ցածր արյան շաքարի (հիպոգլիկեմիա) կամ սպիտակուցներով հարուստ սննդակարգի ժամանակ:

Մինչև սեռահասունացումը մարդու աճի հորմոնի բարձրացած արտադրությունը հանգեցնում է գիգանտիզմի, իսկ չափահասների մոտ՝ ակրոմեգալիայի: Հակառակը, աճի շրջանում հորմոնի թերարտադրությունը հանգեցնում է գաճաճության: Չափահասների մոտ այս հորմոնի նվազած արտադրությունը որևէ տեսանելի նշանների չի հանգեցնում:

Ցուցումներ

• մարմնի հասակի աճի դանդաղում
• մարմնի հասակի աճի արագացում
• օստեոպորոզ
• մկանային թուլություն
• մազերի աճի խանգարումներ
• ցածր արյան գլյուկոզի (հիպոգլիկեմիայի) հակում, այդ թվում՝ ալկոհոլ ընդունելիս
• ուժեղացած քրտնարտադրություն
• պորֆիրիա

Կենսանմուշ

hGH (STH) թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Թեստին նախորդող 3 օրերին պետք է բացառել ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունները (սպորտային մարզումներ), մեկ օր առաջ՝ ալկոհոլի օգտագործումը և մեկ ժամ առաջ՝ ծխախոտի օգտագործումը:

Կենսանմուշը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, քաղցած վիճակում: Սննդի վերջին ընդունումը՝ ոչ պակաս, քան 8 ժամ, ցանկալի է՝ 12 ժամ առաջ: Պետք է բացառել հյութերը, թեյը, սուրճը (հատկապես՝ շաքարով): Կարելի է ընդունել ջուր:

Կենսանմուշը հանձնելուց անմիջապես առաջ, առնվազն 30 րոպեների ընթացքում հետազոտվողը պետք է գտնվի լիարժեք հանգիստ վիճակում:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

մՄՄ/լ (միլի Միջազգային միավոր/լիտր)

Այլընտրանքային չափման միավոր

նգ/մլ (նանոգրամ/միլիլիտր)

Միավորների փոխակերպում

նգ/մլ х 3,0 = մՄՄ/լ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

• Չափահասներ՝ (0- 7,0) նգ/մլ
• Երեխաներ՝ ըստ տարիքի փոփոխական

Այլընտրանքային միջակայքեր

Արդյունքների մեկնաբանություն

hGH-ի մակարդակի բարձրացում

• հիպոֆիզային գիգանտիզմ
• հիպոֆիզի ացիդոֆիլ ադենոմա (ակրոմեգալիա)
• հորմոնի էկտոպիկ սեկրեցիա (ստամոքսի, ենթաստամոքսային գեղձի կղզյակների, հարվահանագեղձերի, թոքերի ուռուցքներ)
• Լերոնի գաճաճություն (սոմատոտրոպ հորմոնի ընկալիչների դեֆեկտ)
• քրոնիկ երիկամային անբավարարություն
• չկոմպենսացված շաքարային դիաբետ
• ցածր արյան գլյուկոզ (հիպոգլիկեմիա)
• սովահարություն
• ալկոհոլիզմ
• հետվնասվածքային և հետվիրահատական վիճակ
• որոշ դեղերի ընդունում՝ Ինսուլին, Կորտիկոտրոպին, Գլյուկագոն, էստրոգեններ, Նորադրենալին, Դոֆամին, Սերոտոնին, ալֆա-ադրենոխթանիչներ (Կլոնիդին), բետա-պաշարիչներ (Պրոպրանոլոլ, Ատենոլոլ), դոֆամինի ագոնիստներ (L-դոֆա), Բրոմկրիպտին (առողջների մոտ), Արգինին, վիտամին PP (ներերակային), պերօրալ հակաբեղմնավորիչներ

hGH-ի մակարդակի նվազեցում

• հիպոֆիզային գաճաճություն
• հիպոպիտուիտարիզմ
• մակերիկամների կեղևի հիպերֆունկցիա (Քուշինգի համախտանիշ)
• անքնություն
• յաթրոգեն ազդեցություններ՝ ճառագայթային թերապիա, քիմիոթերապիա, վիրահատական միջամտություններ
• բարձր արյան գլյուկոզ (հիպերգլիկեմիա) զարգացնող գործոններ
• որոշ դեղերի ընդունում՝ պրոգեստերոն, գլյուկոկորտիկոիդներ, ալֆա-ադրենոբլոկատորներ (Ֆենտոլամին), բետա-ադրենոմիմետիկներ (Իզոպրոտերենոլ, Դոպամին), սերոտոնինային ընկալիչների ներհակորդներ (Մետիսերիդ, Ցիպրոհեպտադին), Բրոմկրիպտի (ակրոմեգալիայի ժամանակ), ֆենոթիազինի ածանցյալներ, Սոմատոստատին, կորտիկոստերոիդներ