Գիգանտիզմ (հսկայություն)

2 րոպե

Գիգանտիզմը խիստ հազվադեպ հանդիպող հիվանդություն է, որը երեխաների մոտ առաջացնում է աճի ախտաբանական արագացում և հանգեցնում է ոչ բնականոն բարձր հասակի։

Այն կարող է հաջողությամբ բուժվել, սակայն հիվանդ երեխաների մոտ որոշ ախտանիշներ կարող են շարունակվել և առաջանալ կանոնավոր ստուգումների անհրաժեշտություն։ Ավելի հաճախ զարգանում է տղա երեխաների մոտ։

Գիգանտիզմի պատճառները

Ծնվելուց հետո մարդու մարմնի աճը հսկվում է գլխուղեղում տեղակայված մակուղեղի (հիպոֆիզ) կողմից արտադրվող հորմոնների կողմից։ Դրանցից օրգանիզմի աճի համար ամենակարևոր հորմոնն աճի հորմոննն է, որը հայտնի է նաև որպես մարդու աճի հորմոն կամ սոմատոտրոպ հորմոն։

Գիգանտիզմով երեխաների մեծ մասի մոտ գրանցվում է աճի հորմոնի գերարտադրությունը, որը բերում է նրանց արագ և չափից դուրս մեծ աճի։

Գիգանտիզմը գրեթե միշտ պատճառվում է մակուղեղի բարորակ ուռուցքով, որը հայտնի է նաև որպես ադենոմա։ Սովորաբար երեխաների մակուղեղի նման ուռուցքի որևէ ակնհայտ պատճառ չի հայտնաբերվում, թեև որոշ դեպքերում այն կարող է պատճառվել հազվադեպ հանդիպող ժառանգական հիվանդություններով։

Նմանատիպ մեկ այլ հիվանդություն, որը հայտնի է որպես ակրոմեգալիա, կարող է ախտահարել չափահաս մարդկանց։ Ինչպես գիգանտիզմը, ակրոմեգալիան նույնպես առաջացնում է ոչ բնականոն աճ, սակայն մարդուն անբնական հսկա հասակով դարձնելու փոխարեն այն առաջացնում է այլ ախտանիշներ։

Գիգանտիզմի ախտանիշները

Գիգանտիզմը կարող է ի հայտ գալ ցանկացած տարիքի երեխայի մոտ՝ սկսած նորածնայինից մինչև դեռահաս տարիքը։

Հիմնական ախտանիշն արագացած աճն է, որը նշանակում է, որ երեխան ձեռք է բերում իր տարիքին անհամապատասխան ոչ բնական բարձր հասակ։

Այլ նշաններից են՝

• մեծ գլուխ
• արտահայտված ճակատ
• արտացցված ծնոտ
• դիմագծերի կոպտացում, օրինակ՝ լայնացած քիթ
• գերքրտնոտություն
• ախորժակի խիստ բարձրացում
• ընդհանուր թուլություն։

Որոշ դեպքերում կարող են ի հայտ գալ նաև գլխացավեր, սրտխառնոց, տեսողության խնդիրներ և սեռահասունացման հետաձգում։

Գիգանտիզմի ախտորոշումը

Բժիշկն անսովոր արագ աճող երեխայի ֆիզիկական զննությունը կարող է իրականացնել՝ կատարելով մարդաչափական հետազոտություններ, ինչպես նաև գնահատելով սեռահասունացման փուլը։

Գիգանտիզմն ախտորոշելիս կարող են նշանակվել նաև հետևյալ հետազոտությունները՝

• արյան թեստեր, որոնց միջոցով չափվում են հորմոնների և այլ ցուցանիշների մակարդակները
• գլյուկոզի տոլերանտության թեստ, որի միջոցով գնահատվում է գլյուկոզի մակարդակի բարձրացման ազդեցությունը հորմոնների մակարդակների վրա
• հիպոֆիզի հետազոտությանն ուղղված մագնիսա-ռեզոնանսային պատկերում (ՄՌՏ) կամ համակարգչային շերտագիր (CT)
• գանգի կամ ծնոտի ռենտգեն պատկերում, որի միջոցով գնահատվում է ոսկրերի հաստությունը։

Կարևոր է, որպեսզի գիգանտիզմն ախտորոշվի և բուժվի հնարավորինս վաղ։ Չբուժվելու դեպքում այն կարող է հանգեցնել 2-րդ տիպի դիաբետի, բարձր արյան ճնշման և հոդաբորբերի։

Գիգանտիզմի բուժումը

Գիանտիզմի բուժումը ներառում է՝

• վիրահատություն, երբ հեռացվում է հիպոֆիզի ուռուցքը կամ մասնահատվում է հիպոֆիզը
• ճառագայթային բուժում, որի շնորհիվ կրճատվում է հիպոֆիզի ուռուցքի աճը կամ աճի հորմոնի արտադրությունը
• դեղեր, որոնց նպատակն է կրճատել աճի հորմոնի մակարդակը կամ մեղմացնել ախտանիշները։

Այս բուժումները կարող են նշանակվել առանձին կամ որևէ զուգակցմամբ։