Սպիտակուց ընդհ.

Միջազգային անվանում (հապավում). Total Protein (TP)

Նկարագրություն

Արյան ընդհանուր սպիտակուցը (TP) օրգանիզմի սպիտակուցային փոխանակության կարևորագույն ցուցանիշ է:

Արյան պլազմայի սպիտակուցներն օրգանիզմում կատարում են բազմաթիվ գործառույթներ, ուստի սպիտակուցների մակարդակը հանդիսանում է կարևորագույն լաբորատոր ցուցանիշ:

Արյան պլազմայի չոր նստվածքում սպիտակուցները կազմում են 6,5 - 8,5%: Արյան պլազմայում ընդհանուր սպիտակուցների խտությունը հիմնականում կախված է դրանց երկու գլխավոր ֆրակցիաների՝ ալբումինի (ALB) և գլոբուլինի (GLB) սինթեզի և քայքայման հավասարակշռությունից: Ալբումինը գլխավորապես սինթեզվում է լյարդում, իսկ գլոբուլինները՝ լիմֆոցիտներում:

Արյան պլազմայի սպիտակուցների գործառույթներից են՝

• կոլոիդ-օսմոտիկ (օնկոտիկ) ճնշման պահպանում
• արյան մակարդելիության ապահովում
• արյան թթվահիմնային հավասարակշության (рН) կայունության պահանում (բուֆերային համակարգ)
• տրանսպորտային գործառույթ՝ լիպիդների, բիլիռուբինի, ստերոիդ հորմոնների տեղափոխում դեպի հյուսվածքներ
• մասնակցություն իմունային ռեակցիաներին (իմունոգոբուլիններ, սուր փուլի սպիտակուցներ, օպսոնիններ)
• «սպիտակուցային պահեստի» ձևավորում (քաղցի ընթացքում սպիտակուցները քայքայվում են ամինաթթուների, որոնք օգտագործվում են գլխուղեղի, սրտամկանի և մյուս կենսականորեն կարևորագույն օրգանների սպիտակուցների սինթեզի մեջ)
• արյան կատիոնային մակարդակի ապահովում:

Ընդհանուր սպիտակուցի մակարդակի վրա կարող են ազդել մարմնի դիրքը և ֆիզիկական ակտիվությունը: Ընդհանուր սպիտակուցի, ինչպես նաև սպիտակուցային ֆրակցիաների մակարդակը համարվում են կարևոր ախտորոշիչ ցուցանիշներ մի շարք հիվանդությունների ախտորոշման մեջ, հատկապես նյութափոխանակության արտահայտված ախտահարումների ժամանակ:

Ֆիզիոլոգիական հիպոպրոտեինեմիա կարող է դիտվել վաղ տարիքի երեխաների մոտ, հղիության երրորդ եռամսյակում, կաթնատվության (լակտացիա) և երկարատև անկողնային ռեժիմի ժամանակ:

Ընդհանուր սպիտակուցի կեղծ-բարձրացած մակարդակ կարող է գրանցվել նախաբազկի երակների վրա լարանի երկարատև ձգված վիճակում: Մարմնի հորիզոնականից ուղղահայաց դիրքին անցնելիս կամ ֆիզիկական աշխատանքի դեպքում սպիտակուցների մակարդակը կարող է շուրջ 30 րոպեի ընթացքում բարձրանալ մինչև 10%-ով:

Ցուցումներ

• սուր և քրոնիկ վարակներ
• կոլագենոզներ
• լյարդի ախտահարումներ
• երիկամների ախտահարումներ
• օնկոլոգիական հիվանդություններ
• սնուցման խանգարումներ
• ջերմային այրվածքներ

Կենսանմուշ

TP թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, ժամը 8-11-ի սահմաններում, քաղցած վիճակում (ցանկալի է սննդի վերջին ընդունումը ոչ պակաս, քան 8 ժամ և ոչ ավելի, քան 14 ժամ առաջ): Ջրի ընդունումը՝ սովորական ռեժիմով: Նախորդ օրը պետք է խուսափել սննդային ծանրաբեռնվածությունից:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

գ/լ (գրամ/լիտր)

Այլընտրանքային չափման միավոր

գ/դլ (գրամ/դեցիլիտր)

Միավորների փոխակերպում

գ/դլ х 10 = գ/լ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

Չափահասներ՝ 66-87 գ/լ

Այլընտրանքային միջակայքեր

Տարիք	TP, գ/լ
Նորածին, 1 օր.	46 - 70
< 1 շաբ.	44 - 76
7 ամս. - 1 տ.	51 - 73
1 - 2 տ.	56 - 75
> 3 տ.	60 - 80
Չափահասներ (ամբուլատոր)	64 - 83

Արդյունքների մեկնաբանություն

TP-ի մակարդակի բարձրացում (հիպերպրոտեինեմիա)

• ջրազրկում (երեխաների մոտ՝ լուծ, խոլերա, անզուսպ փսխումներ աղիքային անանցանելիության ժամանակ, տարածուն այրվածքներ)՝ հարաբերական հիպերպրոտեինեմիա
• սուր և քրոնիկ վարակային հիվանդություններ
• աուտոիմուն հիվանդություններ (համակարգային կարմիր գայլախտ, ռևմատոիդ արթրիտ, ռևմատիզմ և այլն)
• ախտաբանական սպիտակուցների գերարտադրությամբ ընթացող ուռուցքային հիվանդություններ՝ պարապրոտեինեմիա (միելոմային հիվանդություն, Վալդենստրեմի մակրոգլոբուլինեմիա, հիպերիմունոգլոբուլինեմիա, մոնո- և պոլիկլոն գամապաթիաներ)

TP-ի մակարդակի նվազեցում (հիպոպրոտեինեմիա)

Սպիտակուցային սինթեզի ընկճում

• սննդով օրգանիզմ սպիտակուցների անբավարար մուտք (սովահարություն, պանկրեատիտներ, էնտերոկոլիտներ, ուռուցքներ, վիրահատական միջամտություններ)
• մալաբսորբցիայի համախտանիշ
• լյարդի հիվանդություններ (ցիռոզ, հեպատիտներ, լյարդի կարցինոմա և մետաստատիկ ախտահարումներ, լյարդի տոքսիկ ախտահարում)

Օրգանիզմի սպիտակուցների կորուստ

• սուր և քրոնիկ արյունահոսություններ
• նեֆրոտիկ համախտանիշ
• գլոմերուլոնեֆրիտ
• տարածուն այրվածքներ

Սպիտակուցների ինտենսիվացած կատաբոլիզմ

• տևական տենդ (հիպերթերմիա)
• վնասվածքներ
• գերակտիվ վահանաձև գեղձ (թիրեոտոքսիկոզ)
• ջերմային այրվածքներ և այրվածքային հիվանդություն
• երկարատև ֆիզիկական ծանրաբեռնվածություններ
• ուռուցքային հիվանդություններ

Օրգանիզմի սպիտակուցների տեղաբաշխում

• սպիտակուցների ելք անոթային հունից և էքսուդատների և տրանսսուդատների առաջացում
• հիպերհիդրատացիա և արյան փոխարինիչների զանգվածային փոխներարկում
• ագամագլոբուլինեմիա