Նատրիում (իոնական)

Միջազգային անվանում (հապավում). Sodium Inoized (Na+)

Նկարագրություն

Նատրիումն արտաբջջային տարածության հիմնական կատիոնն է:

Նատրիումը (Sodium, Na⁺) արտաբջջային տարածության կարևոր օսմոտիկորեն ակտիվ բաղադրիչն է, որն ապահովում է արտաբջջային հեղուկների ծավալի կարգավորումը:

Նատրիումի ընդհանուր քանակության 96%-ն ունի արտաբջջային տեղակայում: Նատրիումի իոնները մասնակցում են նյարդային և մկանային բջիջներով էլեկտրական ազդակների հաղորդմանը, արյան հիմնային պահուստի ձևավորմանը և ջրածնի իոնների տեղափոխմանը:

Արյան պլազմայում (շիճուկում) նատրիումի մակարդակը կախված է հետևյալ գործընթացների միջև հավասարակշռությունից՝

• նատրիումի մուտք օրգանիզմ
• նատրիումի տեղաբաշխում օրգանիզմում
• նատրիումի հեռացում երիկամներով ու քրտնագեղձերով:

Նատրիումի փոխանակության հիմնական կարգավորիչները ռենին-անգիոտենզին-ալդոստերոնային համակարգն է, հակադիուրետիկ հորմոնը (ADH, վազոպերսին) և նախասրտային նատրիուրետիկ հորմոնը:

Ցուցումներ

• ստամոքսաղիքային համակարգի խանգարումներ, ինչպիսիք են փսխումները, փորլուծությունը
• մակերիկամային անբավարարություն
• երիկամային հիվանդություն
• հեղուկների արագացված կորուստ, ջրազրկում (դեհիդրատացիա)

Կենսանմուշ

Na+ թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամերին, ժամը 8-11-ի սահմաններում, քաղցած վիճակում (ցանկալի է սննդի վերջին ընդունումը ոչ պակաս, քան 8 ժամ և ոչ ավելի, քան 14 ժամ առաջ): Ջրի ընդունումը՝ սովորական ռեժիմով: Նախորդ օրը պետք է խուսափել սննդային ծանրաբեռնվածությունից:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

մմոլ/լ (միլիմոլ/լիտր)

Այլընտրանքային չափման միավոր

մգ/դլ (միլիգրամ/դեցիլիտր), մէք/լ (միլիէքվիվալենտ/լիտր)

Միավորների փոխակերպում

մգ/դլ x 0,25 = մմոլ/լ, մէք/լ = մմոլ/լ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

Չափահասներ, արյան շիճուկ՝ (136‑148) մմոլ/լ

Այլընտրանքային միջակայքեր

Տարիք	Na+, մմոլ/լ
1 օր.-4,3 ամս	133 - 146
4,3 ամս.-24 ամս.	139 - 146
24 ամս.-14 տ.	138 - 145
14-90 տ.	136 - 145
> 90 տ.	132 - 146

Արդյունքների մեկնաբանություն

Նատրիումի մակարդակի բարձրացում (հիպերնատրիեմիա)

• հիպերտոնիկ դեհիդրատացիա՝
  • հեղուկների կորուստ մաշկով (ուժեղ քրտնարտադրություն)
  • հեղուկների կորուստ թոքերով (երկարատև հևոց)
  • հեղուկների կորուստ ստամոքսաղիքային խողովակով (հաճախակի փսխումներ, ծանր փորլուծություն)
  • բարձր ջերմություն կամ տենդ (որովայնային տիֆ, պարատիֆ, բծավոր տիֆ և այլն)
• ջրի անբավարար մուտք օրգանիզմ
• նատրիումի պահպանում երիկամներում (մեզով հեռացման նվազեցում)՝ առաջնային և երկրորդային հիպերալդոստերոնիզմ, Քուշինգի համախտանիշ (կորտիկոստերոիդների ավելցուկ)
• նատրիումական աղերի ավելցուկային ներմուծում (օրինակ՝ NaCl-ի հիպերտոնիկ լուծույթներ)
• որոշ դեղերի ընդունում՝ ադրենոկորտիկոտրոպ հորմոն (ACTH), անաբոլիկ ստերոիդներ, անդրոգեններ, կորտիկոստերոիդներ, էստրոգեններ, Մեթիլդոֆա, բերանային (օրալ) հակաբեղմնավորիչներ, նատրիումի բիկարբոնատ

Նատրիումի մակարդակի նվազեցում (հիպոնատրիեմիա)

• նատրիումի անբավարար մուտք օրգանիզմ
• նատրիումի կորուստ փսխումների, փորլուծության, ուժեղ քրտնարտադրության ժամանակ՝ համարժեք ջրային և ոչ համարժեք աղային փոխարինման դեպքում
• միզամուղների գերդոզավորում
• մակերիկամային անբավարարություն
• սուր երիկամային անբավարարություն (պոլիուրիկ փուլ)
• օսմոտիկ դիուրեզ
• հիպերտոնիկ հիպերհիդրատացիա
  • հեղուկների ավելցուկային արտաաղիքային (պարէնտերալ) ներմուծում (ներերակային ինֆուզիաներ)
  • ջրի հեռացման նվազեցում երիկամային անբավարարության, վազոպրեսինի ուժեղացած սեկրեցիայի, կորտիկոստերոիդների դեֆիցիտի պայմաններում
• նոսրացման հիպոնատրիեմիա՝ այտուցներով և ասցիտով, որը կարող է զարգանալ քրոնիկ սրտային անբավարարության, լյարդի ցիռոզի, երիկամային անբավարարության կամ նեֆրոտիկ համախտանիշի դեպքում
• որոշ դեղերի ընդունում՝ Ֆուրոսեմիդ, ամինոգլիկոզիդներ, Գլյուկոզի հիպերտոնիկ լուծույթ, ոչ ստերոիդ հակաբորբոքային դեղեր, Ամիտրիպտիլին, Հալոպերիդոլ
• թերակտիվ վահանաձև գեղձ (հիպոթիրեոզ)