Միզանյութ

Ընդհանուր նկարագրություն

Միզանյութը սպիտակուցային նյութափոխանակության հիմնական վերջնական արդյունքն է:

Մնացորդային ազոտի (սպիտակուցները նստելուց հետո մնացող արյան ոչ սպիտակուցային ազոտ պարունակող նյութեր) մոտ 50%-ը ներկայացված է միզանյութով: Միզանյութը (Urea) սինթեզվում է լյարդում ամինաթթուներից՝ Կրեբսի ցիկլի միջոցով: Միզանյութի սինթեզն ընթանում է էներգիայի կլանմամբ, որի աղբյուրը ԱԵՖ-ն է (ադենոզինեռաֆոսֆատ):

Միզանյութը օսմոտիկորեն ակտիվ նյութ է, այն կարևոր դեր է խաղում մեզի խտացման մեխանիզմներում: Միզանյութն օրգանիզմից հեռացվում է գլխավորապես երիկամների միջոցով:

Արյան միզանյութի մակարդակը կախված է այս նյութի սինթեզի և հեռացման գործընթացների հավասարակշռությունից: Կլինիկական ախտորոշման ոլորտում արյան միզանյութի որոշման հետազոտությունը նշանակվում է երիկամների արտազատող ֆունկցիան գնահատելու համար:

Առողջ մարդու մոտ միզանյութի առաջացումը կախված է սննդի բնույթից. սպիտակուցներով հարուստ սննդակարգը (միս, ձուկ, ձու, պանիր, կաթնաշոռ) բերում է միզանյութի մակարդակի բարձրացման՝ ընդհուպ մինչև նորմայի վերին սահմանները: Հակառակ պարագայում, բուսական սննդակարգ նախընտրելիս միզանյութի մակարդակը նվազում է:

Լյարդի ախտահարման ժամանակ նվազում է միզանյութի սինթեզը, ուստի և վերջինիս մակարդակը կարող է նվազել: Վաղ տարիքի երեխաների և հղի կանանց մոտ միզանյութի սինթեզը նույնպես կարող է ընկճվել, որի արդյունքում դարձյալ կարող են ստացվել չափահասների նորմայի ստորին սահմաններին մոտ ցուցանիշներ: Տարիքին զուգընթաց միզանյութի մակարդակն արյան մեջ բարձրանում է:

Հետազոտության ցուցումներ

• երիկամների և լյարդի ֆունկցիայի հետազոտություն
• երիկամային անբավարարություն
• լյարդային անբավարարություն

Կենսանմուշ

«Միզանյութ» թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ երակային արյուն, մեզ։

Կենսանմուշի հանձնում

Արյունը պետք է հանձնել առավոտյան ժամը 08:00-11:00 սահմաններում, քաղցած վիճակում: Խորհուրդ է տրվում հետազոտվել սննդի վերջին ընդունումից ոչ շուտ, քան 8 ժամ և ոչ ուշ, քան 14 ժամ հետո, այս ընթացքում ընդունելով միայն ջուր: Հետազոտման նախորդ օրը խորհորդ է տրվում նաև զերծ մնալ սննդային և ֆիզիկական բեռնվածությունից:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

• Մակարդակն արյան շիճուկուկում՝ մմոլ/լ (միլիմոլ/լիտր)
• Մակարդակն արյան շիճուկուկում՝ մմոլ/լ (միլիմոլ/լիտր)
• Մակարդակն օրական մեզում՝ մմոլ/օր (միլիմոլ/օր)

Այլընտրանքային չափման միավոր

մգ/դլ (միլիգրամ/դեցիլիտր)

Միավորների փոխակերպում

մգ/դլ х 0,166 = մմոլ/լ

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

• Չափահասներ, արյան շիճուկ (2,8‑8,1) մմոլ/լ
• Չափահասներ,մեզ (286-595) մմոլ/լ
• Չափահասներ, 24-ժամյա մեզ (428-714) մմոլ/օր

Արդյունքների մեկնաբանություն

Միզանյութի մակարդակի բարձրացում

• երիկամային ռետենցիոն ազոտեմիա (մեզով միզանյութի անբավարար հեռացում՝ դեպի արյան հուն նորմալ մուտք գործելու պայմաններում, թուլացած է երիկամների արտազատող ֆունկցիան)` գլոմերուլոնեֆրիտ, երիկամների ամիլոիդոզ, պիելոնեֆրիտ, երիկամների տուբերկուլոզ, նեֆրոտոքսիկ դեղերի ընդունում (տետրացիկլին)
• արտաերիկամային ռետենցիոն ազոտեմիա (երիկամային հեմոդինամիկայի խանգարում)` սրտային անբավարարություն, սուր արյունահոսություններ, շոկ, աղիների անանցանելիություն, այրվածքներ, մեզի հոսքի խանգարումներ (միզապարկի ուռուցքներ, շագանակագեղձի ադենոմա, միզապարկի քարեր), ջրազրկում
• պրոդուկցիոն ազոտեմիա (միզանյութի ավելցուկային արտադրություն՝ սպիտակուցների ուժեղացած կատաբոլիզմի արդյունքում)` կախեքսիա, լեյկոզ, չարորակ ուռուցքներ, գլյուկոկորտիկորիդների, անդրոգենների ընդունում, տենդային վիճակներ, ինտենսիվ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածություն

Միզանյութի մակարդակի նվազեցում

• լյարդի ֆունկցիայի խանգարումներ (միզանյութի սինթեզի կրճատում)
• հեպատիտներ
• լյարդի ցիռոզ
• սուր հեպատոդիստրոֆիա
• լյարդային կոմա
• ֆոսֆորով, մկնդեղով թունավորում
• հղիություն
• սպիտակուցներից աղքատ բուսական դիետա, սովահարություն
• ակրոմեգալիա
• մալաբսորբցիայի համախտանիշ
• հիպերհիդրատացիա
• վիճակ դիալիզից հետո

Միջազգային անվանումներ

Միջազգային (անգլերեն) լրիվ անվումը՝ Urea

Միջազգային (անգլերեն) հապավումը՝ UREA