Թիրեոտրոպ հորմոն

Միջազգային անվանում (հապավում). Thyroid Stimulating Hormone (TSH)

Նկարագրություն

Թիրեոտրոպ հորմոնը կամ թիրեոխթանիչ հորմոնը կամ թիրեոտրոպինը (TSH) գլիկոպրոտեիդ է, որը խթանում է վահանաձև գեղձի (թիրեոիդ) հորմոնների արտադրությունը և սեկրեցիան:

TSH-ը սինթեզվում է մակուղեղի (հիպոֆիզ) առաջային բլթի բազոֆիլային բջիջների կողմից՝ ենթատեսաթմբի (հիպոթալամուս) թիրեոտրոպ-ռիլիզինգ գործոնի, ինչպես նաև սոմատոստատինի, բիոգեն ամինների և վահանաձև գեղձի հորմոնների հսկողության ներքո:

TSH-ն ուժեղացնում է վահանաձև գեղձի անոթավորումը և բարձրացնում է յոդի մուտքը արյան պլազմայից դեպի գեղձային բջիջներ, ինչպես նաև խթանում է թիրեոգլոբուլինի (Tg) սինթեզը և վերջինիս տրոհումը տիրյոդթիրոնինի (Т3) և թիրոքսինի (Т4), ինչպես նաև անմիջականորեն խթանում այս հորմոնների սինթեզը: TSH-ը նաև ակտիվացնում է ճարպերի քայքայումը (լիպոլիզ):

Արյան ազատ թիրոքսինի (FТ4) և TSH-ի միջև գործում է հակադարձ լոգարիթմիկ կապվածություն:

TSH-ին բնորոշ է սեկրեցիայի պուլսային և օրական՝ ցիրկադային փոփոխականություն, որն անդրադառնում է հորմոնի մակարդակի վրա: TSH-ի ամենաբարձր ցուցանիշները գրանցվում են գիշերը 2:00-ից 4:00-ը և առավոտյան ժամը 6:00-8:00, իսկ ամենացածր ցուցանիշները՝ երեկոյան 17:00-18:00-ին: Սեկրեցիայի նորմալ ռիթմը խանգարվում է գիշերային ժամերին արթուն մնալիս:

Հղիության ժամանակ TSH-ի մակարդակը կարող է թեթևակի բարձրանալ:

Տարիքի հետ TSH-ի մակարդակն աննշան աճում է:

Ցուցումներ

• անախտանիշ (թաքնված) հիպոթիրեոզի՝ վահանաձև գեղձի անբավարարության հայտնաբերում
• ախտորոշված հիպոթիրեոզի ընթացքի հսկողություն (ողջ կյանքի ընթացքում, տարեկան 1-2 անգամ)
• ախտորոշված Գրեյվսի հիվանդության (դիֆուզ տոքսիկ խպիպի) ընթացքի հսկողություն (1,5-2 տարվա ընթացքում, ամսական 1-3 անգամ)
• երեխաների մոտ մտավոր և սեռական զարգացման հապաղում
• վահանաձև գեղձի մեծացում (խպիպ, զոբ)
• սրտի ռիթմի խանգարումներ (առիթմիաներ)
• միոպաթիաներ
• իդիոպաթիկ հիպոթերմիա
• դեպրեսիա
• մազաթափություն (ալոպեցիա)
• անպտղություն
• կանանց մոտ՝ դաշտանային ցիկլի բացակայություն (ամենոռեա)
• տղամարդկանց մոտ՝ էրեկտիլ դիսֆունկցիա (իմպոտենցիա) և սեռական ցանկության (լիբիդոյի) նվազում
• հիպերպրոլակտինեմիա՝ արյան մեջ պրոլակտինի (PRL) մակարդակի բարձրացում

Կենսանմուշ

TSH թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն։

Կենսանմուշի հանձնում

Թեստի նախորդ օրը պետք է բացառել ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը (օրինակ՝ մարզումներ), ալկոհոլի ընդունումը և ծխախոտի օգտագործումը:

Կենսանմուշը պետք է հանձնել քաղցած վիճակում՝ սննդի վերջին ընդունումից առնվազն 8 ժամ (ցանկալի է՝ 12 ժամ) հետո: Այս ընթացքում հյութերը, թեյը, սուրճը (առավել ևս՝ շաքարով) չեն թույլատրվում: Կարելի է ջուր խմել:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

մկՄՄ/մլ (միկրո միջազգային միավոր/միլիլիտր, µIU/ml)

Այլընտրանքային չափման միավոր

մՄ/լ (միլիՄիավոր/լիտր)

Միավորների փոխակերպում

մկՄՄ/մլ = մՄ/լ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

0,27 - 4,2 մկՄՄ/մլ

Այլընտրանքային միջակայքեր

Տարիք	TSH, IU/mL
Նորածիններ	1,1 - 17,0
< 2,5 ամս.	0,6 - 10,0
2,5 ամս. - 14 ամս.	0,4 - 7,0
14 ամս. - 5 տ.	0,4 - 6,0
5 - 14 տ.	0,4 - 5,0
14 տ.	0,4 - 4,0

Արդյունքների մեկնաբանություն

TSH-ի մակարդակի բարձրացում

• թիրեոտրոպինոմա
• մակուղեղի (հիպոֆիզ) բազոֆիլ ադենոմա (հազվադեպ)
• TSH-ի անկանոն սեկրեցիայի համախտանիշ
• վահանաձև գեղձի հորմոնների նկատմամբ կայունության համախտանիշ
• առաջնային և երկրորդային թերակտիվ վահանաձև գեղձ (հիպոթիրեոզ)
• պատանեկան հիպոթիրեոզ
• չկոմպենսացված առաջնային մակերիկամային անբավարարություն
• ենթասուր և Հաշիմոտոյի թիրեոիդիտ
• թոքերի ուռուցքների ժամանակ էկտոպիկ սեկրեցիա
• մակուղեղի (հիպոֆիզ) ուռուցքներ
• ծանր սոմատիկ և հոգեկան հիվանդություններ
• ծանր գեստոզ (պրեէկլամպսիա)
• խոլեցիստէկտոմիա (լեղապարկի հեռացում)
• կապարի հետ շփում
• ֆիզիկական գերծանրաբեռնվածություն
• հեմոդիալիզ
• որոշ դեղերի ընդունում՝ հակացնցումային (Վալպրոյաթթու, Ֆենիտոին, Բենզերազիդ), բետա-պաշարիչներ (Ատենոլոլ, Մետոպրոլոլ, Պրոպրանոլոլ), Ամիոդարոն (էութիրեոիդ և հիպոթիրեոիդ հիվանդներ), Կալցիտոնին, նեյրոլեպտիկներ (ֆենոթիազինի, ամինոգլոյտետիմիդի ածանցյալներ), Կլոմիֆեն, հակափսխեցուցիչ միջոցներ (Մոտիլիում, Մետոկլոպրամիդ), Երկաթի սուլֆատ, Ֆուրոսեմիդ, յոդիդներ, ռենտգեն-կոնտրաստ միջոցներ, Լովաստատին, Մետիմազոլ (Մերկազոլիլ), Մորֆին, Դիֆենին (ֆենիտոին), Պրեդնիզոլոն, Ռիֆամպիցին

TSH-ի մակարդակի նվազեցում

• թունավոր (տոքսիկ) խպիպ (թիրեոտոքսիկոզ)
• թիրեոտոքսիկ ադենոմաներ
• TSH-անկախ գերակտիվ վահանաձև գեղձ (թիրեոտոքսիկոզ)
• հղիների գերակտիվ վահանաձև գեղձ (թիրեոտոքսիկոզ) և հիպոֆիզի հետծննդյան նեկրոզ
• T3-տոքսիկոզ
• լատենտ գերակտիվ վահանաձև գեղձ (թիրեոտոքսիկոզ)
• աուտոիմուն թիրեոիդիտների ժամանակ տրանզիտոր թիրեոտոքսիկոզ
• Т4-ով ինքնաբուժման հետևանքով զարգացած թիրեոտոքսիկոզ
• մակուղեղի (հիպոֆիզի) ախտահարում և վնասում
• հոգեբանական սթրես
• սովահարություն
• որոշ դեղերի ընդունում՝ անաբոլիկ ստերոիդներ, գլյուկոկորտիկոիդներ (Դեքսամեթազոն, Հիդրոկորտիզոն), ցիտոստատիկներ, բետա-ադրենոմիմետիկներ (Դոբուտամին, Դոպեքսամին), Թիրոքսին, Տրիյոդթիրոնին, Կարբամազեպին, Սոմատոստատին և Օքտրեոտիդ, Նիֆեդիպին, հիպերպրոլակտինեմիայի բուժան միջոցներ (Մետերգոլին, Պերիբեդիլ, Բրոմկրիպտին)