Տրանսֆերին

Միջազգային անվանում (հապավում). Transferrin (TRANSF)

Նկարագրություն

Տրանսֆերինը (TRANSF) պլազմային սպիտակուց է՝ գլիկոպրոտեին, որը հանդես է գալիս որպես երկաթի տեղափոխման գլխավոր աղբյուր:

Լյարդում տրանսֆերինի արտադրությունը կախված է այս գեղձի ֆունկցիոնալ վիճակից, երկաթի պահանջարկից և օրգանիզմում նույն տարրի պաշարներից: Երկաթի մակարդակի նվազման դեպքում տրանսֆերինի արտադրությունն աճում է: Սննդով ստացվող երկաթը կուտակվում է բարակ աղու էպիթելիալ բջիջներում: Տրանսֆերինը մասնակցում է երկաթի տեղափոխմանը ներծծման շրջանից՝ բարակ աղուց մինչև յուրացման կամ պահպանման վայր՝ կարմիր ոսկրածուծ, լյարդ և փայծաղ: Այս օրգաններում արյան կարմիր բջիջների (էրիթրոցիտների) քայքայման ընթացքում հեմ կոչվող սպիտակուցից ազատված երկաթի մի մասը տրանսֆերինով տեղափոխվում է կարմիր ոսկրածուծ, իսկ մյուս մասը մտնում ֆերիտինի և հեմոսիդերինի կազմության մեջ:

Երկաթ տեղափոխող շիճուկային սպիտակուց տրանսֆերինի թեստը կիրառվում է երկաթ-դեֆիցիտային սակավարյունությունների (անեմիաների) համալիր ախտորոշման ժամանակ և երկաթի պատրաստուկների օգտագործումը վերահսկելիս:

Տրանսֆերինի մեկ մոլեկուլը կապում է երկաթի երկու ատոմ՝ Fe³⁺, իսկ 1 գրամ տրանսֆերինը՝ համապասխանաբար մոտ 1,25 մգ երկաթ: Այս հարաբերակցությունն իմանալով կարելի է հաշվարկել երկաթի այն քանակը, որը կարող է կապել շիճուկային տրանսֆերինը, որը մոտենում է շիճուկի ընդհանուր երկաթ-կապող ունակությանը:

Ախտորոշման մեջ օգտագործվում է նաև մեկ այլ հաշվարկային ցուցանիշ՝ երկաթով տրանսֆերինի հագեցվածության տոկոսը, որը շիճուկային երկաթի և տրանսֆերինի առավելագույն երկաթ-կապող ունակության հարաբերակցությունն է՝ արտահայտված տոկոսով: Նորմայում տրանսֆերինի երկաթով հագեցվածությունը կազմում է մոտ 30%: Այս տոկոսի նվազեցումը, որը պատճառվում է երկաթի խտության նվազեցմամբ և տրանսֆերինի մակարդակի բարձրացմամբ, վկայում է երկաթի անբավարար ընդունմամբ պայմանավորված սակավարյունության մասին:

Երկաթով տրանսֆերինի հագեցվածության տոկոսի զգալի բարձրացման դեպքում պլազմայում ի հայտ է գալիս ցածրմոլեկուլային երկաթ, որը կարող է կուտակվել լյարդում և ենթաստամոքսային գեղձում՝ առաջացնելով այս օրգանների վնասում: Տրանսֆերինի մակարդակի գնահատումը (և երկաթով դրա հագեցվածության տոկոսի հաշվարկը) կարող է կատարվել ինչպես դրա խտության իմունոմետրիկ որոշմամբ, այնպես էլ անուղղակիորեն՝ շիճուկի երկաթ-կապող ունակությամբ, որը չափվում է երկաթի ավելցուկով շիճուկի հագեցվածության որոշմամբ:

Տրանսֆերինի իմունոմետրիկ չափումն առավել ճշգրիտ պատասխան է ապահովում: Կանանց մոտ տրանսֆերինը 10%-ով ավելի բարձր է, քան տղամարդկանց մոտ: Հղիության 3-րդ եռամսյակում այս սպիտակուցի խտությունն արյան շիճուկում կարող է բարձրանալ մինչև 50%-ով: Բորբոքման ժամանակ տրանսֆերինն ի հայտ է գլաիս որպես սուր փուլ բացասական սպիտակուց (բորբոքման սուրփուլային պատասխանի դեպքում դրա խտությունը նվազում է):

Ցուցումներ

• հեմոքրոմատոզի սքրինինգ
• անեմիաների տարբերակիչ ախտորոշում
• ուռուցքներ
• հիպոպրոտեինեմիաների ախտորոշում

Կենսանմուշ

TRANSF թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյան նմուշառումը նախընտրելի է կատարել առավոտյան, քաղցած վիճակում, սննդի վերջին ընդունումից առնվազն 8-14 ժամ հետո (ջուր խմել կարելի է): Արյուն կարող է վերցվել նաև ցերեկվա ժամերին, թեթև սնվելուց առնվազն 4 ժամ հետո:

Չափման միավորներ

Միջազգաին չափման միավոր

գ/լ (գրամ/լիտր)

Այլընտրանքային չափման միավոր

մգ/դլ (միլիգրամ/դեցիլիտր)

Միավորների փոխակերպում

մգ/դլ х 0,01 = գ/լ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Տարիք	Կանայք, տրանսֆերին գ/լ	Տղամարդիկ, տրանսֆերին գ/լ
1 օր.- 12 ամս.	1,33 - 3,32	1,33 - 3,32
12 ամս.- 5 տ.	2,04 - 3,66	2,04 - 3,66
5 - 10 տ.	1,77 - 3,71	2,17 - 3,21
10 - 14 лет	2,00 - 3,67	1,81 - 3,53
14 - 20 տ.	1,93 - 4,21	1,83 - 3,63
20 - 60 տ.	2,5 - 3,8	2,15 - 3,66
60 - 90 տ.	1,9 - 3,75	1,9 - 3,75
90 - 120 տ.	1,86 - 3,47	1,86 - 3,47

Արդյունքների մեկնաբանություն

Տրանսֆերինի մակարդակի բարձրացում

• երկաթի պակաս (դեֆիցիտ), երբ տրանսֆերինի մակարդակի բարձրացումը կարող է օրեր և անգամ ամիսներ նախորդել անեմիային
• էստրոգենների և բերանային (օրալ) հակաբեղմնավորիչների օգտագործում

Տրանսֆերինի մակարդակի նվազեցում

• քրոնիկ բորբոքային վիճակներ
• հեմոքրոմատոզ
• լյարդի ցիռոզ
• այրվածքների, նեֆրոտիկ համախտանիշի և գաստրոէնտերոպաթիաների դեպքում սպիտակուցի կորուստ (մալաբսորբցիայի համախտանիշ)
• չարորակ նորագոյացություններ
• անդրոգենների և գլյուկոկորտիկորիդների ընդունում
• ժառանգական ատրանսֆերինեմիա (հազվադեպ)
• բազմակի արյան փոխներարկումներ (օրգանիզմի ծանրաբեռնում երկաթով)
• օնկոտիկ ճնշման բարձրացմամբ ուղեկցվող վիճակներ (բազմակի միելոմա, հեպատոցելուլյար հիվանդություններ և այլն):