Միզանյութ

Միջազգային անվանում (հապավում). Urea (UREA)

Նկարագրություն

Միզանյութը (UREA) սպիտակուցային նյութափոխանակության հիմնական վերջնական արդյունքն է:

Մնացորդային ազոտի (սպիտակուցները նստելուց հետո մնացող արյան ոչ սպիտակուցային ազոտ պարունակող նյութեր) մոտ 50%-ը ներկայացված է միզանյութով: Միզանյութն արտադրվում է լյարդում ամինաթթուներից՝ Կրեբսի ցիկլի միջոցով: Միզանյութի արտադրությունն ընթանում է էներգիայի կլանմամբ, որի աղբյուրը ԱԵՖ-ն է (ադենոզինեռաֆոսֆատ):

Միզանյութը օսմոտիկորեն ակտիվ նյութ է, որը կարևոր դեր է խաղում մեզի խտացման մեխանիզմներում: Միզանյութն օրգանիզմից հեռացվում է գլխավորապես երիկամներով:

Արյան միզանյութի մակարդակը կախված է այս նյութի արտադրության և հեռացման գործընթացների հավասարակշռությունից: Կլինիկական ախտորոշման ոլորտում արյան միզանյութի որոշման թեստը նշանակվում է երիկամների արտազատող գործառույթը գնահատելու համար:

Առողջ մարդու մոտ միզանյութի առաջացումը կախված է սննդի բնույթից. սպիտակուցներով հարուստ սննդակարգը (միս, ձուկ, ձու, պանիր, կաթնաշոռ) բերում է միզանյութի մակարդակի բարձրացման՝ ընդհուպ մինչև նորմայի վերին սահմանները: Հակառակ պարագայում, բուսական սննդակարգ նախընտրելիս միզանյութի մակարդակը նվազում է:

Լյարդի ախտահարման ժամանակ նվազում է միզանյութի արտադրությունը, ուստի վերջինիս մակարդակը կարող է նվազել: Վաղ տարիքի երեխաների և հղի կանանց մոտ միզանյութի արտադրությունը նույնպես կարող է ընկճվել, որի արդյունքում դարձյալ կարող են ստացվել չափահասների նորմայի ստորին սահմաններին մոտ ցուցանիշներ: Տարիքին զուգընթաց միզանյութի մակարդակն արյան մեջ բարձրանում է:

Ցուցումներ

• երիկամների և լյարդի գործառույթի գնահատում
• երիկամային անբավարարություն
• լյարդային անբավարարություն

Կենսանմուշ

UREA թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն, մեզ։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամը 08:00-11:00 սահմաններում, քաղցած վիճակում: Խորհուրդ է տրվում հետազոտվել սննդի վերջին ընդունումից ոչ շուտ, քան 8 ժամ և ոչ ուշ, քան 14 ժամ հետո, այս ընթացքում ընդունելով միայն ջուր: Հետազոտման նախորդ օրը խորհուրդ է տրվում նաև զերծ մնալ սննդային և ֆիզիկական բեռնվածությունից:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

• Մակարդակն արյան շիճուկում՝ մմոլ/լ (միլիմոլ/լիտր)
• Մակարդակը պատահական մեզում՝ մմոլ/լ (միլիմոլ/լիտր)
• Մակարդակն օրական մեզում՝ մմոլ/օր (միլիմոլ/օր)

Այլընտրանքային չափման միավոր

մգ/դլ (միլիգրամ/դեցիլիտր)

Միավորների փոխակերպում

մգ/դլ х 0,166 = մմոլ/լ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

• Չափահասներ, արյան շիճուկ՝ (2,8‑8,1) մմոլ/լ
• Չափահասներ, պատահական մեզ՝ (286-595) մմոլ/լ
• Չափահասներ, 24-ժամյա մեզ՝ (428-714) մմոլ/օր

Արդյունքների մեկնաբանություն

UREA-ի մակարդակի բարձրացում

• երիկամային ռետենցիոն ազոտեմիա (մեզով միզանյութի անբավարար հեռացում՝ դեպի արյան հուն նորմալ մուտք գործելու պայմաններում, թուլացած է երիկամների արտազատող գործառույթը)` գլոմերուլոնեֆրիտ, երիկամների ամիլոիդոզ, պիելոնեֆրիտ, երիկամների տուբերկուլոզ, նեֆրոտոքսիկ դեղերի ընդունում (տետրացիկլին)
• արտաերիկամային ռետենցիոն ազոտեմիա (երիկամային արյան հոսքի խանգարում)` սրտային անբավարարություն, սուր արյունահոսություններ, շոկ, աղիների անանցանելիություն, այրվածքներ, մեզի հոսքի խանգարումներ (միզապարկի ուռուցքներ, շագանակագեղձի բարորակ հիպերպլազիա, միզապարկի քարեր), ջրազրկում
• պրոդուկցիոն ազոտեմիա (միզանյութի ավելցուկային արտադրություն՝ սպիտակուցների ուժեղացած քայքայման արդյունքում)` կախեքսիա, լեյկոզ, չարորակ ուռուցքներ, գլյուկոկորտիկորիդների, անդրոգենների ընդունում, տենդային վիճակներ, ինտենսիվ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածություն

UREA-ի մակարդակի նվազեցում

• լյարդի գործառույթի խանգարումներ (միզանյութի սինթեզի կրճատում)
• հեպատիտներ
• լյարդի ցիռոզ
• սուր հեպատոդիստրոֆիա
• լյարդային կոմա
• ֆոսֆորով, մկնդեղով թունավորում
• հղիություն
• սպիտակուցներից աղքատ խիստ բուսական սննդակարգ, սովահարություն
• ակրոմեգալիա
• մալաբսորբցիայի համախտանիշ
• հիպերհիդրատացիա
• վիճակ դիալիզից հետո