Ինսուլին

Միջազգային անվանում (հապավում). Insulin (INS)

Նկարագրություն

Ինսուլինը (INS) ածխաջրատային փոխանակության հիմնական կարգավորիչն է, որն նվազեցում է արյան շիճուկի շաքարի (գլյուկոզի) մակարդակը:

Ինսուլինը 6000 դալտոն մոլեկուլյար կշռով պոլիպեպտիդային հորմոն է: Այն արտադրվում է ենթաստամոքսային գեղձի բետա-բջիջների կողմից՝ պրոինսուլինի (ProINS) տրոհման արդյունքում: Դռներակային (պորտալ) համակարգից մուտք գործելով արյան հուն, հասնում է լյարդ, որտեղ էլ քայքայվում է: Ինսուլինի կիսաքայքայման պարբերությունը շատ կարճ է՝ 3-5 րոպե:

Ինսուլինն արտադրվում է «պուլսացվող» տատանումներով: Նորմայում հորմոնի սեկրեցիան խթանվում է արյան շաքարի (գլյուկոզի) մակարդակի բարձրացմամբ (մոտ 2 րոպե անց): Ինսուլինի մակարդակի բարձրացումը ինսուլինային ընկալիչների միջոցով հյուսվածքներում առաջ է բերում գլյուկոզի կլանում ու յուրացման խթանում, որի արդյունքում արյան շիճուկի շաքարի (գլյուկոզի) մակարդակը նվազում է, որն էլ իր հերթին պայմանավորում է ինսուլինի մակարդակի նվազեցումը:

Այնուամենայնիվ, որոշ հիվանդությունների ժամանակ (շաքարային դիաբետ, ինսուլինոմա) այս հետադարձ կապը խաթարվում է: Ենթաստամոքսային գեղձի ինսուլին-արտադրող ուռուցքների՝ ինսուլոմայի ժամանակ պացիենտների արյան մեջ հայտնաբերվում է ինսուլինի ոչ համարժեք բարձր մակարդակ, որն իր հերթին դառնում է ախտաբանական ցածր արյան շաքարի պատճառ (հիպոգլիկեմիա):

Քաղցած վիճակում ինսուլինի մակարդակի որոշումը կարևոր ախտորոշիչ թեստ է, որը սովորաբար նշանակվում է հիպոգլիկեմիկ վիճակների ախտածագումը ճշտելու և ինսուլինոման ախտորոշելու համար (երբեմն՝ Տոլբուտամիդի նշանակմամբ պրովոկացիոն թեստի հետ միասին):

Շաքարային դիաբետով հիվանդների մոտ ինսուլինի մակարդակը տատանվում է լայն միջակայքում՝ կախված դիաբետի տեսակից կամ հիվանդության ընթացքից ու փուլից:

Ենթաստամոքսային գեղձի ինսուլին արտադրող բետա-բջիջների աուտոիմուն քայքայման դեպքում գրանցվում է ինսուլինի բացարձակ պակաս (դեֆիցիտ)՝ 1-ին տիպի կամ ինսուլին-կապված դիաբետ: Ինսուլինի արտադրությունն աստիճանաբար նվազում է՝ մինչև արյան մեջ գլյուկոզի մակարդակի շեղումների ի հայտ գալը:

2-րդ տիպի կամ ինսուլին-ոչ կախված դիաբետի ժամանակ առաջանում է ինսուլինի նկատմամբ հյուսվածքային կայունություն (ռեզիստենտություն), և հորմոնի մակարդակը սովորաբար բարձրանում է, որ հասցնի իր սովորական գործառույթը

Այնուամենայնիվ, ինսուլինի մակարդակի իմացությունը դեպքերի մեծ մասում ոչնչով չի օգնում դիաբետի տեսակը որոշելուն կամ նման հիվանդների բուժման մեթոդների ընտրությանը: Ուստի, ինսուլինի որոշումը չի հանդիսանում դիաբետի ախտորոշիչ չափորոշիչ:

Որոշ դեպքերում ինսուլինի մակարդակի որոշման անհրաժեշտություն կարող է առաջանալ, երբ քննարկվում է ինսուլինի նկատմամբ բացարձակ կարիքի խնդիրը կամ դիաբետի բերանային (օրալ) դեղամիջոցներին անցնելու հարցը:

Ինսուլինի թեստը նաև նշանակվում է մետաբոլիկ համախտանիշով հիվանդների, ինչպես նաև պոլիկիստոզային ձվարանների համախտանիշով կանանց կոմպլեքս հետազոտության մեջ:

Ինսուլինային բուժում ստացող անձանց մոտ կամ այն դեպքերում, երբ ներարկված (էկզոգեն) ինսուլինի նկատմամբ արյան մեջ ի հայտ են գալիս հակամարմիններ, թեստով որոշված ինսուլինի մակարդակի ճիշտ մեկնաբանումը խիստ բարդանում է, և նման դեպքերում ավելի նպատակահարմար է նշանակել արյան C-պեպտիդի (C-PEP) թեստ:

Ցուցումներ

• ցածր արյան շաքարի (հիպոգլիկեմիկ) վիճակների ախտորոշում
• ինսուլինոմայի կասկած
• որոշ դեպքերում, շաքարային դիաբետով հիվանդների մոտ ինսուլինի բացարձակ կարիքի հարցի որոշում
• ըստ անհրաժեշտության, որպես մետաբոլիկ համախտանիշով հիվանդների ընդլայնված հետազոտության մաս
• ըստ անհրաժեշտության, պոլիկիստոզային ձվարանների համախտանիշով հիվանդների ընդլայնված հետազոտության մեջ

Կենսանմուշ

INS թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը հանձնելու նախորդ օրը պետք է պարտադիր բացառել ալկոհոլի ընդունումը, իսկ 1 ժամ առաջ՝ ծխելը:

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, պարտադիր քաղցած վիճակում (սննդի վերջին ընդունումը ոչ պակաս, քան 8 ժամ, ցանկալի է՝ 12 ժամ անց) : Պետք է բացառել հյութերը, թեյը, սուրճը (հատկապես՝ շաքարով): Կարելի է ընդունել ջուր:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

մկՄ/մլ (միկրոմիավոր/մլ)

Այլընտրանքային չափման միավոր

մՄ/լ (միլիմիավոր/լիտր), պմոլ/լ (պիկոմոլ/լիտր)

Միավորների փոխակերպում

պմոլ/լ x 0,144 = մկՄ/մլ, մՄ/լ = մկՄ/մլ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

Չափահասներ` 2,0- 25,0 մկՄ/մլ

Արդյունքների մեկնաբանություն

INS-ի մակարդակի բարձրացում

• ինսուլինոմա
• ոչ ինսուլին-կախված (2-րդ տիպի) դիաբետ
• լյարդային հիանդություն
• ակրոմեգալիա
• Քուշինգի համախտանիշ
• միոտոնիկ դիստրոֆիա
• երիկամային անբավարարություն
• ֆրուկտոզի և գալակտոզի ընտանեկան անտանելիություն
• գիրացում կամ ճարպակալում
• ինսուլինի կամ հիպոգլիկեմիկ դեղերի ընդունում
• դեղորայքային փոխազդեցություն՝ Ացետոհեքսամիդ, Ալբուտերոլ, ամինաթթուներ, Կալցիումի գլյուկոնատ (նորածիններ), Քլորպրոպամիդ, Ցիպրոգեպտադին (ոչ դիաբետիկներ), Դանազոլ, Ֆրուկտոզ, Գլյուկագոն, Գլյուկոզ, աճի հորմոն, Լևոդոպա (պարկինսոնիզմի բուժում), Մեդրքսիպրոգեստերոն, Նիացին (բարձր դեղաչափեր), բերանային (բարձր դեղաչափերօրալ) հակաբեղմնավորիչներ, Պանկրեոզիմին (ն/ե), Ֆենտոլամին (ինֆուզիա), Պրեդնիզոլոն, Խինիդին, Սեկրետին (ն/ե), Սպիրոնոլակտոն, Սախարոզ, Տերբուտալին, Տոլազամիդ, Տոլբուտամիդ