Սննդային թունավորում - Առաջին օգնություն

Բնականում բոլոր սննդամթերքներն էլ պարունակում են բակտերիաների քիչ քանակներ:

Սակայն, եթե սննդամթերքը պատշաճ կերպով չի պահպանվում կամ պատրաստվում, այդ բակտերիաները կարող են արագորեն բազմանալ՝ հասնելով մեծ քանակության և առաջացնելով հիվանդություն: Մակաբույծները, վիրուսները, թույները կամ քիմիական նյութերը նույնպես կարող են սնունդը դարձնել օգտագործման համար ոչ պիտանի, իսկ նման սննդի ընդունումը հանգեցնել տարբեր առողջական խնդիրների:

Ախտանիշներ

Սննդային թունավորման գանգատները և ախտանիշները կարող են տարբերվել՝ կախված ախտոտվածության աղբյուրից, ինչպես նաև ձեր առողջական վիճակից: Հիմնական ախտանիշներից են՝

• փորլուծություն, որը կարող է լինել նաև արյունային
• սրտխառնոց
• որովայնային ցավեր կամ կծկանքներ
• փսխում
• ջրազրկում
• երբեմն՝ ջերմության քիչ բարձրացում:

Իմացե՛ք ավելին սննդային թունավորման մասին:

Զգալի ջրազրկման ժամանակ կարող են զարգանալ՝

• գլխապտույտ կամ ուշաթափության զգացում, հատկապես՝ ոտքի կանգնելիս
• թուլություն և հոգնածություն
• մեզի մգացում
• միզարձակության քչացում
• բերանի չորություն և սաստիկ ծարավի զգացում:

Իմացե՛ք ավելին ջրազրկման մասին:

Ռիսկի խմբեր

Այն, թե վարակված կամ ախտոտված սննդից արդյոք ձեզ մոտ կզարգանա առողջական խնդիր, կախված է ախտածին ազդեցության ուժից (քանակից), ձեր տարիքից և ընդհանուր առողջական վիճակից: Այս առումով բարձր ռիսկային են համարվում հետևյալ խմբերը:

• Մեծ տարիքով չափահասներ. տարիքի հետ ձեր իմունային համակարգը կարող է օրգանիզմ մուտք գործած հարուցիչների (վարակների) դեմ չդրսևորել բավարար արագ և արդյունավետ պատասխան:
• Նորածիններ և մանկահասակ երեխաներ, ում իմունային համակարգը դեռևս բավարար զարգացած չէ:
• Քրոնիկ հիվանդությամբ անձինք. քրոնիկ առողջական խնդիրները, ինչպիսիք են դիաբետը և ՁԻԱՀ-ը կամ բուժումները, ինչպիսիք են քաղցկեղի դեմ քիմիոթերապիան կամ ճառագայթային թերապիան, թուլացնում են ձեր իմունային պատասխանը:
• Հղի կանայք. հղիությունը փոփոխում է ձեր իմունային համակարգը՝ դժվարացնելով վարակների դեմ պայքարը:

Ի՞նչ քայլերի դիմել սննդային թունավորում կասկածելիս

• Փոքր կումերով խմեք շատ հեղուկներ, օրինակ՝ ջուր, որ կանխարգելեք ջրազրկումը: Հեղուկների շատ արագ ընդունումը կարող է սաստկացնել սրտխառնոցը և փսխումը, ուստի փորձեք ջուրը և այլ ոչ գազավորված հեղուկները խմել փոքր կումերով, այլ ոչ թե միանգամից մեծ քանակներով:
• Ուշադրություն դարձրեք ձեր միզարձակությանը. դուք պետք է միզեք կանոնավոր հաճախականությամբ, իսկ մեզը պետք է լինի բաց հարդագույն ու թափանցիկ: Միզարձակության հազվադեպացումը և մեզի քանակի քչացումը, ինչպես նաև մեզի մգացումը կարող են վկայել ջրազրկման մասին: Գլխապտույտը, հոգնածությունը և ուշագնացության զգացումը նույնպես ծանր ջրազրկման նշաններից են: Եթե այս ախտանիշներից մեկնումեկն առկա է և դուք ի վիճակի չեք խմելու ձևով բավարար քանակով հեղուկներ ընդունել, դիմեք ձեր բժշկին:
• Խուսափեք փորլուծության դեմ դեղերից. այս դեղերը դանդաղեցնում են օրգանիզմից թույների հեռացումը: Եթե չեք կողմնորոշվում, ձեր վիճակի մասին տեղեկացրեք ձեր բժշկին և խորհուրդ հարցրեք որևէ դեղամիջոց ընդունելու վերաբերյալ: Նորածիններին կամ մանկահասակ երեխաներին որևէ հակալուծային դեղամիջոց խորհուրդ չի տրվում, քանի որ հնարավոր են լուրջ կողմնակի ազդեցություններ:

Սննդածին առողջական խնդիրները հաճախ մի քանի օրվա ընթացքում ինքնուրույն բարելավվում են:

Ե՞րբ դիմել բժշկին

Առանց ձգձգելու կապ հաստատեք ձեր բժշկի հետ, եթե՝

• ձեր փսխումը շարունակվում է ավելի քան 2 օր
• ձեր փորլուծությունը շարունակվում է ավելի քան մի քանի օր
• ձեր փորլուծությունը դարձել է արյունային, սև կամ ձութանման
• ջերմում եք (38.3 C և ավելի բարձր)
• ձեզ մոտ կանգնելիս ի հայտ է գալիս աչքերի դեմը սևանալու կամ ուշաթափության զգացումներ
• ձեզ մոտ զարգացել է շփոթվածություն
• ձեզ մոտ զարգացել է անհանգստացող որովայնային ցավեր:

Ե՞րբ դիմել անհետաձգելի բուժօգնության

Անհապաղ զանգեք 1-03 և կանչեք շտապ օգնություն, եթե՝

• ունեք սուր կամ ծանր ախտանիշներ, օրինակ՝ սուր որովայնային ցավեր կամ 24 ժամվա ընթացքում արյունայինի վերածվող ջրային փորլուծություն
• պատկանում եք բարձր ռիսկի խմբերից մեկնումեկին
• կասկածում եք, որ թունավորվել եք բոտուլիզմով, որն ունի մահվան ելքով ավարտվելու հավանականություն (օրինակ` տնային պայմաններում պահածոյացված մթերքներ ընդունելուց 12-36 ժամ անց զարգացող գլխացավ, տեսողության խանգարումներ, մկանային թուլություն, որը բերում է կաթվածի, որոշ դեպքերում՝ նաև սրտխառնոց և փսխում, փորկալություն, միզակապություն, դժվարաշնչություն և բերանի խոռոչի չորություն):