N-ծայրային նախա-ուղեղային նատրիուրետիկ պեպտիդ - Սուբստրատներ

Միջազգային անվանում (հապավում). N-Terminal Pro-brain Natriuretic Peptide (NT-proBNP)

Նկարագրություն

Pro-BNP-ն «ուղեղային» նատրիուրետիկ պեպտիդի՝ BNP-ի (Brain Natriuretic Peptide) նախորդողն է, որը մտնում է նատրիուրետիկ պեպտիդների ընտանիքի մեջ, որոնց մեջ հայտնի է նաև նախասրտային նատրիուրետիկ պեպտիդը:

«Ուղեղային» անվանումը կապված է այն բանի հետ, որ այս նյութն առաջին անգամ հայտնաբերվել է կենդանիների գլխուղեղում: Մարդու մոտ BNP-ի հիմնական աղբյուրը փորոքների սրտամկանն է:

BNP-ն ազատվում է սրտամկանի բջիջների (կարդիոմիցոտների) կողմից 108-ամինաթթվային նախորդողի տեսքով (pro-BNP)՝ ի պատասխան փորոքների պատի լարվածության բարձրացման, ներփորոքային ծավալի և ճնշման մեծացման: Pro-BNP-ն տրոֆվում է ակտիվ 32-ամինաթթվային նատրիուրետիկ հորմոնի (BNP) և ոչ ակտիվ N-ծայրային Նախա-ուղեղային նատրիուրետիկ պեպտիդի (NT-proBNP):

BNP-ն հանդիսանում է ռենին-անգիոտենզին-ալդոստերոնային համակարգի ներհակորդ (անտագոնիստ): Այն բարձրացնում է երիկամային արյունահոսքը և քամազատումը, բարձրացնում է մեզով նատրիումի հեռացումը և մեզի ծավալը, բարձրացնում է սրտային արտամղումը (համակարգային և թոքային անոթների դիմադրողականության նվազեցման) և կրճատում է արյան մեջ ռենինի, ալդոստերոնի, նորադրենալինի և էնդոթելին-1-ի մակարդակները:

Մի շարք կլինիկական հետազոտություններ ներկայացրել են կապվածությունը արյան մեջ BNP-ի и NT-proBNP-ի բարձրացած մակարդակների և ձախ փորոքի դիսֆունկցիայի և սրտային անբավարարության միջև: BNP-ի և NT-proBNP-ի մակարդակների բարձրացումը դրական կոռելացվում է սրտային անբավարարության ծանրության աստիճանի հետ  (BNP-ի և NT-proBNP-ի մակարդակների մինչև 25-ակի բարձրացում) և ի հայտ է գալիս նույնիսկ նվազագույն կլինիկական ախտանիշների դեպքում: BNP-ի և NT-proBNP-ի մակարդակների աճ նաև կարող է գրանցվել անախտանիշ ձախփորոքային դիսֆունկցիայի, զարկերակային կամ թոքային հիպերտենզիայի, սրտի գերաճի (հիպերտրոֆիա), սրտի փորոքային հիվանդության, առիթմիաների և սուր պսակային համախտանիշի դեպքում:

Որպես կենսաքիմիական մարկեր, NT-proBNP-ն BNP-ի հետ համեմատած ունի որոշակի առավելություններ, քանի որ ավելի երկար և ավելի մեծ մակարդակներով է շրջանառում արյան մեջ (BNP-ի կիսահեռացման ժամանակաշրջանը 20 րոպե է, մինչդեռ NT-proBNP-ինը՝ 60-100 րոպե), դրսևորում է ավելի ցածր ներանհատական փոփոխականություն (մինչև 130%՝ BNP-ի և մինչև 90% NT-proBNP-ի համար), և in vitro պայմաններում ավելի կայուն է:

Ցուցումներ

• որպես լրացուցիչ թեստ սրտային անբավարարության ախտորոշման հաստատման համար՝ խառը, հակասական կլինիկական նշանների կամ խառը պատճառագիտության դեպքում
• քրոնիկ սրտային հիվանդությամբ անձանց մշտադիտարկում՝ վիճակի ծանրության աստիճանի գնահատման, ելքի կանխորոշման և բուժման արդյունավետության վերահսկման համար

Կենսանմուշ

NT-proBNP թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, սննդի վերջին ընդունումը ոչ պակաս, քան 8 ժամ և ոչ ավելի, քան 14 ժամ առաջ): Կարելի է հանձնել ցերեկային ժամերին՝ թեթև սննդից առնվազն 4 ժամ անց:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

պմոլ/լ (պիկոմոլ/լիտր)

Այլընտրանքային չափման միավոր

պգ/մլ (պիկոգրամ/միլիլիտր)

Միավորների փոխակերպում

պգ/մլ × 0,118 = պմոլ/լ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Քրոնիկ սրտային անբավարարությունը բացառելու համար՝

• <125 պգ/մլ՝ մինչև 75 տարեկան չափահասներ
• <450 պգ/մլ՝ 75-ն անց չափահասներ

Սուր սրտային անբավարարությունը բացառելու համար՝

• <300 պգ/մլ

Արդյունքների մեկնաբանություն

NT-proBNP-ի մակարդակի բարձրացում

• սրտային անբավարարություն
• ձախ փորոքի գերաճ (հիպերտրոֆիա)
• սրտային հյուսվածքի բորբոքում՝ միոկարդիտներ, սրտային տրանսպլանտանտի պոկում
• արիթմոգեն աջ փորոք՝ արտամղման ֆրակցիայի նվազեցմամբ
• Կավասակիի հիվանդություն
• առաջնային թոքային հիպերտենզիա
• սուր պսակային համախտանիշ
• թոքային էմբոլիա
• աջ փորոքի գերբեռնվածություն
• երիկամային անբավարարություն (NT-proBNP-ի կուտակում)
• ասցիտային ցիռոզ
• էնդոկրին խանգարումներ (առաջնային հիպերալդոստերոնիզմ, Քուշինգի համախտանիշ)
• Սրտամկանի ինֆարկտ (BNP-ի ազատում հյուսվածքային նեկրոզի պատճառով)
• մեծ տարիք (տարեցներ)

NT-proBNP-ի մակարդակի կրճառում

• գիրություն (NT-proBNP-ի նյութափոխանակության և կլիրենսի փոփոխություն)