Գիգանտիզմը խիստ հազվադեպ հանդիպող հիվանդություն է, որը երեխաների մոտ առաջացնում է աճի ախտաբանական արագացում և հանգեցնում է ոչ բնականոն բարձր հասակի։
Այն կարող է հաջողությամբ բուժվել, սակայն հիվանդ երեխաների մոտ որոշ ախտանիշներ կարող են շարունակվել և առաջանալ կանոնավոր ստուգումների անհրաժեշտություն։ Ավելի հաճախ զարգանում է տղա երեխաների մոտ։
Գիգանտիզմի պատճառները
Ծնվելուց հետո մարդու մարմնի աճը հսկվում է գլխուղեղում տեղակայված մակուղեղի (հիպոֆիզ) կողմից արտադրվող հորմոնների կողմից։ Դրանցից օրգանիզմի աճի համար ամենակարևոր հորմոնն աճի հորմոննն է, որը հայտնի է նաև որպես մարդու աճի հորմոն կամ սոմատոտրոպ հորմոն։
Գիգանտիզմով երեխաների մեծ մասի մոտ գրանցվում է աճի հորմոնի գերարտադրություն, որը բերում է նրանց արագ և չափից դուրս մեծ աճի։
Գիգանտիզմը գրեթե միշտ պատճառվում է մակուղեղի բարորակ ուռուցքով, որը հայտնի է նաև որպես ադենոմա։ Սովորաբար երեխաների մակուղեղի նման ուռուցքի որևէ ակնհայտ պատճառ չի հայտնաբերվում, թեև որոշ դեպքերում այն կարող է պատճառվել հազվադեպ հանդիպող ժառանգական հիվանդություններով։
Նմանատիպ մեկ այլ հիվանդություն, որը հայտնի է որպես ակրոմեգալիա, կարող է ախտահարել չափահաս մարդկանց։ Ինչպես գիգանտիզմը, ակրոմեգալիան նույնպես առաջացնում է ոչ բնականոն աճ, սակայն մարդուն անբնական հսկա հասակով դարձնելու փոխարեն այն առաջացնում է այլ ախտանիշներ։
Իմացե՛ք ավելին ակրոմեգալիայի մասին։
Գիգանտիզմի ախտանիշները
Գիգանտիզմը կարող է ի հայտ գալ ցանկացած տարիքի երեխայի մոտ՝ սկսած նորածնայինից մինչև դեռահաս տարիքը։
Հիմնական ախտանիշն խիստ խթանված աճն է, որը նշանակում է, որ երեխան ձեռք է բերում իր տարիքին անհամապատասխան անբնական բարձր հասակ։
Այլ նշաններից են՝
- մեծ գլուխ
- արտահայտված ճակատ
- արտացցված ծնոտ
- դիմագծերի կոպտացում, օրինակ՝ լայնացած քիթ
- գերքրտնոտություն
- ախորժակի խիստ բարձրացում
- հոգնածություն։
Որոշ դեպքերում կարող են ի հայտ գալ նաև գլխացավեր, սրտխառնոց, տեսողության խնդիրներ և սեռահասունացման հետաձգում։
Գիգանտիզմի ախտորոշումը
Բժիշկն անսովոր արագ աճող երեխայի ֆիզիկական զննությունը կարող է իրականացնել՝ կատարելով մարդաչափական հետազոտություններ, ինչպես նաև գնահատելով սեռահասունացման փուլը։
Գիգանտիզմն ախտորոշելիս կարող են նշանակվել նաև հետևյալ հետազոտությունները՝
- արյան թեստեր, որոնց միջոցով չափվում են հորմոնների և այլ ցուցանիշների մակարդակները
- գլյուկոզի տոլերանտության թեստ, որի միջոցով գնահատվում է գլյուկոզի մակարդակի բարձրացման ազդեցությունը հորմոնների մակարդակների վրա
- հիպոֆիզի հետազոտությանն ուղղված մագնիսա-ռեզոնանսային տոմոգրաֆիա (ՄՌՏ) կամ համակարգչային շերտագիր (ԿՏ)
- գանգի կամ ծնոտի ռենտգեն, որի միջոցով գնահատվում է ոսկորների հաստությունը։
Կարևոր է, որ գիգանտիզմն ախտորոշվի և բուժվի հնարավորինս վաղ։ Չբուժվելու դեպքում այն կարող է հանգեցնել 2-րդ տիպի դիաբետի, բարձր արյան ճնշման և հոդաբորբերի։
Գիգանտիզմի բուժումը
Գիանտիզմի բուժումը ներառում է՝
- վիրահատություն, երբ հեռացվում է մակուղեղի ուռուցքը կամ մասնահատվում է մակուղեղը
- ճառագայթային թերապիա, որի շնորհիվ կրճատվում է մակուղեղի ուռուցքի աճը կամ աճի հորմոնի արտադրությունը
- դեղեր, որոնց նպատակն է կրճատել աճի հորմոնի մակարդակը կամ մեղմացնել ախտանիշները։
Այս բուժումները կարող են նշանակվել առանձին կամ որևէ զուգակցմամբ։
Հոդվածը հրապարակվել է՝ 24-06-2019
Վերջին վերանայում՝ 30-04-2024