Մեզում աղեր/բյուրեղբներ

Միջազգային անվանում (հապավում). Urine Crystals and Salts (UCS)

Նկարագրություն

Մանրադիտակային հետազոտությամբ (միկրոսկոպիա) մեզի նստվածքում կարելի է հայտնաբերել տարբեր աղեր, որոնք մեզի կանգի դեպքում նստում են բյուրեղների տեսքով:

Եթե մեզի միանվագ միկրոսկոպիայով հայտնաբերվում է աղերի քիչ քանակություն առանց այլ շեղումներ, նման թեստը ներկայացուցչական չէ: Դեպքերի մեծ մասում մեզում աղերի պարունակության շատացումը չի խոսում այն մասին, որ մեզը գերհագեցած է այդ աղերով, քանի որ նման պատկերը կարող է հանդիսանալ առանձնահատուկ սննդակարգի, ինչպե նաև մեզի կոլոիդ վիճակի և թթվա-հիմնային հավասարակշռության (ռեակցիայի) փոփոխության արդյունք: Նման դեպքերում մեզի միկրոսկոպիկ հետազոտության ախտորոշիչ նշանակությունն աննշան է:

Հակառակ դեպքում, եթե մեզում աղային նստվածքի չափը զգալի է, իսկ նրա առկայությունը մեզում՝ պարբերաբար կամ մշտական, դա կարող է դառնալ երիկամների կամ ստամոքսաղիքային համակարգի գործունեության խանգարման ցուցանիշ: Մեզում աղերի ավելցուկային պարունակությունը նաև կարող է նպաստել միզային քարերի առաջացմանը և երիկամային քաերերի (միզաքարային հիվանդության) զարգացմանը:

Երեխաների մեզում բավականին հաճախ կարելի է հայտնաբերել աղերի բյուրեղներ: Նման իրավիճակն առաջին հերթին կախված է երեխայի սննդակարգից և երիկամների կողմից մեծ քանակությամբ աղերը լուծելու ունակության թուլությունից:

Մեզում աղերի պարունակությունը հաճախ նշում են պլյուսներով՝ մեկից մինչև չորս: Նման դեպքում մինչև երկու պլյուսը համարվում է թույլատրելի նորմա:

Աղերի առաջացման համար կարևոր դեր ունի մեզի թթվայնությունը կամ ռեակցիան (pH): Նորմայում մեզը թույլ հիմնային է, և pH-ի կտրուկ փոփոխությունները կարող են աղային նստվածքների առաջացման պատճառ դառնալ: Թթվային ռեակցիայով մեզի նստվածքում հաճախ հայտնաբերվում են միզաթթվի և վերջինիս աղերի (ուրատներ) բյուրեղներ, իսկ հիմնային մեզում՝ միզաթթվային ամոնիումի, ածխաջրածնային կալցիումի, ամորֆ ֆոսֆատների և տրիպելֆոսֆատների բյուրեղներ: Օքսալատները կարող են առաջանալ ինչպես թթվային, այնպես էլ հիմնային մեզում:

Ավելի հաճախ մեզի նստվածքում հայտնաբերվում են ուրատներ, օքսալատներ, և ֆոսֆատներ:

Ուրատներ

Ուրատները մեզում առաջանում են պուրինային հիմքերով հարուստ սնունդ (միս, մսի արգանակ, մսային ենթամթերքներ, շտրոտներ, սարդինաներ, տառեխ (сельдь), լոբազգիներ), կակաո, շոկոլադ, թունդ թեյ, սնկեր և ապխտած մթերքներ օգտագործելիս: Միևնույն ժամանակ, ուրատները կարող են ի հայտ գալ ֆիզիկական լարվածությունից հետո, մսային սննդակարգի, տենդային վիճակների, մեծ ծավալով հեղուկների կորստի (փորլուծություն, փսխումներ, առաջ քրտնարտադրություն), միզաթթվային դիաթեզի, պոդագրայի (հոդատապ) և լեյկոզների դեպքում:

Մեզում մեծ քանակով ուրատներ հայտնաբերելիս խորհուրդ է տրվում խմվող հեղուկների քանակը բարձրացնել մինչև 2.5 լիտրի, ինչպես նաև անցնել ոչ պուրինային սննդակարգի (ձու, կաթնամթերք, բանջարեղեն, մրգեր, խմորեղեն, ձավարեղեն): Օգտակար է նաև հիմնային հանքային ջրերի օգտագործումը, ինչպես նաև կալցիումով, մագնեզիումով, ցինկով, A- և B խմբի վիտամիններով հարուստ սննդակարգը:

Օքսալատներ

Օքսալատներն ավելի հաճախ մեզում հայտնվում են թրթնջաթթվով և վիտամին C-ով հարուստ մթերքներ օգտագործելիս (թրթնջուկ, սպանախ, մաղադանոս, ճակնդեղ, թթվաշ խնձորներ, մասուր, մորի, ասկորբինաթթու, շոկոլադ, կակաո և այլն):

Մեզում օքսալատների հայտնվելը կարող է հանդիսանալ թրթնջաթթվի նյութափոխանակության բնածին խանգարման պատճառ, որը հաճախ ուղեկցվում է երիկամների բորբոքային և միզաքարային հիվանդությունների հետ: Օքսալատների բյուրեղները կարող են վնասել միզուղիների լորձաթաղանթը՝ առաջացնելով միկրոհեմատուրիա և միզուղիների գրգռում:

Օքսալատները մեզում նաև հայտնվում են պիելոնեֆրիտի, շաքարային դիաբետի, աղիների բորբոքային հիվանդությունների, խոցային կոլիտի, էթիլենգլիկոլով թունավորման ժամանակ:

Մեզում օքսալատների քանակության նվազեցման համար խորհուրդ է տրվում մեծացնել խմվող հեղուկների ծավալը (ոչ պակաս քան 2 լիտր) և սննդում ավելացնել մագնեզիումի քանակը (վարսակ, տառեխ, ծովակաղամբ, ցորեն և այլն), ինչպես նաև B վիտամինները (հատկապես B6 վիտամինը):

Ֆոսֆատներ

Ֆոսֆատներն առողջ մարդու մեզում հայտնաբերվում են մեզի թթվայնության նվազեցման պատճառով: Դրանց քանակը շատանում է ֆորֆորով հարուստ սնունդ ընդունելիս (ձուկ, ձկան խավիար, կաթ, կաթնաթթվային մթերքներ, վարսակ, հնդկացորեն, հիմնային հանքային ջրեր):

Մեզում ֆոսֆատների քանակի բարձրացման պատճառ կարող են հանդիսանալ նաև մեզի հիմնային ռեակցիան, ցիստիտը, ստամոքսի լվացումը, փսխումը, Ֆանկոնիի համախտանիշը, գերակտիվ հարվահանաձև գեղձը (հիպերպարաթիրեոզ):

Եթե մեզում առկա են ֆոսֆատներ, խորհուրդ է տրվում սահմանափակել կալցիումով և վիտամին D-ով հարուստ սննդամթերքները (ձկան յուղ, յուղային կաթնամթերքներ, ձու, խավիար, ձկան կյարդ, պանիր, կաթնաշոռ):

Ցուցումներ

• միզուղիների հիվանդություններ
• սքրինինգ` կանխարգելիչ հետազոտությունների համատեքստում
• տարաբնույթ հիվանդությունների ընթացքի և բարդությունների գնահատում
• հիվանդությունների բուժման արդյունավետության գնահատում

Կենսանմուշ

UCS թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ առավոտյան մեզ, երկրորդ չափաբաժին։

Կենսանմուշի հանձնում

Մեզի ընդհանուր քննության համար անհրաժեշտ է միանվագ օգտագործման տարայում հավաքել առավոտյան մեզի միջին չափաբաժինները:

Մեզը հանձնելու նախորդ օրը խորհուրդ չի տրվում ընդունել այնպիսի մրգեր կամ բանջարեղեն, որոնք կարող են գունավորել մեզը:

Նույն կերպ, մեզը հանձնելու նախորդ օրը խորհուրդ չի տրվում ընդունել միզամուղներ: Նման դեպքերում անհրաժեշտ է խորհրդակցել բժշկի հետ մեկ օրով միզամուղի ընդունումը դադարեցնելու նպատակահարմարության մասին:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր

Մանրադիտակային զննմամբ՝ քանակը տեսադաշտում

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

Մանրադիտակային զննմամբ՝ եզակի տեսադաշտում

Արդյունքների մեկնաբանություն

Միզաթթու և միզաթթվական աղերի (ուրատներ) առկայություն

• բարձր խտության մեզ
• մեզի թթվային ռեակցիա (ֆիզիկական լարվածությունից հետո, մսային դիետա, տենդ, լեյկոզներ)
• միզաթթվային դիաթեզ, պոդագրա
• քրոնիկ երիկամային անբավարարություն
• սուր և քրոնիկ նեֆրիտ
• ջրազրկում (փսխում, փորլուծություն)
• նորածնային տարիք

Տրիպելֆոսֆատների, ամորֆ ֆոսֆատների առկայություն

• մեզի հիմնային ռեակցիա (առողջներ)
• փսխում, ստամոքսի լվացում
• միզապարկի բորբոքում (ցիստիտ)
• Ֆանկոնիի համախտանիշ
• գերակտիվ հարվահանաձև գեղձ (հիպերպարաթիրեոզ)

Կալցիումի օքսալատի առկայություն

Օքսալուրիան դիտարկվում է մեզի ցանկացած pH-ի պայմաններում։

• թրթնջաթթվով հարուստ սննդակարգ (խնկունի, տոմատներ, ծնեբեկ և այլն)
• երիկամային վարակ (պիելոնեֆրիտ)
• շաքարային դիաբետ
• էթիլենգլիկոլով թունավորում