Սննդածին հիվանդություններ. առաջին օգնություն

Բնականում բոլոր սննդամթերքներն էլ պարունակում են բակտերիաների քիչ քանակներ:

Սակայն, եթե սննդամթերքը պատշաճ կերպով չի պահպանվում կամ պատրաստվում, ապա այդ բակտերիաները կարող են ակտիվ կերպով բազմանալ՝ հասնելով մեծ քանակության և առաջացնելով հիվանդություն: Մակաբույծները, վիրուսները, թույները կամ քիմիական նյութերը նույնպես կարող են սնունդը դարձնել օգտագործման համար ոչ պիտանի, իսկ նման սննդի ընդունումն իր հերթին բերել տարբեր առողջական խնդիրների:

Ախտանիշներ

Սննդային թունավորման գանգատները և նշանները կարող են տարբերվել՝ կախված ախտոտվածության աղբյուրից, ինչպես նաև ձեր առողջական վիճակից (օրինակ՝ ջրազրկում, ցածր արյան ճնշում և այլն): Հիմնական ախտանիշներից են՝

• փորլուծություն, որը կարող է լինել նաև արյունային
• սրտխառնոց
• որովայնային ցավեր կամ կծկանքներ
• փսխում
• ջրազրկում
• երբեմն՝ ջերմության քիչ բարձրացում:

Իմացե՛ք ավելին սննդային թունավորման ախտանիշների, բուժման և կանխարգելման մասին:

Զգալի ջրազրկման ժամանակ կարող են զարգանալ՝

• գլխապտույտ կամ ուշաթափության զգացում, հատկապես՝ ոտքի կանգնելիս
• թուլություն
• մեզի մգացում
• միզարձակության քչացում (հազվադեպացում)
• բերանի չորություն և սաստիկ ծարավի զգացում:

Իմացե՛ք ավելին ջրազրկման պատճառների, ախտանիշների, բուժման և կանխարգելման մասին:

Ռիսկի խմբեր

Այն, թե վարակված կամ ախտոտված սննդից արդյոք ձեզ մոտ կզարգանա՞ հիվանդություն կամ առողջական խնդիր, կախված է ախտածին ազդեցության ուժից (քանակից), ձեր տարիքից և ընդհանուր առողջական վիճակից: Այս առումով բարձր ռիսկի խմբերին են պատկանում՝

• մեծ տարիքով չափահասներ. տարիքի հետ ձեր իմունային համակարգը կարող է օրգանիզմ մուտք գործած հարուցիչների (վարակների) դեմ չդրսևորել բավարար արագ և արդյունավետ պատասխան
• նորածիններ և մանկահասակ երեխաներ, ում իմունային համակարգը դեռևս բավարար զարգացած չէ
• քրոնիկ հիվանդությամբ անձինք. քրոնիկ առողջական խնդիրները (օրինակ՝ դիաբետ կամ ՁԻԱՀ), ինչպես նաև քաղցկեղի դեմ քիմիոթերապիան կամ ռադիոթերապիան (ճառագայթային բուժում) թուլացնում են ձեր իմունային պատասխանը
• հղի կանայք. հղիությունը փոփոխում է ձեր իմունային համակարգը՝ դժվարացնելով վարակների դեմ պայքարը, որոնք կարող են վատ անդրադառնալ կնոջ նորմալ հղիության ընթացքի, ինչպես նաև նրա ապագա երեխայի նորմալ զարգացման վրա:

Ի՞նչ քայլերի դիմել սննդային թունավորում կասկածելիս

• Փոքր կումերով խմեք հեղուկներ, օրինակ՝ ջուր, որպեսզի կանխարգելեք ջրազրկումը: Հեղուկների շատ արագ ընդունումը կարող է ուժգնացնել սրտխառնոցը և փսխումը, ուստի փորձեք ջուրը և այլ ոչ գազավորված հեղուկները խմել փոքր կումերով, այլ ոչ թե միանգամից մեծ քանակներով:
• Ուշադրություն դարձրեք ձեր միզարձակությանը. դուք պետք է միզեք կանոնավոր հաճախականությամբ, իսկ մեզը պետք է լինի բաց հարդագույն ու թափանցիկ: Միզարձակության հազվադեպացումը և մեզի քանակի քչացումը, ինչպես նաև մեզի մգացումը կարող են վկայել ջրազրկման մասին: Գլխապտույտը և աչքերի դեմը սևանալը նույնպես ջրազրկման նշաններից են: Եթե այս ախտանիշներից մեկնումեկն առկա է և դուք ի վիճակի չեք խմելու ձևով բավարար քանակով հեղուկներ ընդունել, դիմեք ձեր բժշկին:
• Խուսափեք փորլուծության դեմ դեղերից. նման դեղերը դանդաղեցնում են օրգանիզմից թույների հեռացումը: Եթե չեք կողմնորոշվում, ձեր վիճակի մասին տեղեկացրեք բժշկին և խորհուրդ հարցրեք որևէ դեղամիջոց ընդունելու վերաբերյալ:

Նորածիններին կամ մանկահասակ երեխաներին որևէ հակալուծային դեղամիջոց խորհուրդ չի տրվում, քանի որ հնարավոր են լուրջ կողմնակի ազդեցություններ:

Սննդածին առողջական խնդիրները հաճախ մի քանի օրվա ընթացքում ինքնուրույն բարելավվում են:

Ե՞րբ դիմել բժշկին

Առանց ձգձգելու կապ հաստատեք ձեր բժշկի հետ, եթե՝

• ձեր փսխումը շարունակվում է ավելի քան 2 օր
• ձեր փորլուծությունը շարունակվում է ավելի քան մի քանի օր
• ձեր փորլուծությունը դարձել է արյունային, սև կամ ձութանման
• դուք ջերմում եք (38.3 C և ավելի բարձր)
• ձեզ մոտ կանգնելիս ի հայտ է գալիս աչքերի դեմը սևանալու կամ ուշաթափության զգացումներ
• ձեզ մոտ զարգացել է շշմածություն և գիտակցության շփոթ
• ձեզ մոտ զարգացել է անհանգստացող որովայնային ցավեր:

Ե՞րբ դիմել անհետաձգելի բուժօգնության

Անհապաղ զանգեք 1-03 և կանչեք շտապբուժօգնություն, եթե՝

• դուք ունեք սուր կամ ծանր ախտանիշներ, օրինակ՝ սուր որովայնային ցավեր կամ 24 ժամվա ընթացքում արյունայինի վերածվող ջրային փորլուծություն
• դուք պատկանում եք բարձր ռիսկի խմբերից մեկնումեկին
• դուք կասկածում եք, որ թունավորվել եք բոտուլիզմով, որն ունի մահվան ելքով ավարտվելու հավանականություն (օրինակ` տնային պայմաններում պահածոյացված մթերքներ ընդունելուց 12-36 ժամ անց զարգացող գլխացավ, տեսողության խանգարումներ, մկանային թուլություն, որը բերում է կաթվածի, որոշ դեպքերում՝ նաև սրտխառնոց և փսխում, փորկալություն, միզակապություն, դժվարաշնչություն և բերանի խոռոչի չորություն):