Պրոինսուլին

Միջազգային անվանում (հապավում). Proinsulin (ProINS)

Նկարագրություն

Պրոինսուլինը (ProINS) ինսուլինի մոլեկուլյար նախորդողն է, որի տրոհումից առաջանում են էքվիմոլյար քանակներով ինսուլին (INS) և C-պեպտիդ (C-PEP):

Պրոինսուլինն արտադրվում է ենթաստամոքսային գեղձի (պանկրեաս) բետա-բջիջների կողմից: Այն ինսուլինի՝ ոչ ակտիվ վիճակում պահպանման և պահեստավորման հիմնական ձևն է: Պրոինսուլինը նաև ինսուլինին նախորդող մոլեկուլն է, որի տրոհումից առաջանում են INS-ի և C-PEP-ի էքվիմոլյար քանակներ: Պրոինսուլինի մոտ 15%-ն անփոփոխ դուրս է գալիս արյան շրջանառություն:

Արյան պրոինսուլինի մակարդակը որոշվում է գլխավորապես ենթաստամոքսային գեղձի լանգերհանսյան բետա-բջիջների ուռուցքների (ինսուլինոմաներ) ախտորոշման համար: Այս հիվանդության ժամանակ ProINS-ի, INS-ի և C-PEP-ի մակարդակները բարձրանում են, սակայն հազվադեպ կարող է բարձրանալ միայն պրոինսուլինի մակարդակը:

Պրոինսուլինն օժտված շատ ավելի նվազ կենսաբանական ակտիվությամբ (1:10), սակայն՝ ավելի երկար կիսահեռացման պարբերությամբ (3:1), քան ինսուլինը: Չնայած կենսաբանորեն քիչ ակտիվ լինելուն, պրոինսուլինի մակարդակի իզոլացված բարձրացումը կարող է առաջացնել ցածր արյան շաքարի (հիպոգլիկեմիկ) վիճակներ:

Չարորակացած բետա-բջիջներում արտադրվող հորմոնների փոխհարաբերակցությունը կարող է շեղվել դեպի պրոինսուլինի գերակայություն: Պրոինսուլին/ինսուլին մոլյար փոխհարաբերակցությունն, օրինակ, ինսուլինոմաների ժամանակ, հասում է 25% և ավելի:

Արյան շիճուկի պրոինսուլինի մակարդակի բարձրացում կարող է գրանցվել նաև պրոինսուլինի նյութափոխանակության խանգարման հասցնող հիվանդությունների ժամանակ, ինչպիսիք են երիկամային անբավարարությունը, լյարդի ցիռոզը կամ գերակտիվացած վահանաձև գեղձը (թիրեոտոքսիկոզ):

Ցուցումներ

• ցածր արյան շաքարի (հիպոգլիկեմիկ) վիճակների ախտորոշում
• ինսուլինոմայի կասկած
• ենթաստամոքսային գեղձի բետա-բջիջների գործունեության գնահատում

Կենսանմուշ

ProINS թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, պարտադիր քաղցած վիճակում (սննդի վերջին ընդունումը ոչ պակաս, քան 8 ժամ, ցանկալի է՝ 12 ժամ անց): Պետք է բացառել հյութերը, թեյը, սուրճը (հատկապես՝ շաքարով): Կարելի է ընդունել ջուր:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

պմոլ/լ (պիկոմոլ/լիտր)

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

Չափահասներ՝ (0,5-3,5) պմոլ/լ

Արդյունքների մեկնաբանություն

ProINS-ի մակարդակի բարձրացում (քաղցած վիճակում)

• 2-րդ տիպի շաքարային դիաբետ(ինսուլինա-ոչ կախյալ)
• ընտանեկան հիպերպրոինսուլինեմիա
• ենթաստամոքսային գեղձի բետա-բջիջների ուռուցքներ (ինսուլոմաներ)
• ինսուլին-արտադրող ուռուցքներ
• բետա-բջիջների կղզյակների սեկրեցիայի դեֆեկտներ
• քրոնիկ երիկամային անբավարարություն
• գերակտիվ վահանաձև գեղձ (թիրեոտոքսիկոզ)
• լյարդի ցիռոզ
• ծանր հիպոգլիկեմիկ հիպերինսուլինեմիա
• սուլֆանիլմիզաթթվի ածանցյալների (հիպոգլիկեմիկ դեղեր) ընդունում