Մեզում գլանակներ - Մեզի ընդհանուր քննություն

Միջազգային անվանում (հապավում). Urinary Cylinders (UC)

Նկարագրություն

Գլանակները կամ ցիլինդրները գլանաձև նստվածքներ են (երիկամային խողովակիկների յուրատեսակ մնացուկներ), որոնք կազմված են սպիտակուցներից և կարող են պարունակել տարբեր նյութեր:

Երիկամների և դրանց խողովակիկների հիվանդությունների ժամանակ հաճախ կուտակվում է սպիտակուց, ինչպես նաև կարող են հայտնվել էպիթելիալ բջիջներ, լեյկոցիտներ, էրիթրոցիտներ և ճարպի մասնիկներ: Այս բոլոր տարրերը խողովակիկների լուսանցքում կարող են միահյուսվել՝ առաջացնելով գլանակներ:

Մեզում գլանակներն ի հայտ են գալիս միայն սպիտակուցի առկայության պայմաններում, քանի որ հենց սպիտակուցն է հանդես գալիս որպես վերոնշյալ տարրերը միմյանց ձուլող սոսնձանյութ: Մեզի նստվածքում մեծ քանակով գլանակների առկայությունը կոչվում է ցիլինդրուրիա:

Գլանակները լավ պահպանվում են միայն մեզի թթվային ռեակցիայի պայմաններում, մինչդեռ հիմնային մեզում դրանք ընդհանրապես չեն առաջանում կամ արագ լուծվում են: Ուստի, հիմնային մեզում գլանակների բացակայությունը կամ փոքր քանակությունը կարող է չհամապատասխանել իրական վիճակին:

Գլանակներն ունեն տարբեր ձև, գունավորում և չափս, որն ուղղակիորեն կախված է դրանց կազմությունից: Ուստի, մեզի նստվածքի թեստի պատասխանում նշվում է ոչ միայն գլանակների թիվը, այլև դրանց տարատեսակը: Տարբերում են ցիլինդրների հետևյալ տեսակները՝ հիալինային, հատիկավոր, մոմանման, էպիթելիալ, լեյկոցիտային, էրիթրոցիտային և պիգմենտային:

Առողջ մարդու մեզի նստվածքում կարող են հայտնաբերվել միայն եզակի հիալինային գլանակներ (տեսադաշտում ոչ ավելի քան 1-2): Մնացած գլանակները սովորաբար բացակայում են:

Հիալինային գլանակներ

Հիալինային գլանակները կազմված են միայն սպիտակուցից: Նորմայում երիկամային էպիթելիալ բջիջներն արտադրում են այսպես կոչված Թամ-Հորսֆալի սպիտակուց (պլազմայում բացակայում է), որն էլ հիմք է հանդիսանում հիալինային գլանակների առաջացման համար: Հիալինային գլանակներն առաջանում են մեզում սպիտակուցների առկայության՝ պրոտեինուրիայի ժամանակ, նույնիսկ եթե վերջինս երիկամների ախտահարման հետ կապ չունի (ֆիզիոլոգիական պրոտեինուրիա): Միևնույն ժամանակ, հիալինային գլանակների քանակի ավելացում գրանցվում է ախտաբանական պրոտեինուրիայով ուղեկցվող երիկամային տարբեր հիվանդությունների ժամանակ (գլոմերուլոնեֆրիտ, պիելոնեֆրիտ, ինտրեստիցիալ նեֆրիտ և այլն):

Հատիկավոր գլանակներ

Հատիկավոր գլանակները երիկամների խողովակիկների սպիտակուցային ծեփուկն է, որի մակերևույթին առկա են խողովակիկների էպիթելի վերափոխված կամ քայքայված բջիջներ՝ գլանակներին տալով հատիկավոր տեսք: Հատիկավոր գլանակները հայտնվում են այն հիվանդությունների ժամանակ, որոնք ուղեկցվում են սպիտամիզությամբ (պրոտեինուրիա) և երիկամային խողովակիկների վնասմամբ (սուր և քրոնիկ գլոմերուլոնեֆրիտ, դիաբետիկ նեֆրոպաթիա, ամիլոիդոզ, պիելոնեֆրիտ, տենդով ուղեկցվող վիրուսային վարակներ):

Մոմանման գլանակներ

Մոմանման գլանակներն առաջանում են երիկամային խողովակիկներից չհեռացած հիալինային և հատիկավոր ցիլինդրների պնդացման արդյունքում: Դրանք կազմված են մոմ հիշեցնող անկառուցվածք զանգվածից: Մեզում մոմանման գլանակների առկայությունը, որպես կանոն, վկայում է երիկամների ծանր ախտահարման (օրինակ՝ ենթասուր չարորակ գլոմերուլոնեֆրիտ) կամ քրոնիկ երիկամային հիվանդության ուշ փուլերի մասին: Նման գլանակների առկայությունն ունի կանխորոշիչ (պրոգնոստիկ) անբարենպաստ նշանակություն:

Էրիթրոցիտային գլանակներ

Էրիթրոցիտային գլանակներն առաջանում են սպիտակուցի և էրիթրոցիտների միաձուլումից: Մեզի նստվածքում այս գլանակները հաճախ չեն հայտնաբերվում՝ փխրուն լինելու պատճառով: Էրիթրոցիտային գլանակների առկայությունը վկայում է երիկամային ծագման արյունամիզության (հեմատուրիայի) մասին (մեզում էրիթրոցիտներ) և կարող են հայտնաբերվել գլոմերուլոնեֆրիտի, երիկամների ուռուցքների, երիկամների ինֆարկտի, երիկամային երակների թրոմբոզի և այլ հիվանդությունների ժամանակ:

Լեյկոցիտային գլանակներ

Լեյկոցիտային գլանակներն առաջանում են սպիտակուցից և լեյկոցիտներից: Այս գլանակները հայտնաբերվում են հազվադեպ: Գործնականում լեյկոցիտային գլանակները գրեթե միշտ հանդիպում են պիելոնեֆրիտների ժամանակ:

Էպիթելային գլանակներ

Էպիթելիալ գլանակները կազմված են երիկամների խողովակիկներից անջատված ու քայքայված էպիթելիալ բջիջներից: Մեզում դրանց հայտնվելը վկայում է երիկամներում ախտաբանական գործընթացների մասին: Ավելի հաճախ էպիթելիալ գլանակներ հայտնաբերվում են նեֆրոզների և սուր նեֆրիտների ժամանակ: Երիկամի փոխպատվաստումից մի քանի օր անց հիվանդի մեզի նստվածքում էպիթելիալ գլանակների ի հայտ գալը կարող է հուշել փոխպատվաստված երիկամի պոկման մասին:

Պիգմենտային գլանակներ

Պիգմենտային գլանակներն առաջանում են գլանակի կազմում գունանյութերի (պիգմենտների) առկայության ժամանակ: Մեզի նստվածքում պիգմենտային գլանակներ սովորաբար հայտնաբերվում են միոգլոբինուրիայի և (կամ) հեմոգլոբինուրիայի ժամանակ:

Ցիլինդրոիդներ

Ցիլինդրոիդները գլանաձև տարրեր են, որոնք կազմված են լորձից: Եզակի ցիլինդրոիդներ կարող են երբեմն հայտնաբերվել առողջ մարդու մեզի նստվածքում: Դրանց քանակը շատանում է միզուղիների բորբոքային հիվանդությունների ժամանակ:

Ցուցումներ

• միզուղիների հիվանդություններ
• սքրինինգ` կանխարգելիչ հետազոտությունների համատեքստում
• տարաբնույթ հիվանդությունների ընթացքի և բարդությունների գնահատում
• հիվանդությունների բուժման արդյունավետության գնահատում

Կենսանմուշ

UC թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ առավոտյան մեզ, երկրորդ չափաբաժին։

Կենսանմուշի հանձնում

Մեզի ընդհանուր քննության համար անհրաժեշտ է միանվագ օգտագործման տարայում հավաքել առավոտյան մեզի միջին չափաբաժինները:

Մեզը հանձնելու նախորդ օրը խորհուրդ չի տրվում ընդունել այնպիսի մրգեր կամ բանջարեղեն, որոնք կարող են գունավորել մեզը:

Նույն կերպ, մեզը հանձնելու նախորդ օրը խորհուրդ չի տրվում ընդունել միզամուղներ: Նման դեպքերում անհրաժեշտ է խորհրդակցել բժշկի հետ մեկ օրով միզամուղի ընդունումը դադարեցնելու նպատակահարմարության մասին:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր

Մանրադիտակային զննմամբ՝ գլանակների թվաքանակը տեսադաշտում

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

Մանրադիտակային զննմամբ՝ բացակայում է

Արդյունքների մեկնաբանություն

Հիալինային ցիլինդրուրիա

• երիկամային հիվանդություններ (սուր և քրոնիկ գլոմերուլոնեֆրիտ, պիելոնեֆրիտ, միզաքարային հիվանդություն, երիկամների տուբերկուլոզ, ուռուցքներ)
• կանգային սրտային անբավարարություն
• ջերմություն (հիպերթերմիկ վիճակներ)
• ծանր ֆիզիկական լարվածություն
• արյան ճնշման բարձրացում (հիպերտենզիա)
• միզամուղների ընդունում

Հատիկավոր ցիլինդրուրիա (ոչ սպեցիֆիկ ախտանշան)

• գլոմերուլոնեֆրիտ
• պիելոնեֆրիտ
• դիաբետիկ նեֆրոպաթիա
• վիրուսային վարակներ
• կապարով թունավորում
• տենդ

Մոմանման ցիլինդրուրիա

• քրոնիկ երիկամային անբավարարություն
• երիկամների ամիլոիդոզ
• նեֆրոտիկ համախտանիշ

Էրիթրոցիտային ցիլինդրուրիա (երիկամային ծագման հեմատուրիա)

• սուր գլոմերուլոնեֆրիտ
• երիկամների ինֆարկտ
• երիկամային երակների թրոմբոզ
• չարորակ գերճնշում

Լեյկոցիտային ցիլինդրուրիա (երիկամային ծագման լեյկոցիտուրիա)

• պիելոնեֆրիտ
• լուպուս-նեֆրիտ (համակարգային կարմիր գայլախտ)

Էպիթելիալ ցիլինդրուրիա (հազվադեպ)

• սուր խողովակիկային նեկրոզ
• վիրուսային վարակ (օրինակ՝ ցիտոմեգալովիրուս)
• ծանր մետաղների աղերով, էթիլենգլիկոլով թունավորում
• սալիցիլատների գերդոզավորում
• ամիլոիդոզ
• փոխպատվաստված երիկամի պոկում