Ինսուլին

Ընդհանուր նկարագրություն

Ինսուլինը ածխաջրատային փոխանակության հիմնական կարգավորիչն է, որն նվազեցում է արյան շիճուկի գլյուկոզի մակարդակը:

Ինսուլինը (Insulin) 6000 դալտոն մոլեկուլյար կշռով պոլիպեպտիդային հորմոն է: Այն արտադրվում է ենթաստամոքսային գեղձի բետա-բջիջների կողմից՝ պրոինսուլինի տրոհման արդյունքում: Մուտք գործելով արյան շրջանառության պորտալ համակարգ, հասնում է լյարդ, որտեղ էլ քայքայվում է: Ինսուլինի կիսաքայքայման պարբերությունը շատ կարճ է՝ 3-5 րոպե:

Ինսուլինն արտադրվում է «պուլսացվող» տատանումներով: Նորմայում այս հորմոնի սեկրեցիան խթանվում է արյան գլյուկոզի մակարդակի բարձրացմամբ (մոտ 2 րոպե անց): Ինսուլինի մակարդակի բարձրացումը ինսուլինային ընկալիչների միջոցով հյուսվածքներում առաջ է բերում գլյուկոզի կլանում ու ծախսի խթանում, որի արդյունքում արյան շիճուկի գլյուկոզի մակարդակը նվազում է, որն էլ իր հերթին պայմանավորում է ինսուլինի մակարդակի նվազեցումը:

Այնուամենայնիվ, որոշ հիվանդությունների ժամանակ (դիաբետ, ինսուլինոմա) այսպիսի կապը խանգարվում է: Ենթաստամոքսային գեղձի ինսուլին-արտադրող ուռուցքների՝ ինսուլոմայի ժամանակ պացիենտների արյան մեջ հայտնաբերվում է ինսուլինի ոչ համարժեք բարձր մակարդակ, որն իր հերթին դառնում է ախտաբանական հիպոգլիկեմիայի պատճառ:

Քաղցած վիճակում ինսուլինի մակարդակի որոշումը կարևոր ախտորոշիչ հետազոտություն է, որը սովորաբար նշանակվում է հիպոգլիկեմիկ վիճակների ախտածագումը ճշտելու և ինսուլինոման ախտորոշելու համար (երբեմն՝ տոլբուտամիդի նշանակմամբ պրովոկացիոն թեստի հետ միասին):

Շաքարային դիաբետով հիվանդների մոտ ինսուլինի մակարդակը տատանվում է լայն միջակայքում՝ կախված դիաբետի տեսակից կամ հիվանդության ընթացքից ու փուլից:

Ենթաստամոքսային գեղձի ինսուլին արտադրող բետա-բջիջների աուտոիմուն քայքայման դեպքում գրանցվում է ինսուլինի բացարձակ դեֆիցիտ (ինսուլինակախյալ կամ 1-ին տիպի դիաբետ): Ինսուլինի արտադրությունն աստիճանաբար նվազում է մինչև արյան մեջ գլյուկոզի մակարդակի շեղումների ի հայտ գալը:

Ոչ ինսուլինակախյալ կամ 2-րդ տիպի դիաբետի ժամանակ առաջանում է ինսուլինի նկատմամբ հյուսվածքային կայունություն (ռեզիստենտություն), և հորմոնի մակարդակը սովորաբար բարձրանում է:

Այնուամենայնիվ, ինսուլինի մակարդակի իմացությունը դեպքերի մեծ մասում ոչնչով չի օգնում դիաբետի տեսակը որոշելուն կամ նման հիվանդների բուժման մեթոդների ընտրությանը: Ահա թե ինչու ինսուլինի որոշումը չի հանդիսանում դիաբետի ախտորոշիչ չափորոշիչ:

Որոշ դեպքերում ինսուլինի մակարդակի որոշման անհրաժեշտությունը կարող է ծագել, երբ քննարկվում է ինսուլինի նկատմամբ բացարձակ կարիքի խնդիրը կամ դիաբետի խմելու դեղերին անցնելու հարցը:

Ինսուլինի հետազոտությունը նշանակվում է նաև մետաբոլիկ համախտանիշով հիվանդների, ինչպես նաև պոլիկիստոզային ձվարանների համախտանիշով կանանց կոմպլեքս հետազոտության մեջ:

Ինսուլինաթերապիա ստացող անձանց մոտ կամ այն դեպքերում, երբ էկզոգեն ինսուլինի նկատմամբ արյան մեջ ի հայտ են գալիս հակամարմիններ, հետազոտությամբ որոշված ինսուլինի մակարդակի ճիշտ մեկնաբանելը խիստ բարդանում է, և նման դեպքերում ավելի նպատակահարմար է նշանակել արյան C-պեպտիդի հետազոտություն:

Հետազոտության ցուցումներ

• հիպոգլիկեմիկ վիճակների ախտորոշում
• ինսուլինոմայի կասկած
• որոշ դեպքերում, դիաբետով հիվանդների մոտ ինսուլինի բացարձակ կարիքի հարցի որոշում
• ըստ անհրաժեշտության, մետաբոլիկ համախտանիշով հիվանդների ընդլայնված հետազոտության մեջ
• ըստ անհրաժեշտության, պոլիկիստոզային ձվարանների համախտանիշով հիվանդների ընդլայնված հետազոտության մեջ

Կենսանմուշ

«Ինսուլին» թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը հանձնելու նախորդ օրը պարտադիր կերպով բացառել ալկոհոլի ընդունումը, իսկ 1 ժամ առաջ՝ ծխախոտի ընդունումը:

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, պարտադիր քաղցած վիճակում (սննդի վերջին ընդունումը ոչ պակաս, քան 8 ժամ, ցանկալի է՝ 12 ժամ անց) : Բացառել հյութերը, թեյը, սուրճը (հատկապես՝ շաքարով): Կարելի է ընդունել ջուր:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

մկՄ/մլ (միկրոմիավոր/մլ)

Այլընտրանքային չափման միավոր

մՄ/լ (միլիմիավոր/լիտր), պմոլ/լ (պիկոմոլ/լիտր)

Միավորների փոխակերպում

պմոլ/լ x 0,144 = մկՄ/մլ, մՄ/լ = մկՄ/մլ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

Չափահասներ` 2,0- 25,0 մկՄ/մլ

Արդյունքների մեկնաբանություն

Ինսուլինի մակարդակի բարձրացում

• ինսուլինոմա
• ոչ ինսուլինակախյալ (2-րդ տիպի) դիաբետ
• լյարդի հիանդություններ
• ակրոմեգալիա
• Քուշինգի համախտանիշ
• միոտոնիկ դիստրոֆիա
• երիկամային անբավարարություն
• ֆրուկտոզի և գալակտոզի ընտանեկան անտանելիություն
• գիրացում կամ ճարպակալում
• ինսուլինի կամ հիպոգլիկեմիկ դեղերի ընդունում
• դեղորայքային փոխազդեցություն՝ Ացետոհեքսամիդ, Ալբուտերոլ, ամինաթթուներ, Կալցիումի գլյուկոնատ (նորածիններ), Քլորպրոպամիդ, Ցիպրոգեպտադին (ոչ դիաբետիկներ), Դանազոլ, Ֆրուկտոզ, Գլյուկագոն, Գլյուկոզ, աճի հորմոն, Լևոդոպա (պարկինսոնիզմի բուժում), Մեդրքսիպրոգեստերոն, Նիացին (բարձր դեղաչափեր), հակաբեղմնավորիչ օրալ հաբեր, Պանկրեոզիմին (ն/ե), Ֆենտոլամին (ինֆուզիա), Պրեդնիզոլոն, Խինիդին, Սեկրետին (ն/ե), Սպիրոնոլակտոն, Սախարոզ, Տերբուտալին, Տոլազամիդ, Տոլբուտամիդ

Միջազգային անվանումներ

Միջազգային (անգլերեն) լրիվ անվումը՝ Insulin

Միջազգային (անգլերեն) հապավումը՝ INS