Մեզի տեսակարար կշիռ

Միջազգային անվանում (հապավում). Urine Specific Gravity (USG)

Նկարագրություն

Մեզի տեսակարար կշիռը կամ հարաբերական խտությունը (USG) երիկամների քամազատման (ֆիլտրացնող) գործառույթը գնահատող պարզագույն լաբորատոր ցուցանիշ է:

Մեզի տեսակարար կշիռը կախված է մեզում առկա օրգանական նյութերի (միզանյութ, միզաթթու, աղեր) և էլեկտրոլիտների (Na, K, Cl), ինչպես նաև մեզի միջոցով արտաթորվող ջրի քանակներից: Որքան շատ է միզարձակումը (դիուրեզ), այդքան մեզի տեսակարար կշիռը ցածր է: Մեզում սպիտակուցի և հատկապես գլյուկոզի առկայությունը բարձրացնում է տեսակարար կշիռը:

Առողջ մարդու մեզի տեսակարար կշիռն օրվա ընթացքում բավականին լայն միջակայքում ենթարկվում է փոփոխությունների՝ կախված սննդի բնույթից, ինչպես նաև ընդունած և կորցրած հեղուկների ծավալից:

Երիկամային անբավարարության ժամանակ երիկամների խտացնող գործառույթի նվազեցումը հանգեցնում է մեզի տեսակարար կշռի իջեցման (հիպոսթենուրիա), իսկ լիակատար կորուստը՝ արյան պլազմայի և մեզի տեսակարար կշիռների հավասարեցման (իզոսթենուրիա):

Կլինիկական գործառույթներում ավելի ինֆորմատիվ է ոչ թե միանվագ վերցրած մեզի տեսակարար կշռի չափումը, այլ՝ ժամանակի ընթացքում այդ ցուցանիշի դինամիկ փոփոխություններին հետևելը: Երիկամների խտացնող գործառույթի վերաբերյալ ավելի հավաստի գնահատական կարելի է ստանալ՝ դիմելով Զիմնիցկու թեստին (մեզի տեսակարար կշռի փոփոխությունն օրվա ընթացքում):

Ցուցումներ

• միզատար ուղիների հիվանդություններ
• սքրինինգ` կանխարգելիչ հետազոտությունների համատեքստում
• տարաբնույթ հիվանդությունների ընթացքի և բարդությունների գնահատում
• հիվանդությունների բուժման արդյունավետության գնահատում

Կենսանմուշ

USG թեսթի համար հանձնվող կենսանմուշն է՝ առավոտյան առաջին մեզ, երկրորդ չափաբաժին։

Կենսանմուշի հանձնում

Մեզի ընդհանուր քննության համար անհրաժեշտ է միանվագ օգտագործման տարայում հավաքել առավոտյան մեզի միջին չափաբաժինները:

Մեզը հանձնելու նախորդ օրը խորհուրդ չի տրվում ընդունել այնպիսի մրգեր կամ բանջարեղեն, որոնք կարող են գունավորել մեզը:

Նույն կերպ, մեզը հանձնելու նախորդ օրը խորհուրդ չի տրվում ընդունել միզամուղներ: Նման դեպքերում անհրաժեշտ է խորհրդակցել բժշկի հետ մեկ օրով միզամուղի ընդունումը դադարեցնելու նպատակահարմարության մասին:

Չափման միավորներ

Միջազգային չափման միավոր (SI համակարգ)

գ/լ (գրամ/լիտր)

Նորմալ (ռեֆերենս) միջակայքեր

Համընդհանուր օգտագործվող միջակայքեր

(1015-1025) գ/լ

Արդյունքների մեկնաբանություն

USG-ի բարձրացում (հիպերստենուրիա)

• մեզում գլյուկոզ (գլյուկոզուրիա)՝ չկարգավորվող շաքարային դիաբետի ժամանակ
• մեզում սպիտակուց (պրոտեինուրիա)՝ գլոմերուլոնեֆրիտ, նեֆրոտիկ համախտանիշ
• մեզում դեղերի կամ դրանց նյութափոխանակության արգասիքների առկայություն
• մանիտոլի, դեքստրանի կամ ռենտգենոկոնտրաստ նյութերի ն/ե ներարկում
• արտաքինից ստացվող և խմելու հեղուկների ընդունման սահմանափակում
• օրգանիզմի հեղուկների մեծ կորուստ (փորլուծություն, փսխումներ)
• հղիների տոքսիկոզ
• միզարձակման քչացում (օլիգուրիա)

USG-ի նվազեցում (հիպոստենուրիա)

• ոչ շաքարային դիաբետ (նեֆրոգեն, կենտրոնական կամ իդիոպաթիկ)
• քրոնիկ երիկամային անբավարարություն
• երիկամների խողովակիկների սուր վնասում
• միզարձակման շատացում (պոլիուրիա)` միզամուղներ, առատ հեղուկների ընդունում