Էրիթրոցիտներ

Ընդհանուր նկարագրություն

Էրիթրոցիտներն արյան բարձրմասնագիտացված անկորիզ բջիջներն են, որոնք պարունակում են շնչառական պիգմենտ՝ երկաթ պարունակող հեմոգլոբին սպիտակուցը, որի շնորհիվ էլ իրականացնում են թթվածնի փոխադրում թոքերից դեպի հյուսվածքներ:

Էրիթրոցիտները կամ արյան կարմիր գնդիկները (Erythrocytes, RBC) կորիզազուրկ են, ունեն երկգոգ սկավառակի տեսք: Կորիզի տեղը զբաղեցնում են հեմոգլոբինի մոլեկուլները: Էրիթրոցիտների թաղանթը կիսաթափանցիկ է: Թաղանթի վրա ‎ֆիքսված են շուրջ 300 հակածիններ:

Էրիթրոցիտներն արտադրվում են կարմիր ոսկրածուծում՝ էրիրթրոպոետինի խթանող ազդեցության ներքո: Էրիթրոպոետինը սինթեզվում է երիկամներում: Էրիթրոցիտներում հեմոգլոբինի նորմալ սինթեզի համար անհրաժեշտ է բավարար քանակությամբ երկաթ, ինչպես նաև վիտամին B12 և ֆոլաթթու: Էրիթրոցիտների կյանքի առավելագույն տևողությունը 120 օր է: Ծերացած էրիթրոցիտներում ադենոզինեռաֆոսֆատի քանակը աստիճանաբար ընկնում է, թաղանթը կորցնում է ճկունությունը, զրկվում սիալաթթվից, դառնում կլորավուն և ենթարկվում ներբջջային կամ ներանոթային հեմոլիզի: Էրիթրոցիտների քայքայումն ընթանում է փայծաղում և ռետիկուլոէնդոթելիալ համակարգում:

Էրիթրոցիտներն իրենց թաղանթի վրա փոխադրում են նաև կրեատոր մակրոմոլեկուլներ, հորմոններ, ամինաթթուներ, նուկլեոտիդներ և այլն: Թաղանթը պարունակում է սիալաթթու, որն ապահովում է թաղանթի բացասական լիցքավորումը և արյան կախույթային վիճակը: Էրիթրոցիտները մասնակցում են նաև արյան մակարդմանը, պայմանավորում են արյան խմբային պատկանելիությունը:

Չափահաս տղամարդու արյան 1 մմ³ ծավալը պարունակում է 4,5-5 մլն էրիթրոցիտ, իսկ կնոջը՝ 3,8-4,5 մլն: Նորածինների մոտ այն հասնում է 7,5 մլն-ի, ինչը կապված է երեխայի թթվածնային պակասի հետ, հատկապես ծնվելու պահին: Թթվածվի մատակարարման պորտալարային ձևից թոքային շնչառության անցնելիս երեխայի էրիթրոցիտների քանակը աստիճանաբար կանոնավորվում է: Մեծ քանակությամբ էրիթրոցիտների քայքայումը պատճառ է դառնում հեմոգլոբինի վերածմանը բիլիռուբին գունակի, որն էլ դեղնացնում է երեխայի մաշկը: Մեկ շաբաթական երեխայի 1 մմ³ մոտ 1 միլիոնով այն պակասում է, իսկ վեց ամսեկանում հասնում է 4,5 մլն-ի:

Նորածնի արյան մեջ սկզբնական շրջանում հայտնաբերվում են մեծ քանակությամբ կորիզավոր էրիթրոցիտներ: Ծնվելուց մեկ օր անց նման էրիթրոցիտների թիվը 1 մմ³-ում հասնում է 600-ի, 1 շաբաթականների մոտ՝ 160-ի, իսկ 30-40 օրական երեխաների մոտ արդեն գրեթե չեն հանդիպում:

Էրիթրոցիտների քանակի ավելացումը (էրիթրոցիտոզ) կարող է լինել ցածր մթնոլորտային ճնշման պայմաններում, ‎ֆիզիկական աշխատանքի ժամանակ, հղիության ընթացքում, քաղցած ժամանակ:

Էրիթրոցիտների քանակի նվազումը կոչվում է էրիթրոպենիա: Այն կարող է դիտվել մեծ քանակությամբ հեղուկներ ընդունելիս, սակավարյունության ժամանակ:

Հետազոտության ցուցումներ

• պլանային կանխարգելիչ հետազոտություն
• հոսպիտալացմանը նախորդող հետազոտություն
• վարակիչ, բորբոքային և արյունաբանական հիվանդությունների ախտորոշում
• հիվանդության ընթացքի կամ բուժման արդյունավետության հսկողություն

Կենսանմուշ

«Էրիթրոցիտներ» թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Կենսանմուշը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, քաղցած վիճակում: Սննդի վերջին ընդունումը՝ ոչ պակաս, քան 8 ժամ, ցանկալի է՝ 12 ժամ առաջ: Բացառել հյութերը, թեյը, սուրճը (հատկապես՝ շաքարով): Կարելի է ընդունել ջուր:

Հնարավորության սահմաններում հետազոտության նախորդ օրը պետք է խուսափել ֆիզիկական և հուզական ծանրաբեռնվածություններից:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

10¹² բջիջ/լ (տրիլիոն հատ էրիթրոցիտ 1 լիտրում)

Այլընտրանքային չափման միավոր

10⁶ բջիջ/մկլ (միլիոն հատ 1 միկրոլիտրում)

Միավորների փոխակերպում

10¹²/լ = 10⁶/մկլ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

Էրիթրոցիտների թվաքանակ

• կանայք՝ 4,2-5,4 x 10¹²/լ
• տղամարդիկ՝ 4,6 - 6,2 x 10¹²/լ

Հարակից ցուցանիշներ

• էրիթրոցիտների միջին ծավալ (նմուշի ընդհանուր ծավալում) (MCV)՝ 80-100 fl.
• էրիթրոցիտներում հեմոգլոբինի միջին ծավալ (MCH)՝ 27-33 pg
• էրիթրոցիտներում հեմոգլոբինի միջին խտություն (MCHC)՝ 32-36 գ/լ

Այլընտրանքային միջակայքեր

Տարիք, սեռ/td>		RBC, մլն/մկլ (х106/մկլ)
Երեխաներ
1 - 14 օր.		3,90 - 5,90
14 օր. - 4,3 շաբ.		3,30 - 5,30
4,3 շաբ. - 4 ամս.		3,50 - 5,10
4 - 6 ամս.		3,90 - 5,50
6 - 9 ամս.		4,00 - 5,30
9 - 12 ամս.		4,10 - 5,30
12 ամս. - 3 տ.		3,80 - 4,80
3 - 6 տ.		3,70 - 4,90
6 - 9 տ.		3,80 - 4,90
9 - 12 տ.		3,90 - 5,10
12 - 15 տ.	Աղջիկներ	3,80 - 5,00
	Տղաներ	4,10 - 5,20
15 - 18 տ.	Աղջիկներ	3,90 - 5,10
	Տղաներ	4,20 - 5,60
18 - 45 տ.	Կանայք	3,80 - 5,10
	Տղամարդիկ	4,30 - 5,70
45 - 65 տ.	Կանայք	3,80 - 5,30
	Տղամարդիկ	4,20 - 5,60
≥ 65 տ.	Կանայք	3,80 - 5,20
	Տղամարդիկ	3,80 - 5,80

Արդյունքների մեկնաբանություն

Էրիթրոցիտների թվաքանակի բարձրացում (էրիթրոցիտոզ)

• ջրազրկում (արտահայտված փորլուծություն, կրկնակի փսխումներ, ուժեղացած քրտնարտադրություն, շաքարային դիաբետ, այրվածքային հիվանդություն, պերիտոնիտ)
• ֆիզիոլոգիական էրիթրոցիտոզներ (բարձր լեռնային շրջաններում բնակվողներ, օդաչուներ, մարզիկներ)
• սիմպտոմատիկ էրիթրոցիտոզներ (շնչառական անբավարարություն, սրտանոթային անբավարարություն, երիկամների պոլիկիստոզ)
• էրիթրեմիա

Էրիթրոցիտների թվաքանակի նվազեցում (էրիթրոպենիա)

• տարբեր ծագման անեմիաներ
• հիպերհիդրատացիա

Միջազգային անվանումներ

Միջազգային (անգլերեն) լրիվ անվումը՝ Erythrocytes (Red Blood Cells)

Միջազգային (անգլերեն) հապավումը՝ RBC