Գրադարան
Դիսպրաքսիա
2 րոպե
Դիսպրաքսիան նպատակաուղղված շարժումների և կորդինացիայի խանգարումն է, որը հաճախ հայտնաբերվում է վաղ մանկական տարիքում։
Դիսպրաքսիան կարող է նաև ի հայտ գալ ավելի ուշ տարիքում որևէ հիվանդությունից կամ վնասվածքից հետո։ Այն կարող է ազդել մարդու խոսքային, բերանային և շարժողական հմտությունների վրա։ Դիսպրաքսիան այլ կերպ անվանում են զգայական-շարժողական դիսֆունկցիա կամ շարժողական ուսուցման դժվարություններ։
Դիսպրաքսիան չի կարող լիարժեք բուժվել, սակայն կանոնավոր բուժումը կարող է մեղմացնել ախտանիշները և բարելավել երեխայի կյանքի որակը։
Ի՞նչ է դիսպրաքսիան
Դիսպրաքսիան նյարդային հիվանդություն է, որի ժամանակ գլխուղեղից դեպի մկաններ ուղարկվող նյարդային ազդանշանների հաղորդականությունը խախտվում է, ինչը բերում է շարժման և կորդինացիայի խանգարման։ Երեխաների մոտ այն առաջանում է որպես զարգացման արատ։
Դիսպրաքսիայով երեխայի մոտ խախտված է խնդիրների ձևակերպման, շարժումների պլանավորման և կատարման հմտությունները։
Դիսպրաքսիայի տեսակները
Բժիշկները տարբերում են դիսպրաքսիայի մի քանի տեսակ:
- Շարժողական (մոտոր), որը հանգեցնում է շարժունակության հետ կապված այնպիսի խնդիրների առաջացման, ինչպիսիք են գրելը, հագնվելը, սանրվելը, ցատկելը, գդալով ինքնուրույն ուտելը և այլն։
- Խոսքային (վերբալ), որն առաջացնում է խոսքի հետ կապված խնդիրներ։
- Բերանային (օրալ), որի պատճառով զարգանում են բերանի և լեզվի շարժումների հետ կապված խնդիրներ։
Դիսպրաքսիայի պատճառները
Դիսպրաքսիան ոչ թե առանձին վերցրած հիվանդություն է, այլ ախտանիշների նկարագրություն։ Այն չունի որևէ առանձին պատճառ և հավանաբար կապված է երեխայի զարգացման շեղման հետ։ Նման դեպքերում հնարավոր չէ գտնել որևէ ակնհայտ պատճառ։ Սակայն ավելի մեծ տարիքում կամ չափահասների մոտ դիսպրաքսիա կարող է զարգանալ նաև գլխուղեղի վնասումից կամ ախտահարումից, ինսուլտից և այլ պատճառներից։
Դիսպրաքսիայով երեխաների գրեթե կեսի մոտ կարող է հայտնաբերվել նաև ուշադրության պակասի գերակտիվության խանգարում (ՈւՊԳԽ)։
Իմացե՛ք ավելին ՈւՊԳԽ-ի մասին:
Դիսպրաքսիայի ախտանիշները
Դիսպրաքսիայով երեխաները սովորաբար ունեն շարժողական հմտությունները սովորելու հետ կապված դժվարություններ։ Դիսպրաքսիայով որոշ երեխաների մոտ կարող են ի հայտ գալ նաև ֆիզիկական կամ վարքագծային այլ խնդիրներ։ Այս վիճակն ազդում է երեխայի ֆիզիկական, սոցիալական, հիշողության, լեզվի և զգայական զարգացման, ինչպես նաև ինտելեկտուալ և հուզական աճի վրա։
- Շարժողական (մոտոր) դիսպրաքսիան ներառում է ֆիզիկական շարժումներին ուղեկցող կորդինացիայի հետ կապված դժվարությունները, օրինակ՝ քայլելիս, աստիճաններով բարձրանալիս կամ իջնելիս, գնդակին ոտքով հարվածելիս կամ ցատկելիս։ Նրանք կարող են մի անգամ կատարել տվյալ շարժումը, իսկ մյուս անգամ՝ դժվարանալ։
- Խոսքային (վերբալ) դիսպրաքսիայով երեխաները դժվարությամբ են կարողանում կորդինացնել իրենց խոսքի մկանները, որ արտաբերեն անհրաժեշտ հնչյունները կամ բառերը։ Նրանց խոսքը հստակ և հասկանալի չէ կամ դժվարությամբ են արտաբերվում որոշ բառեր կամ նախադասություններ։ Այս երեխաները նաև կարող են խոսել դանդաղ՝ հաճախակի ընդմիջելով իրենց խոսքը։
- Բերանային (օրալ) դիսպրաքսիայով երեխաները դժվարությամբ են սնունդ ընդունում և սնունդը կամ հեղուկը կուլ տալիս։
Դիսպրաքսիայի ախտորոշումը
Եթե անհանգստացած եք, որ ձեր երեխայի մոտ կարող է լինել դիսպրաքսիա, հանդիպեք ձեր մանկաբույժին կամ նրա խորհրդով՝ այլ մասնագետի։
Ձեր երեխան կարող է ուղեգրվել հետևյալ մասնագետների խորհրդատվությանը՝
- խոսքի խանգարման մասնագետ՝ բերանային կամ խոսքային դիսպրաքսիայի դեպքում
- զբաղվածության թերապևտ՝ բերանային կամ շարժողական դիսպրաքսիայի դեպքում
- ֆիզիոթերապևտ՝ շարժողական դիսպրաքսիայի դեպքում։
Այս մասնագետներից յուրաքանչյուրն օգտագործում է երեխայի վիճակի գնահատման և օժանդակության իր առանձնահատուկ մեթոդը։
Դիսպրաքսիայի բուժումը
Դիսպրաքսիան բուժում չունի, սակայն երեխան կարող է զգալիորեն բարելավել իր հմտությունները տարբեր մեթոդների համակցությամբ, այդ թվում՝
- խոսքային բուժում
- զբաղվածության բուժում
- ֆիզիոթերապիա։
Հոդվածը տեղադրվել է՝ 07-07-2019 վերանայվել է՝ 16-04-2023
Հեղինակ
Հեղինակային բոլոր իրավունքները պատկանում են Մեդեքսին։
Մեդեքս-հեղինակների մասին
Մեր կայքի հոդվածները պատրաստվում են տարբեր ոլորտների փորձառու բժիշկների և առողջապահության մասնագետների կողմից՝ օգտագործելով բժշկագիտության վերջին տվյալները և լավագույն փորձը:
